COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ

COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤ တၢ်ဟ့ၣ်ကလီအီၤဒီး ပှၤသးနံၣ်ပှဲၤထီၣ် 6 လါ နံၣ် ဆူအဖီခိၣ်ထီရီၤတဂၤလဲၤဆဲးဘၣ်၀ဲသ့ လၢတၢ်တကွၢ်မဲာ် တၢ်နုာ်လီၤအိၣ်ဆိး ထံကီၢ်အပတီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ်လၢဟံၣ်ပူၤဃီပူၤဒီးတၢ်လိၣ်ဘၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ အိၣ်ဧါႋ ၀ံသးစူၤကွၢ်ဖဲအံၤ

12/9/2022

ကသံၣ်ဆဲးဆူၣ်ထီၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢဖျၢၣ်လၢ Center for Disease Control and Prevention (CDC)အုၣ်ကီၤဝဲတဖၣ် မ့ၢ်ဝဲဒ်လာ် အသိးအံၤ:

ပှၤဖိသၣ်တဖၣ်လၢအသးနံၣ်အိၣ်ဝဲ 6 လါ -5 နံၣ်လၢအဆဲးဘၣ်ဝဲဒၣ် ဂံၢ်ခီၣ်ထံး မိးနိးဘဲလၢၣ် Moderna COVID-19 ကသံၣ်ဒီ သဒၢဆဲးတဖၣ်န့ၣ် အဆဲးဝဲဒၣ်ဘဲဘၢၣ်လၢၣ်ဘူစထၢၣ်လၢအသီတဖၣ် ဖဲအဆဲးဘၣ်ဝဲဒၣ်ဂံၢ်ခီၣ်ထံးကသံၣ်ဒီသဒၢဝံၤပူၤကွံာ်လီၢ် ခံသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
Pfizer COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢဆဲးလၢဖိသၣ်သးနံၣ် 6 လါတုၤ -4 နံၣ်တဖၣ်ကဆဲးဝဲဒၣ်န့ၣ် ပာ်ဃုာ်မိးနိးဘၢလဲၣ် Pfizer ခံဖျၢၣ် ဒီးဘဲဘၢၣ်လဲၣ် Pfizer တဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ.
- ပှၤဖိသၣ်လၢအသးနံၣ်အိၣ် 6 လါတုၤ -4 နံၣ်တဖၣ်လၢအတဆဲးဘၣ်ဒံးဝဲဒၣ် ဂံၢ်ခီၣ်ထံး Pfizer 3-ဖျၢၣ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ် ပှၤလၢတဆဲးဘၣ်ဒံးဝဲဒၣ်ဂံၢ်ခီၣ်ထံးကသံၣ်သၢဖျၢၣ်တဖျၢၣ်တဖၣ်န့ၣ် ခဲအံၤကဆဲးတဲဒၣ် Pfizer ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢအ သီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
- ပှၤဖိသၣ်လၢအသးနံၣ်အိၣ် 6 လါတုၤ -4 နံၣ်တဖၣ်လၢအဆဲးဘၣ်ဝဲဒၣ် ဂံၢ်ခီၣ်ထံး Pfizer ကသံၣ်ဒီသဒၢ 3-ဖျၢၣ်တဖၣ်န့ၣ် အဆဲးအါထီၣ်ဝဲဒၣ်ကသံၣ်အသီတဖျၢၣ် မ့တမ့ၢ် ဘူစထၢၣ်ဖဲဆၢကတီၢ်ခဲအံၤတသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
Novavax COVID-19 အိၣ်ဝဲဒၣ်လၢပှၤသးပှၢ်ကဆဲးဝဲ ဖဲအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်ဆဲးဘၣ်ဝဲဒၣ် ဂံၢ်ခီၣ်ထံးကသံၣ်ဒီသဒၢဆဲးဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဆဲးဘၣ်ဒံးဝဲဒၣ် COVID-19 ဘူးစထၢၣ်-ဒီး အဝဲသ့ၣ်ဆဲးဘၣ်ဝဲဒၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ဆဲးဝဲဒၣ် mRNA ဘူးစထၢၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပသးအိၣ်ဟ့ၣ်နၤတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်လၢနဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤ. ပကဟ့ၣ်နၤတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ချူးဆၢချူးကတီၢ်ဒ်သိး နကမၤတၢ်အၢၣ်လီၤတၢ်ဃုထၢ လၢနတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဝံသးစူၤကွၢ်ပတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤနီၢ်နီၢ်အလံာ် ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢလၢ COVID-19 အဂီၢ် (PDF).
နုာ်လီၤကွၢ် ကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အကဘျံးပၤ လၢတၢ်သ့ၣ်ညါအါထီၣ်သးအဂီၢ်တက့ၢ်
ကွၢ်လီၤတံၢ်ဘၣ်ဖဲ Vaccinating Youth (တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢလၢပှၤသးစၢ်ဂီၢ်) ပှာ်ယဲၤကဘျံးပၤ လၢကကွၢ်အါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃးဒီး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂ့ၢ်လၢဖိသၣ်အဂီၢ်တက့ၢ်ႋ

လၢယကဆဲးန့ၢ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်ယကြၢး သ့ၣ်ညါဃာ်တၢ်မနုၤလဲၣ်

တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢဒီးတၢ်တုၤလီၤတီၤလီၤ

ကသံၣ်ဒီသဒၢအတၢ်လိၣ်တဖၣ်

ကၠိဒီးဖိသၣ်တၢ်ကွၢ်ထွဲ

တၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဖဲတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢဝံၤအလီၢ်ခံ

တၢ်ဆဲးအါထီၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂံၢ်ဒီးတၢ်ဆဲးအါထီၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအဘျီ တဖၣ်

လၢယကဆဲးန့ၢ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်ယကြၢး သ့ၣ်ညါဃာ်တၢ်မနုၤလဲၣ်

ယကဆဲးန့ၢ်ဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤဒ်လဲၣ်

နုာ်လီၤကွၢ် ကသံၣ်ဒီသဒၢအလီၢ်အကျဲ လၢတၢ်ဃုန့ၢ်အီၤဒီး ဟံးန့ၢ်တၢ်သ့ၣ်ဆၢဖးကတီၢ် အဂီၢ်တက့ၢ်.

နသ့ဆဲးကျိးကွဲးလီၤနစံးနီၣ်ဂံၢ်ဆူ 438-829 (GET VAX) လၢတၢ်ဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအလီၢ် လၢအဘူးဒီးနၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်သံကွၢ်ဘၣ်ဃးဒီး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်အိၣ်ဧါ. နလိၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢတၢ်ဃုန့ၢ်တၢ်သ့ၣ်ဆၢဖးကတီၢ်လၢကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်ဧါ. ဆဲးကျိး COVID-19 တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူလီတဲစိဖဲ 1-800-525-0127, ဒီးစံၢ်#. တၢ်တိစၢၤမၤစၢၤအိၣ်လၢတၢ်တဲကျိာ်ထံန့ၢ်တၢ်န့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်နတိာ်ကျဲၤဃာ် တၢ်သ့ၣ်ဆၢဖးကတီၢ်လၢ တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢ (Moderna မ့တမ့ၢ် Pfizer/Comirnaty) ခံဘျီတဘျီအဂီၢ်န့ၣ်, နကြၢးဆဲးဝဲတမၠိဃီ ဒ်တၢတဘျီအသိးန့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်နနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲမ့တမ့ၢ်ပှၤလၢနသ့ၣ်ညါတဂၤက့ၤဟံၣ်န့ၣ်, ကွဲးမၤပှဲၤ လံာ်ဒိလၢအအိၣ် ဘျးစဲ လၢအ့ထၢၣ်နဲးဖီခိၣ်အံၤ (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်). နတၢ်စံးဆၢကသ့ဒုးဆဲးကျၢပာ်ဖှိၣ်ပှၤဒီး ပှၤတဂၤစုာ်စုာ်ဆူကီၢ်ရ့ၣ်ဒီး/ မ့တမ့ၢ် ကီၢ်စဲၣ်ဟးဝ့ၢ်ဝီၤတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢကရၢတဖၣ်လၢအချုးန့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ထွဲဒီး COVID-19 တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အဂီၢ်, အဒိတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးလီၢ်, တၢ်မၤစၢၤလၢခီၣ်ဖၠူထၢၣ် အကျိၤအကျဲၤ, ဆူၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤအဂီၢ်, ဆဲးကျိး 211 မ့တမ့ၢ် နုာ်လီၤကွၢ် wa211.org တက့ၢ်.

လၢတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအါန့ၢ်အန့ၣ်ဂီၢ်, ကွၢ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ ကဘၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်မနုၤလဲၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလံာ်ကဘျံးတက့ၢ်.

ယကဘၣ်မ့ၢ် U.S. ထံဖိကီၢ်ဖိလၢယကဆဲးဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်ဧါ.

တလိၣ်ဘၣ်, တလိၣ်နမ့ၢ် U.S. ထံဖိကီၢ်ဖိလၢနကဆဲးဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်ဘၣ်. တၢ်န့ၣ်အခီပညီလၢနတလိၣ်ဘၣ်ပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢနီၣ်ဂံၢ်, မ့တမ့ၢ် လံာ်တီလံာ်မီ အဂၤဒီး နတၢ်နုာ်လီၤကီၢ်အပတီၢ်လၢကဆဲးဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်လီၤ. ပှၤဆဲးန့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢတနီၤ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကဃ့နၤပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢနီၣ်ဂံၢ်, ဘၣ်ဆၣ် တလိၣ်နဟ့ၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

တလိၣ်နဖိမ့ၢ် U.S ထံဖိကီၢ်ဖိလၢကဆဲးဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်ဘၣ်. တၢ်ကွၢ်ထွဲတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အပှၤမၤစၢၤတၢ်ဖိတဖၣ် တသံကွၢ်ပှၤနီတဂၤဘၣ် အတၢ်နုာ်လီၤ ဆူထံကီၢ်ဂၤအပတီၢ်အဂ့ၢ်ဘၣ်. အါတက့ၢ်, မိၢ်ပၢ်ဒီးပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်တဖၣ်လိၣ်ဘၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးဟ့ၣ်ယာ် သးစၢ်လၢ 18 နံၣ်ဆူအဖီလာ်တဖၣ် အတၢ်ဆဲးန့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

Washington State Department of Health (Washington ကီၢ်စဲၣ် တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ ဝဲၤကျိၤ) ဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲလၢ ပှၤ 6 လါ နံၣ်ဆူအဖီခိၣ်ကိးဂၤ ကဘၣ်ဆဲးန့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢလီၤ.

မ့ၢ်တၢ်ကဃ့ယၤတၢ်အပှ့ၤလၢတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်ဧါ.

တဃ့ဘၣ်.. တၢ်တဘၣ်ဃ့နၤ တၢ်အပှ့ၤနီတမံၤဘၣ် လၢတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်ဘၣ် မ့တမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်စ့စးခိလၢ ပှၤမၤစၢၤနၤအအိၣ်ဘၣ် မ့တမ့ၢ်လၢ တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤ အအိၣ်ဘၣ်. တၢ်အံၤဘၣ်ထွဲဒီးပှၤလၢအိၣ်ဒီးနီၢ်တဂၤတၢ်အုၣ်ကီၤ, အိၣ်ဒီး Apple Health (Medicaid), အိၣ်ဒီး Medicare, မ့တမ့ၢ် တအိၣ်ဒီးတၢ်အုၣ်ကီၤဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် လီၤ.

နမ့ၢ်မၤန့ၢ်တၢ်မၤစၢၤအဂၤဖဲနအိၣ်လၢနပှၤဟ့ၣ်မၤစၢၤတၢ်အအိၣ်လၢနကဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအခါ, တၢ်ကဃ့နၤတၢ်အပှ့ၤလၢတၢ်လဲၤဆူကသံၣ်သရၣ်ဝဲၤဒၢးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢကဒီသဒၢတၢ်အံၤအဂီၢ်, နဃ့ဆိနပှၤဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်အပှ့ၤအံၤသ့ န့ၣ်လီၤ.

နမ့ၢ်တအိၣ်ဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤ, ပှၤဟ့ၣ်တၢ်မၤစၢၤတဖၣ် ဃ့နၤတၢ်အ ပှ့ၤလၢ ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်တသ့ဘၣ်ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်မၤကမၣ် COVID-19 ကသံၣ် ဒီသဒၢတၢ် တိာ်ကျဲၤတၢ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံသးစူၤအံမ့(လ) covid.vaccine@doh.wa.gov ဖဲတၢ်မ့ၢ်ဃ့နၤတၢ်အပှ့ၤအခါန့ၣ်တက့ၢ်.

နမ့ၢ်အိၣ်ဒီးဆူၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤဒီးဘၣ်တၢ်ဃ့နၤတၢ်အပှ့ၤန့ၣ်, ဆဲးကျိးနတၢ်အုၣ်ကီၤ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢအဆိတက့ၢ်. မ့ၢ်တၢ်အံၤတမၤဂ့ၤထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဘၣ်ဒီး, နသ့ ပတံထီၣ်တၢ်ဆှိး (လၢအဲကလံးကျိာ်)ဒီးတၢ်အုၣ်ကီၤဝဲမကျိၤအပှၤခိၣ်နၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကိး 800-562-6900 လၢပှၤတဲကျိးထံတၢ်တၢ်မၤစၢၤလၢလီတဲစိ (တၢ်မၤန့ၢ်အီၤသ့လၢ ကျိာ်အါန့ၢ် 100 ကျိာ်လၢတလိၣ်နလၢာ်အပှ့ၤအဂီၢ်)
TDD/TYY: 360-586-0241
TDD: 800-833-6384

ယမ့ၢ်တအိၣ်ဒီးဆူၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤန့ၣ်ဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.

မ့ၢ်နတအိၣ်ဒီးတၢ်အုၣ်ကီၤဘၣ်ဒီး, တဲဘၣ်နပှၤမၤစၢၤတၢ်ဖိတက့ၢ်. နသ့ဆဲးန့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢတလိၣ်နလၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ဘၣ်လီၤ.

မ့ၢ်တလိၣ်ယဟ့ၣ်တၢ်အပှ့ၤလၢကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်ဘၣ်ဒီး, ဘၣ်မနုၤပှၤဃ့န့ၢ်ယၤ ယတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤအတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်လဲၣ်.

ဖဲနဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအကတီၢ်န့ၣ်, ပှၤဆဲးန့ၢ်နၤကသံၣ်ဒီသဒၢတဂၤ ကသံကွၢ်နၤလၢနအိၣ်ဒီး တၢ်အုၣ်ကီၤခးက့န့ၣ်ဧါလီၤ. ခီဖျိတၢ်အံၤန့ၣ်အဝဲသ့ၣ် သ့လိးကဒါက့ၤစ့လၢ တၢ်ဆဲးန့ၢ်နၤကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်) တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအပှ့ၤ(န့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်တအိၣ်ဒီးတၢ်အုၣ်ကီၤန့ၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါနပှၤမၤစၢၤတၢ်ဖိတက့ၢ်. နသ့ဆဲးန့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢတလိၣ်နလၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ဘၣ်လီၤ.

တၢ်ဆဲးန့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအပှ့ၤအိၣ်ထဲလဲၣ်ဒီးမတၤဟ့ၣ်န့ၢ်အီၤလဲၣ်.

တၢ်ဆဲးန့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအပှ့ၤအံၤမ့ၢ်တၢ်အပှ့ၤလၢတၢ်ကွၢ်ထွဲတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အပှၤမၤစၢၤတၢ်ဖိဟ့ၣ်ဝဲလၢနကဆဲးန့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အအံၤတပာ်ဃုာ်ဒီးကသံၣ်ဒီသဒၢဒၣ်ဝဲအပှ့ၤဒံးဘၣ်.

ကီၢ်စၢဖှိၣ်အပဒိၣ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအပှ့ၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်နအိၣ်ဒီးပှၤပတီၢ်မုၢ်မ့တမ့ၢ်နီၢ်တဂၤအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤန့ၣ်ဒီး,ပှၤလၢအဆဲးန့ၢ်နၤကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤကလိးကဒါက့ၤစ့လၢတၢ်ဆဲးန့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအပှ့ၤန့ၣ်လီၤ.

နတကြၢးလၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့လၢနတိၢ်ထၢၣ်ဒၣ်ဝဲဘၣ် မ့တမ့ၢ် ဒိးန့ၢ်စ့စးခိလၢပှၤမၤစၢၤတၢ်ဖိအအိၣ် လၢ တၢ်ဆဲးန့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအပှ့ၤအဂီၢ်ဘၣ်လီၤ. တၢ်အံၤဘၣ်ထွဲဒီးပှၤလၢအိၣ်ဒီးနီၢ်တဂၤတၢ်အုၣ်ကီၤ, အိၣ်ဒီး Apple Health (Medicaid), အိၣ်ဒီး Medicare, မ့တမ့ၢ် တအိၣ်ဒီးတၢ်အုၣ်ကီၤဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် လီၤ.

ခဲအံၤပဆဲးန့ၢ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ သ့ဖဲလဲၣ်တမံၤလဲၣ်ႋ

ကသံၣ်ဒီသဒၢသၢမံၤ ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးစူးကါအီၤလၢဂ့ၢ်ဂီၤအူအဂီၢ် မ့တမ့ၢ် ဘၣ်တၢ်တူၢ်လိာ်အီၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤလၢ U.S. Food and Drug Administration (FDA) (FDA, U.S တၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီးကသံၣ်ဖီၣ်တၢ်ပၢတၢ်ပြး) န့ၣ်လီၤ.ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်အံၤန့ၣ် လၢကတီၢ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ဆဲးန့ၢ်အီၤဖဲ Washington အကီၢ်ပူၤ န့ၣ်လီၤ. Pfizer (Comirnaty) ဒီး Moderna (Spikevax) တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢJohnson & Johnson အလီၢ်မ့ၢ်လၢတၢ်ဘၣ်ယိာ်အလီၢ်လၢတညီနုၢ်မၤအသး ဒ်အမ့ၢ် တၢ်ဆါလၢပှၤကိးအီၤလၢ သိၣ်ဘီစံးthrombocytopenia syndrome (TTS, သိၣ်ဘီစံးတၢ်ဆါ လၢအဒုးကဲထီၣ်သွံၣ်ကိၢ်လိၣ်ဒီးသွံၣ်အပတီၢ်လၢဒုးကိၢ်လိၣ်သွံၣ်စှၤ၀ဲ)တဖၣ်, ဒီး Guillain-Barré syndrome, GBS,ကံၢ်လံၢ်ယဲၢ်-ဘဲရံၣ်တၢ်ဆါ) တဖၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ

Pfizer-BioNTech COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ (Comirnaty)-

ဖၣ်သၣ်သးနံၣ် 6 လါတုၤလၢ 4 နံၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်ကဆဲးန့ၢ်အီၤကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါ 3 ဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်ဒီသဒၢအစိကတၢၢ် 2 ဖျၢၣ်လၢတၢ်ကဆဲးန့ၢ်အီၤန့ၣ် အဘၢၣ်စၢၤကဘၣ်ယံာ်၀ဲဒၣ် 21 သီဒီး မ့မ့ၢ် 3 ဖျၢၣ်တဖျၣ်န့ၣ် တၢ်ကဆဲးန့ၢ်အီၤဖဲအဆဲး၀ဲဒၣ်ခံဖျၢၣ်တဖျၣ်ပူၤကွံာ် 8 နွံ၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ.

တၢ်အံၤမ့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢ တၢ်ဘၣ်ဆဲးအီၤခံဘျီ, လၢတၢ်ဆဲးန့ၢ်အီၤယံၤလိာ်အသး 21 သီ, ဒီအသီအါန့ၣ်ဒံး:

ကသံၣ်မၤအါထီၣ်(သၢဖျၢၣ်တဖျၢၣ်)မ့ၢ်၀ဲဒၣ်လၢပှၤတဖၣ်လၢအအိၣ် ဒီးနီၢ်ခိဂံၢ်ဘါလၢအဖိးမံလိာ်သးတဖၣ်အဂီၢ်
ပှၤကိးဂၤဒဲး လၢအသးအိၣ် 5 နံၣ်ဒီးဆူဖီခိၣ်တဖၣ် ကြၢးဆဲး၀ဲဒၣ် ဘၣ်ဘဲလဲးဘူးစထၢၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢ ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဆဲး ကသံၣ်ဒီသဒၢမိၢ်ပှၢ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ် ဘူးစထၢၣ်ကသံၣ်ဆဲးလၢအမဲာ်ညါဝံၤ မ့ၢ်ပှဲၤ 2 လါန့ၣ်လီၤ. ပှၤဖိသၣ်လၢအသးနံၣ် 5 နံၣ်တဖၣ်လၢအဆဲးဘၣ်ဝဲဒၣ် Pfizer တဖၣ် ကဘၣ်ဆဲးဝဲဒၣ်ထဲ Pfizer ဘဲဘၢၣ်လဲၣ်ဘူစထၢၣ်အသီ တဖၣ်သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤသးနံၣ် 6 နံၣ်ဒီးဆူဖီခိၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကြၢးဆဲးဘၣ်ဘဲလဲး Pfizer မ့တမ့ၢ် Moderna ဘူးစထၢၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢအသီ အမ့ၢ်ဆဲး ဘၣ်ဝဲဒၣ်ဂံၢ်ခီၣ်ထံးကသံၣ်ဒီသဒၢဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ

နမ့ဆဲးဘၣ်ဝဲဒၣ်ဂံၢ်ခီၣ်ထံးကသံၣ်ဒီသဒၢဆဲး COVID-19 ဒီးဆဲးဘၣ်ဝဲဒၣ်ဘူးစထၢၣ်အါဒၣ်တက့ၢ်လၢ CDC အုၣ်ခီၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ် နမ့ၢ်ပှၤလၢအဆဲးဘၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ အချုးနံၤချုးသီ န့ၣ်လီၤ.

ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢ တၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်အီၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤလၢ ပှၤ 12 နံၣ်ဆူအဖီခိၣ်တဖၣ်လၢ Comirnaty အမံၤန့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤ ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်စိဟ့ၣ်ကမီၤလၢ တၢ်စူးကါအီၤလၢဂ့ၢ်ဂီၤအူအဂီၢ်လၢ သးစၢ် 6 လါ နံၣ်ဆူ 11 နံၣ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. ကသံၣ်ကသီတၢ်မၤကွၢ် ဒုးနဲၣ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်မၤအသးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် လၢအခီဆၢထီဒါတၢ် တဖၣ်တအိၣ်ဘၣ်.

Moderna COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ- (Spikevax):

တၢ်အံၤမ့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢ တၢ်ဘၣ်ဆဲးအီၤခံဘျီ, လၢတၢ်ဆဲးန့ၢ်အီၤယံၤလိာ်အသး 28 သီ, ဒီအသီအါန့ၣ်ဒံး:

ကသံၣ်မၤအါထီၣ်(သၢဖျၢၣ်တဖျၢၣ်)မ့ၢ်၀ဲဒၣ်လၢပှၤတဖၣ်လၢအအိၣ် ဒီးနီၢ်ခိဂံၢ်ဘါလၢအဖိးမံလိာ်သးတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.
ဘၣ်ဘဲလဲး mRNA ဘူးစထၢၣ်ကသံၣ်ဆဲးလၢတၢ်မၤသီထီၣ်အီၤန့ၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢပှၤအသးအိၣ် 6 လါဒီးအဖီခိၣ်တ ဖၣ်ကဆဲးအီၤ ဖဲတၢ်ဆဲးကသံၣ်အလီၢ်ခံကတၢၢ်တဘျီဝံၤအလီၢ်ခံ 2 လါန့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ် 6 လါ - 4 နံၣ်တဖၣ်ကြၢးဆဲးဘၣ်ဝဲဒၣ်ဘဲဘၢၣ်လဲၣ်အသီလၢအပနံာ်မံၤတမံၤဃီဒီးအဂံၢ်ထံးကသံၣ်ဒီသဒၢ ဆဲးန့ၣ်လီၤ. ပှၤဖိသၣ်လၢအသးနံၣ် 5 နံၣ်တဖၣ်န့ၣ်လၢ အဆဲးဘၣ်ဝဲဒၣ် Moderna ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတဘျီတဖၣ် ကဆဲးဘၣ်ဝဲဒၣ် Moderna မ့တမ့ၢ် Pfizer ဘဲဘၢၣ်လဲၣ်ဘူစထၢၣ်အသီတဖၣ်သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤသးနံၣ် 6 နံၣ်ဒီးဆူဖီခိၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကြၢးဆဲးဘၣ်ဘဲလဲး Pfizer မ့တမ့ၢ် Moderna ဘူးစထၢၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢအသီ အမ့ၢ်ဆဲး ဘၣ်ဝဲဒၣ်ဂံၢ်ခီၣ်ထံးကသံၣ်ဒီသဒၢဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ

ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်စိဟ့ၣ်ကမီၤအီၤလၢတၢ်ကစူးကါအီၤ ဖဲဂ့ၢ်ဂီၢ်အူအဆၢကတီၢ် လၢပှၤတဂၤ စုာ်စုာ်လၢအသးအိၣ် 18 နံၣ်ဒီးဆူဖီခိၣ်တဖၣ်အဂီၢ် အန့ၣ်လီၤ.

ကသံၣ်ကသီတၢ်မၤကွၢ် ဒုးနဲၣ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်မၤအသးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် လၢအခီဆၢထီဒါတၢ် တဖၣ်တအိၣ်ဘၣ်.

Johnson & Johnson – Janssen COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ-

ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤ ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်စိဟ့ၣ်ကမီၤအီၤ လၢတၢ်ကစူးကါအီၤ ဖဲ ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူအဆၢကတီၢ် လၢပှၤတဂၤစုာ်စုာ်လၢအသးအိၣ် 18 နံၣ်ဒီးဆူဖီခိၣ်တဖၣ်အဂီၢ် အန့ၣ်လီၤ.

ပှၤကိးဂၤဒဲး လၢအသးအိၣ် 18 နံၣ်ဒီးဆူဖီခိၣ်တဖၣ် ကြၢးဆဲး၀ဲဒၣ် ဘၣ်ဘဲလဲးဘူးစထၢၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢ ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဆဲး ကသံၣ်ဒီသဒၢမိၢ်ပှၢ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ် ဘူးစထၢၣ်ကသံၣ်ဆဲးလၢအမဲာ်ညါဝံၤ မ့ၢ်ပှဲၤ 2 လါန့ၣ်လီၤ. Pfizer ဒီး Moderna ကသံၣ်ဆဲးဒီတဒၢတၢ်ဆါတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢပှၤကဆိးကါအီၤ လၢကသံၣ်ဆဲးJohnson & Johnson အလီၢ်န့ၣ်လီၤ.

Novavax COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ-

လၢဖိသၣ်သးနံၣ် 12 နံၣ်ဒီးဆူဖီခိတဖၣ်ကဘၣ်ဆဲး၀ဲဒၣ်ကသံၣ်ခံဖျၢၣ်ဒီးအဘၢၣ်စၢၤကဘၣ်အိၣ်၀ဲဒၣ် 21 သီ
ပှၤကိးဂၤဒဲး လၢအသးအိၣ် 12 နံၣ်ဒီးဆူဖီခိၣ်တဖၣ် ကြၢးဆဲး၀ဲဒၣ် ဘၣ်ဘဲလဲးဘူးစထၢၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢ ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဆဲး ကသံၣ်ဒီသဒၢမိၢ်ပှၢ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ် ဘူးစထၢၣ်ကသံၣ်ဆဲးလၢအမဲာ်ညါဝံၤ မ့ၢ်ပှဲၤ 2 လါန့ၣ်လီၤ.
ပှၤကညီလၢအသးနံၣ်အိၣ်ဝဲဒၣ် 18 ဃုထၢဆဲးဘၣ်ဝဲဒၣ် Novavax ကသံၣ်ဘူးစထၢၣ်ဖဲအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်ဆဲးဝဲဒၣ် mRNA ဘူးစထၢၣ်လၢအသီတသ့ဘၣ် မ့တမ့ၢ် တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤ ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်စိဟ့ၣ်ကမီၤအီၤ လၢတၢ်ကစူးကါအီၤ ဖဲ ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူအဆၢကတီၢ် လၢပှၤတဂၤစုာ်စုာ်လၢအသးအိၣ် 12 နံၣ်ဒီးဆူဖီခိၣ်တဖၣ်အဂီၢ် အန့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်ယစဲၤခံလၢတၢ်ဆဲးကသံၣ်ခံဘျီတဘျီန့ၣ်, လိၣ်ဝဲလၢယက့ၤစးထီၣ်လၢ အခီၣ်ထံးဧါ

တလိၣ်ဘၣ်. မ့ၢ်နစဲၤခံဆဲးကသံၣ်ခံဘျီတဘျီနာ်သက့ တလိၣ်လၢနကက့ၤစးထီၣ်လၢအခီၣ်ထံး ဘၣ်.

ဆဲးန့ၢ်ကသံၣ်ခံဖျၢၣ်တဖျၢၣ်လၢ အဆိအချ့ဖဲနဆဲးန့ၢ် ကသံၣ်အဆိကတၢၢ်တဖျၢၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ဒ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အနံၣ်အသီအသိး) အဂီၢ် 28 သီ န့ၣ်လီၤ.

အရ့ဒိၣ်ဝဲဒၣ်လၢ နကဆဲးန့ၢ်ကသံၣ်ခံဖျၢၣ်လိာ် မ့ၢ်ခံဖျၢၣ်တဖျၢၣ်အဆၢကယံၤဝဲနာ်သက့န့ၣ်လီၤ.

နမ့မ့ၢ်ပှၤနီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢစှၤတဂၤ လၢအလိၣ်ဆဲးကသံၣ်လၢခံတဖျၢၣ်န့ၣ်, နကဘၣ်ခိး 28 သီ လၢကသံၣ်ခံဖျၢၣ်တဖျၢၣ်အလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်ယဒၢ, ထုးထီၣ်နုၢ်ထံကတီၢ်, မ့တမ့ၢ် တိာ်ပာ်ဟံးန့ၢ်ဟုးသးန့ၣ်, ယဆဲး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢသ့ဧါ.

သ့လီၤ. တၢ်ဃုထံၣ်တဖၣ်ဒုးနဲၣ်ဖျါဝဲလၢ COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤ ဖဲနဒၢအဆၢကတီၢ်ဒၣ်လဲာ်တၢ်ဆဲးအီၤသ့လီၤ. Centers for Disease Control and Prevention (CDC, တၢ်ဒုးအိၣ်ပတုာ်ဒီးတၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါဝဲၤလီၢ်) (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်), American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG,အမဲရကၤခီလ့ၣ်ကၠိလၢတၢ်ကွၢ်ထွဲမိၢ်ဒၢဒီးတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ပီညါဒီးကသံၣ်သရၣ်ဘၣ်ဃးပိာ်မုၣ်ပိာ်မၢၤတၢ်ဆါ), ဒီး Society for Maternal-Fetal Medicine (SMFM, တၢ်မၤလိမိၢ်-ဖိသၣ်လၢဒၢလီၢ်ပူၤကရၢကရိ) (ထဲလၢအဲကလံးကျိာ်) ဟ့ၣ်ကူၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢ မိၢ်ဒၢ, မိၢ်ဒုးအီနုၢ်ထံ, မ့တမ့ၢ် ပှၤလၢအတိာ်ပာ်ဟံးန့ၢ် ဟုးသးတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤလိတနီၤပာ်ဖျါဝဲဒၣ်လၢ နမ့ၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢဒီး, နဖိကဒိးန့ၢ်နီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢထီဒါ COVID-19 ခီဖျိဟုးသးဒီးတၢ်ဒုးအီနုၢ်ထံန့ၣ်လီၤ. မိၢ်ဒၢလၢတဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢဒီး မၤန့ၢ်တၢ်ဆါတဖၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဖးဒိၣ်လၢ တၢ်ဆါပိာ်ထွဲထီၣ်အခံနးနးကလဲာ် ဒ်အမ့ၢ်တၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်တချုးနံၣ်လါဘၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဖိအသံန့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ်,ပှၤလၢအဒိးန့ၢ် COVID-19 ဖဲအဒၢအဆၢကတီၢ်တဖၣ် ဖျါလၢအလိၣ် တၢ်မၤစၢၤ သးသမူဒီး တၢ်သါထီၣ်သါလီၤပီၤဘိ ခံစးသၢစးန့ၣ်လီၤ.

ကွၢ်ဖးအါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအဘၣ်ဃာ်ဒီးတၢ်ဆဲး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ ဖဲနအိၣ်ဒီးဟုးသးဒီးန ဖိအီၣ်နုၢ်ဒံးအဆၢကတီၢ်, ၀ံသးစူၤကွၢ်ဖးဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအချုးနံၤချုးသီလၢ One Vax, Two Lives အပှၤယဲာ်သနံ.

ဖဲယဘၣ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢလၢအညီနုၢ်တဖၣ်အကတီၢ်န့ၣ် ယဆဲး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤသ့ဧါ.

မ့ၢ်. Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP, တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် ကမံးတံာ် လၢတၢ်ဆဲးန့ၢ် ကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါတၢ်မၤ) ဆီတလဲအတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ် ဆူလါမ့ၤ 12 သီ, 2021 လီၤ. ခဲအံၤနဆဲးန့ၢ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢတဘျီဃီဃုာ်ဒီး ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂၤတဖၣ် သ့ဝဲလံန့ၣ်လီၤ.

တလိၣ်လၢနကသ့ၣ်ဆၢဖးကတီၢ်နဖိ အကၠိတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢ (ထဲအဲကလံးကျိာ်) မ့တမ့ၢ် တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအဂၤ လီၤလီၤဆီဆီလၢ COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်ဘၣ်. တၢ်သ့ၣ်ဆၢဖးကတီၢ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ မ့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢခံတမံၤလၢ နကဆဲးန့ၢ်နဖိ ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢအလိာ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကွဲးနီၣ်တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢခးက့န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.

နကဘၣ်ဒိးန့ၢ် တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢခးက့တဘ့ၣ် ဖဲနဆဲး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ အဆိကတၢၢ်တဘျီဝံၤ န့ၣ်လီၤ. ခးက့အံၤ ကတဲဘၣ်နၤကသံၣ်ဒီသဒၢအကလုာ်လၢနဆဲးဘၣ်အီၤ (Comirnaty/Pfizer-BioNTech, Spikevax/Moderna, မ့တမ့ၢ် Johnson & Johnson) ဒီးနံၤသီလၢနဆဲးအီၤန့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်နဆဲး Comirnaty/Pfizer-BioNTech မ့တမ့ၢ် Spikevax/Moderna ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်, နပှၤမၤစၢၤတၢ်ဖိကြၢးဟံးန့ၢ်နၤ တၢ်သ့ၣ်ဆၢ ဖးကတီၢ်လၢတၢ်ဆဲးခံဘျီတဘျီအဂီၢ် ဖဲနအိၣ်နဲလၢတၢ်ဆဲးအဆိကတၢၢ်တဘျီအကတီၢ်ပူၤ န့ၣ်လီၤ. ပာ်ဃာ်ခးက့အံၤ ဒ်သိးပှၤဆဲး န့ၢ်နၤကသံၣ်ဒီသဒၢတဂၤ ကကွဲးနီၣ်တၢ်ဖဲနဆဲးကသံၣ်ခံဘျီတဘျီ ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်တက့ၢ်.

နမ့ၢ်ဆဲးဘၣ် ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂၤတဘျီ မ့တမ့ၢ် ဆဲးမၤဆူၣ်ထီၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢဂံၢ်ဘါတဘျီ န့ၣ် နကြၢးလဲၤစိာ် ဃုာ်ဘၣ်ဒီး နတၢ် ကွဲးနီၣ်ကွဲးဃါတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢဆူနတၢ်သ့ၣ်ဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤႋ နပှၤရဲၣ်ကျဲၤတၢ်ကမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ဆဲး ကသံၣ်အဘျီန့ၣ်လီၤႋ

အအံၤ မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အကဲဘျုးတနီၤ လၢပာ်သူၣ်ပာ်သးအီၤ ဖဲနတၢ်ဟံးတၢ်ဖီၣ်ဘၣ် နတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီ သဒၢခးအခါ-

ပာ်ဃာ်နတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢခးက့လၢတၢ်ဆဲးကသံၣ်တဘျီဒီးတဘျီအဘၢၣ်စၢၤဒီးဝံၤအလီၢ်ခံ တက့ၢ်.
ဒိဃာ်နခးက့တၢ်ဂီၤအမဲာ်ညါဒီးအလီၢ်ခံ ဒ်သိးကမၤနီၣ်အီၤလၢဒံးကၠ့းတၢၣ်သနိအဂီၢ် တက့ၢ်.
ကွၢ်ဆိကမိၣ်ဆှၢ လီပရၢဆူနနီၢ်ကစၢ်အိၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဂီၤကတြူာ် မ့တမ့ၢ် ဘျးစဲတၢ်ဂီၤဒ်သိး နဃုထံၣ်က့ၤအီၤဆူညါ ကညီအဂီၢ်တက့ၢ်ႋ
နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးစိာ်ပာ်အီၤဒီးနၤန့ၣ် ဒိန့ၢ်အကွဲးဒိတဘ့ၣ်တက့ၢ်.

နမ့ၢ်တဟဲစိာ်နခးက့ဆူတၢ်သ့ၣ်ဖးကတီၢ်ပူၤနာ်သက့, နဆဲးကသံၣ်ခံဖျၢၣ်တဖျၢၣ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. သံကွၢ်နပှၤ မၤစၢၤတၢ်ဖိလၢ ကကွၢ် န့ၢ်နၤကသံၣ်ဒီသဒၢအကလုာ် (ပနံာ်ကၤမံၤ) လၢနဆဲးန့ၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီ ဒ်သိးကမၤလီၤတံၢ်ဘၣ်လၢ နကဆဲးန့ၢ် ကသံၣ်တက လုာ်ဃီဒီးတဘျီအဂီၢ်တက့ၢ်. နမ့ၢ်မၤလီၤမၢ်ဘၣ် တၢ်ဆဲးကသံၣ် ဒီသဒၢခးက့န့ၣ် နုာ်လီၤဆူ MyIR (My Immunization Registry –(ယတၢ်မၤနီၣ်တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢ)) (ထဲအဲ ကလံးကျိာ်) (ဃုကွၢ်န COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်ကွဲးနီၣ်, ဒီးဒိန့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ တဖၣ်အဂီၤတက့ၢ်. နကနုာ်လီၤကွၢ်တၢ်အဂီၢ် စရီမ့ၢ်တအိၣ် ဒံးဘၣ်ဒီး, နဆဲးလီၤနမံၤလၢ MyIR တဘျီဂ့ၤတဘျီဂ့ၤ သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.

ဝံသးစူၤတိၢ်နီၣ်ဃာ်လၢတၢ်ဒုးနဲၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်နတၢ်ကွဲးနီၣ်ခီဖျိ MyIR အံၤတန့ၢ်ဝဲတဘျီဃီဘၣ် ဒီးနမၤန့ၢ်အီၤ သ့ဒံးဝဲ ထဲလၢအဲကလံး ကျိာ်န့ၣ်လီၤ. နချုးန့ၢ်လီတဲစိတၢ်မၤစၢၤသ့ဝဲလၢ MyIRmobile မ့တမ့ၢ် တၢ်သံကွၢ် ဘၣ်ဃး တၢ်ဆဲးကသံၣ် ဒီသဒၢအတၢ်ကွဲး နီၣ်ခီဖျိတၢ်ကိးလီတဲစိ Department of Health (တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဝဲၤကျိၤ) COVID-19 ဂ့ၢ်ဂီၤအူလီတဲစိနီၣ်ဂံၢ်ဖဲ 833-VAX-HELP မ့တမ့ၢ် ဆဲးကျိးခီဖျိ လီပရၢဖဲ mailto:waiisrecords@doh.wa.gov.

လၢယကဆဲးန့ၢ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်ယကြၢး သ့ၣ်ညါဃာ်တၢ်မနုၤလဲၣ်

ဘၣ်မနုၤယကြၢးဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢ COVID-19 လဲၣ်.

တၢ်အံၤမ့ၢ်ဒၣ်နတၢ်ဃုထၢလၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့လၢ နကဆဲး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ, ဘၣ်ဆၣ် ပလိၣ်ဘၣ်ပှၤကဆဲးဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအါအါ လၢကမၤကတၢၢ်ကွံာ် တၢ်ဆါသတြိာ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤကီထီၣ်လၢ COVID-19 ဘဲရၢး(စ) တၢ်ဆါဃၢ် ကရၤလီၤအသးဖဲပှၤအါဂၤ လၢ ပှၤတ၀ၢအပူၤတဖၣ်အိၣ်ဒီးနီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢ - ခီဖျိတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢ မ့တမ့ၢ် တၢ်ဆါ ဘၣ်ဂာ်လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်ပတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအယူာ်အါထီၣ်အသိး, ပတၢ်ဆါဘၣ်ဂာ်အယူာ်စှၤလီၤန့ၣ်လီၤ.

COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်ဒီသဒၢနၤသ့လၢကျဲအါဘိအပူၤ-

တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤမၤစှၤလီၤနတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢနကဆိးက့ထီၣ်နးနးကလဲာ် ဖဲနမ့ၢ် ဆဲးဘၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ
တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢပှဲၤပှဲၤန့ၣ်မၤစှၤလီၤနကဘၣ်ထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်အဂ့ၢ်အခၢးဒီး မၤစှၤ လီၤနတၢ် လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢတၢ်သံတၢ်ပှၢ်လၢ COVID-19 အဃိလီၤ.
တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်မၤအါထီၣ်ပှၤကညီနီၣ်ဂံၢ်လၢပှၤတဝၢအပူၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်ဒီသဒၢဃာ်အီၤ, အဃိတၢ်ဆါရၤလီၤသးကီခဲထီၣ်လီၤ.
ပှၤစဲၣ်နီၤတဖၣ်ဆဲးဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါမၤလိဒံးဝဲဒၣ် ကသံၣ်ဒီသဒၢအတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ကပၢၤဃာ်ပှၤလၢကရၤလီၤဘဲရၢး(စ) တၢ်ဆါဃၢ် ဆူပှၤအဂၤအအိၣ်လီၤ.

ဖဲနဆဲးဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢပှဲၤပှဲၤဝံၤအလီၢ်ခံ, နဘၣ် COVID-19 သ့ဒံး, ဘၣ်ဆၣ်တၢ် ခွဲးတၢ်ယာ်စှၤန့ၢ်ဒံးနမ့ၢ်တဆဲးဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်လီၤ.

ပှၤလၢတဆဲးဘၣ်ဒံးကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ် မၤန့ၢ်တၢ်ဆါဃၢ်ဒီးရၤလီၤတၢ်ဆါအံၤဆူပှၤ အဂၤအအိၣ်သ့ဒံးဝဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤတနီၤဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတသ့မ့ၢ်လၢကသံၣ်ကသီတၢ်ဂ့ၢ်အဂီၢ်, ဒီးတၢ်အံၤပာ်တ့ၢ်အ ဝဲသ့ၣ်ဒီးလီၤဆီဒၣ်တၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ COVID-19 အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်တဘၣ်တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢဒံးဘၣ်ဒီး, နအိၣ်စ့ၢ်ကီးဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အါဒိၣ်လၢ တၢ် ကဘၣ်ထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်မ့တမ့ၢ် တၢ်သံတၢ်ပှၢ်လၢ COVID-19 တၢ်ဆါဃၢ်အကလုာ်တခါ (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်). အဃိလီၤ. တၢ်ဒိးန့ၢ်ကသံၣ်ဆဲးဒီသဒၢ မၤစၢၤဒီသဒၢနၤဒီးနဟံၣ်ဖိဃီဖိ, နခိၣ်နဃၢၤ, ဒီး နဘၢၣ်ကဝီၤလီၤ.

ဘၣ်မနုၤအဃိယကြၢးဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢ COVID-19 ဖဲပှၤအါဂၤအိၣ်မူတ့ၢ်ဒံး ဖဲဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆါန့ၣ်လဲၣ်.

တၢ်သံတမ့ၢ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်ထဲတခါလၢတၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ် COVID-19 တၢ်ဆါအပူၤ ဘၣ်လီၤ. ပှၤအါဂၤလၢအမၤန့ၢ် COVID-19 န့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဆါပနီၣ်လၢအစၢ်ဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ, ဘဲရၢး(စ) တၢ်ဆါဃၢ်အံၤတၢ်ဒွးတယာ်ဆိအီၤတသ့ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်, ဒီး ပသ့ၣ်ညါ လၢ COVID-19 ဘဲရၢး(စ)အကလုာ်ကလုာ် အံၤ (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်) အါတက့ၢ်မၤဆိးက့နၤနီၢ်နီၢ် သ့န့ၣ်လီၤ. ပှၤတနီၤဆါထီၣ်နးနးကလဲာ် မ့တမ့ၢ် သံလၢ COVID-19 အဃိသ့, ဒီးပှၤသးစၢ်လၢ တအိၣ်ဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်ဆါထၢတဖၣ်ဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤ. အဂၤ, လၢတၢ်သ့ၣ်ညါအီၤဒ်အမ့ၢ် “COVID တၢ်ဆါထၢတဖၣ်” ကမၤန့ၢ်တၢ်ဆါပနီၣ်တဖၣ် လၢအယံာ်အလါတဖၣ်အလါဒီး မၤဘၣ်ဒိအဝဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်မူအကံၢ်အစီန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ပတသ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီး COVID-19 အတၢ်ဘၣ်ဒိခဲလၢာ်လၢကတီၢ်ယံာ်ဒံးဘၣ် မ့ၢ်လၢတၢ်အံၤ မ့ၢ်ဘဲရၢး(စ) အသီအဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ပတၢ်ဒီသဒၢဘဲရၢး(စ) တၢ်ဆါဃၢ်အဂ့ၤကတၢၢ် န့ၣ်လီၤ. နသးမ့ၢ်စၢ်ဒီးနအိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဒၣ်လဲာ်, နကြၢးဒိးန့ၢ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ လီၤ.

COVID-19တၢ်ဆါဃၢ်ကလုာ်တခါစံးတၢ်န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

တၢ်ဆါဃၢ်အက့ၢ်ဂီၤ (ပျိာ်လဲလဲလိာ်ကွံာ်သး) ဒ်အဝဲသ့ၣ်ရၤလီၤသးလၢပှၤတဂၤဆူ တဂၤအိၣ်လီၤ. "တၢ်ဆါဃၢ်ကလုာ်"တခါန့ၣ်မ့ၢ် တၢ်ဆါဃၢ်ဒူၣ်ထၢစၢၤသွဲၣ်လၢအပျိာ်လဲကွံာ်က့ၢ်ဂီၤ တခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆါဃၢ်ကလုာ်တနီၤဟးမၢ်ကွံာ်ဖဲတၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ပူၤကွံာ်အသိးဒီးတနီၤရၤလီၤသးဆူညါ လၢပှၤတဝၢတဖၣ်အပူၤလီၤ.

Centers for Disease Control and Prevention (CDC, တၢ်ဒုးအိၣ်ပတုာ်ဒီးတၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါဝဲၤလီၢ်) (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်) တၢ်ပၢဆှၢဒီးဒီသဒၢတၢ်ဆါလီၢ်ခၢၣ်သးတဖၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်ဆါဃၢ် အကလုာ်လၢ အလီၤဘၣ်ယိၣ်တဖၣ်လီၤ. ကတီၢ်အံၤ, ကလုာ်တဘျုးကလုာ်န့ၣ် လီၤဘၣ်ယိၣ်ဝဲခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်ရၤလီၤသးချ့မးဒီး ညီဒိၣ်မးအဃိ, ဒုးကဲထီၣ် COVID-19 တၢ်ဆါဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်အါထီၣ်လီၤ.

COVID-19ကသံၣ်ဒီသဒၢတြီဆၢဝဲတၢ်ဆါဃၢ်ဒူၣ်ထၢစၢၤသွဲၣ်ကလုာ် အဂၤတဖၣ်ဧါ.

COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢပဆဲးအီၤလၢ ကီၢ်အမဲရကၤအပူၤတဖၣ် န့ၣ်မၤတၢ်ဂ့ၤဂ့ၤလၢ ကဒီသဒၢပှၤလၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါနးနးကလဲာ်, တၢ်ထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်, ဒီးတၢ်သံတၢ်ပှၢ်, ဒီသဒၢပှၤလၢတၢ်ဆါဘၣ်ဂာ်အက့ၢ်အဂီၤပျိာ်လဲသးအကလုာ် န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီး,ပှၤဂ့ၢ်၀ီဆူၣ်ချ့ကရၢအပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ်န့ၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢး၀ဲဒၣ်လၢကမၤအါထီၣ်တၢ်ဒီတဒၢ COVID-19 တၢ်ဆါလၢ အစၢ်ဒီးလၢတဆူၣ်တစၢ်ဘၣ်တဖၣ်,လီၤဆီဒၣ် တၢ်လၢတၢ်လီၢ်လၢတၢ်ဘၣ်ယိာ်အလီၢ်အါတဖၣ်န့ၣ်လီၤ

ဘူးစထၢၣ်လၢအသီတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်တ့ထီၣ်အီၤလၢအကမၤဂ့ၤထီၣ်ဝဲဒၣ် ပနီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢဒီးအမၤဂ့ၤထီၣ်ဝဲဒၣ်တၢ်ဒီသဒၢ omicron တၢ်ဆါဃၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢအကါဒိၣ်န့ၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်ကဆဲးဝဲကသံၣ်ဒီသဒၢဖျၢၣ်လၢ အကဒီသဒၢတၢ်လၢအဂ့ၤဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢမ့ၢ်ကျိၤကျဲအဂ့ၤကတၢၢ်လၢကဒီသဒၢနၤ, ပှၤလၢနအဲၣ်အီၤ တဖၣ်, ဒီး နပပှၤတဝၢလီၤ. တၢ်ကျၢၢ်ဘၢဆဲးန့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢဂီၤမုၢ်န့ၣ်ကမၤစှၤလီၤတၢ်ဆါဃၢ်အတၢ်ရၤလီၤသးဒီး မၤစၢၤ ဒီသဒၢ တၢ်ဆါဃၢ်ကလုာ်အသီတဖၣ်အတၢ်ဟဲအိၣ်ထီၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပကသ့သ့ၣ်ညါကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်အံၤဖျဲးဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဒ်လဲၣ်.

လၢနကရဲၣ်ကျဲၤလီၤတံၢ်လၢ COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်အပူၤဖျဲး၀ဲအဂီၢ်, Center For Disease Control and Prevention (CDC, တၢ်ပၢဆှၢ၀ဲတၢ်ဆါဒီးတၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါအ၀ဲၤလီၢ်) မၤဆူၣ်ထီၣ်ဒီးမၤဒိၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်ထံကီၢ်အဂံၢ် အဘါလၢ အသမံသမိး၀ဲဒၣ်ကသံၣ်ဆဲးဒီသဒၢအတၢ်ပူၤဖျဲးတိာ်ကျဲၤ. ဒ်အဆၢဖျါထီၣ်၀ဲအသိး, ပှၤလၢအမ့ၢ်၀ဲဒၣ်တၢ် ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢစဲးနီၣ်တဖၣ် အသမံသမိာ်၀ဲဒၣ်ဒီးထံၣ်န့ၢ်၀ဲဒၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအတထံၣ်ဘၣ်၀ဲဒၣ်ဖဲပှၤမၤကွၢ်၀ဲဒၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအခါသ့၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

Johnson & Johnson ကသံၣ်ဆဲးတခါအံၤန့ၣ်ဘၣ်မနုၤအဃိတၢ်တဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢပှၤကဆဲးအီၤလဲၣ်.

ဖဲလါဒံၣ်ဇ့ဘၢၣ် ၂၀၂၁နံၣ်န့ၣ် Washington State Department of Health (DOH, ကီရ့ၣ်၀ၣ်ရှ့ၣ်တၢၣ်ဆူၣ်ချ့၀ဲကျိၤ) ဟ့ၣ်ကူၣ် ၀ဲဒၣ်လၢ ပှၤကဃုထၢဆဲး mRNA ကသံၣ်ဒီတဒၢ COVID-19တၢ်ဆါ ဒ်အမ့ၢ်(Pfizer-BioNTech မ့တမ့ၢ် [Moderna)တဖၣ် လၢကသံၣ်ဆဲးတဖျၢၣJohnson & Johnson (J&J) အလီၢ်န့ၣ်လီၤ

တၢ်နဲၣ်ကျဲအသီကတၢၢ်ဟဲထီၣ်၀ဲဒၣ်လၢ Centers for Disease Control and Prevention (CDC, တၢ်သူၣ်ထီၣ်လၢတၢ်ဒီတဒၢဒီးတၢ်ဒုး အိၣ်ပတုာ်တၢ်ဆူးတၢ်ဆါအတၢ်ရၤလီၤသး) အအိၣ်ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်ထၢဖှိၣ်ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဘၣ်ယိာ်အလီၢ်လၢတညီနုၢ်မၤအသး ကဲထီၣ်၀ဲဖဲတၢ်ဆဲး J&J ၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကဲထီၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်ဒၣ်ထဲပှၤလၢအဆဲး J&J ကသံၣ်ဒီတဒၢ COVID-19 တၢ်ဆါကသံၣ်ဆဲးတဖၣ်ဒီးပှၤလၢအဆဲး Pfizer မ့တမ့ၢ်Moderna တဖၣ်ဒု တၢ်တမၤအသးဘၣ်. ပှၤလၢအဃုကသံၣ်ဒီတဒၢခိ၀ံး-၁၉လၢဆၢကတီၢ်ခဲအံၤတဖၣ်အဂီၢ် DOH ဟ့ၣ်ကူၣ်၀ဲဒၣ်လၢကဆဲး၀ဲ Moderna ဒီး Pfizer ကသံၣ်ဆဲးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီးနမ့ၢ်တသးအိၣ်ဆဲးကသံၣ်ဆဲးခံမံၤအံၤဘၣ်ဒီး နဃုထၢနဲ J&J ကသံၣ်ဆဲးသ့၀ဲဒံးန့ၣ်လီၤ. လၢနတၢ်ဃုထၢအဂီၤဆဲးကျိးဒီးပှၤလၢအကွၢ်ထွဲမၤစၢၤနတၢ်အိၣ်ဆူၣ် အိၣ်ချ့တက့ၢ်.

အပူၤကွံာ်သၢနွံ အတီၢ်ပူၤနမ့ၢ်ဆဲးနဲ J&J တၢ်ဒီတဒၢ COVID-19 အကသံၣ်ဆဲး မ့တမ့ၢ်နမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်လီၤသးလၢ နကဆဲးနဲ J&J တၢ်ဒီတဒၢ COVID-19 ကသံၣ်ဆဲးဒီး ပာ်နသးလၢ တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဆါသွံၣ်ကိၢ်လိၣ်ထီၣ်ခီဖျိ TTSတၢ်ဆါအဃိန့ၣ်တက့ၢ်. တၢ်ခိၣ်ဆါဖးဒိၣ်,တၢ်ဟၢဖၢပအူး,ခီၣ်ဆါ ဒီး\မ့တမ့ၢ် တၢ်သါတလၢသါတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအကဲထီၣ်၀ဲလီၤ. နမ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်တၢ်ဆါအပနီၣ်တဖၣ်အံၤဒီး လဲၤဒိးပၠးနသးဒီးကသံၣ်သရၣ် တဘျီဃီတက့ၢ်.

မ့ၢ်တၢ် ညီနုၢ်လၢ နကအိၣ်ဒီးတၢ်ဆါပနီၣ် တစဲးတမှဲးတုၤလၢ အဘၣ်ဒး, လၢပပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ကိၢ်ထီၣ်, ခိၣ်ဆါ, တၢ်လီၤဘှံးလီၤတီၤ, ဒီးစုဆၢခီဆၢ/ညၣ်ထူၣ်ဆါ, အခီၣ်ထံးတနွံဖဲတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢ COVID-19 တမံၤလၢ်လၢ်အလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်အတၢ်ဒိဘၣ်တဖၣ်အံၤ ညီနုၢ်စးထီၣ်လၢတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢ သၢသီ အတီၢ်ပူၤ ဒီးကြၢးယံာ်ဝဲလၢစှၤသီအတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.

ကသံၣ်ဒီသဒၢတခါအိၣ်ဒီး FDA အတၢ်တူၢ်လိာ်အၢၣ်လီၤစံးတၢ်န့ၣ်အခီပညီ မ့ၢ်ဒ်လဲၣ်.

တၢ်တူၢ်လိာ်အၢၣ်လီၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤအဂီၢ်, FDA ကွၢ်ကဒါက့ၤတၢ်ဂ့ၢ်ထၢဖှိၣ်တဖၣ် လၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖး ယံာ်တကတီၢ်အပူၤလၢခွဲးယာ်လၢကစူးကါဖဲဂ့ၢ်ဂီၢ်အူ တၢ်အိၣ်သး တခါအဂီၢ် အမဲာ်ညါလီၤ. ကသံၣ်ဒီသဒၢတခါန့ၣ်ကဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အီၤတၢ်တူၢ်လိာ်အၢၣ်လီၤအလၢအပှဲၤအဂီၢ်, တၢ်ဂ့ၢ်ထၢဖှိၣ်န့ၣ်ကဘၣ်ဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ, တၢ်တုၤလီၤတီၤလီၤ ဒီး တၢ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤ တၢ်ထုးထီၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအကံၢ်အစီလၢအထီန့ၣ်လီၤ.

ခွဲးယာ်စူးကါလၢဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်အိၣ်သးတခါအဂီၢ် (EUA) ဟ့ၣ်ခွဲးဟ့ၣ်ယာ် FDA လၢ ကဒုးအိၣ်ထီၣ်ကသံၣ်ပနံာ်တခါဖဲဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်အိၣ်သးတခါလၢတၢ်ဘိးဘၣ်တဲဖျါဃာ်အဆၢကတီၢ်ဖဲ တချုး ကသံၣ်အံၤဒိးန့ၢ်ဘၣ်လံာ်ပျဲလၢလၢပှဲၤပှဲၤ တဘ့ၣ်န့ၣ်ဘၣ်လီၤ. တၢ်အံၤအတၢ်တိာ်ဒီး EUA န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲကမၤလီၤတံၢ် ပှၤကညီတဖၣ် ကဒိးန့ၣ်ဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢ အအုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤအသးသမူတချုးလၢ တၢ်ဂ့ၢ်ထၢဖှိၣ်တဖၣ်တၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖးအီၤလၢ ကတီၢ်ယံာ်တခါအပူၤန့ၣ်ဘၣ်လီၤ. သနာ်က့, EUA လိၣ်ဘၣ်ဒံးဝဲလၢ ကကွၢ်ကဒါက့ၤကသံၣ်ကသီတၢ်မၤကွၢ် အဂ့ၢ်ထၢဖှိၣ်တဖၣ် ဘျဲးဘျဲးဘျီးဘျီး - ဖဲလၢတၢ်ဆၢကတီၢ်ဖုၣ်ကိာ်ဖိတကတီၢ် အပူၤဒၣ်လဲာ်လီၤ. EUA လၢဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လၢ FDA န့ၣ်ဘၣ်တၢ်သမံသမိးကွၢ်လီၤတံၢ်ဆူညါလၢ Scientific Safety Review Workgroup (စဲအ့ၣ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတၢ်ကွၢ်ကဒါ က့ၤတၢ်ကရူၢ်), ဒ် Western States Pact (မုၢ်နုာ်ကီၢ်စဲၣ်ကရူၢ် အက့အခီ တခါအသိးလီၤ. (ထဲအဲကလံးကျိာ်.)

Western States Pact တၢ်စံးတၢ်န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

တၢ်မၤကရူၢ်အံၤအဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤလၢအစဲၤနီၣ်လၢအသီဘ့ၣ် ဘၣ်ထွဲကသံၣ်ဒီသဒၢ အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလီၤ. ကရူၢ်ပၣ်ဃုာ်ဒီးပှၤစဲၣ်နီၤတဖၣ်လၢဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤလၢ ကရၢဖိကီၢ်စဲၣ်ခဲလၢာ်ဒီး, စဲအ့ၣ်ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ်လၢ ထံကီၢ် ဒီဘ့ၣ်သ့ၣ်ညါတူၢ်လိာ်လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ကူၣ်သ့စဲၣ်နီၤ လၢ တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢဒီးကမျၢၢ်တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တကပၤ န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်မၤသကိးဆဲးကျိးဒီး တၢ်ပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်ဒီး ကီၢ်စဲၣ်မုၢ်နုာ်တဖၣ်ဖဲ တၢ်ပာ်ပနီၣ်ဝဲ ဒၣ် COVID-19 ဒ်ဆူၣ်ချ့ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူကတီၢ်, ပှၤကရူၢ်တဖုအံၤကွၢ်ကဒါက့ၤဝဲဒၣ်ကမျၢၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအဘၣ်လိာ်သးဒီး ကီၢ်စၢဖှိၣ် အတၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤ လၢကသံၣ်ဒီသဒၢဆဲးလွံၢ်ကလုာ်လၢပဆဲးအီၤသ့လၢ Washington ကီၢ်စဲၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်ပလဲၤခီၣ်ဖျိကွံာ် တုၤလၢတၢ်အိၣ်မူလၢအသီတဘျီဒီး Western States Pact (ကီၢ်စဲၣ်မုၢ်နုၤတၢ်မၤသကိးလံာ်ဃံးဃာ်)န့ၣ်ဘၣ်တၢ်ပာ်ပတုာ်ကွံာ်အီၤ ဒီးကသံၣ်ဒီသဒၢဆဲးလၢအစူးကါဝဲဒၣ်ကီၢ်မုၢ်နုာ်ကီၢ်စဲၣ်တၢ်ဟ့ၣ်စိဟ့ၣ်ကမီၤတဖၣ်န့ၣ် ကဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီဆၢတဲာ်အီၤလၢ Food and Drug Administration (FDA, တၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီးကသံၣ်ကသီ တၢ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤတၢ်) ဒီးကသံၣ်ဒီသဒၢဆဲးတၢ်အုၣ်ကီၤန့ၣ် အကဟဲဝဲဒၣ်လၢ Center For Disease Control and Prevention (CDC, တၢ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤဒီးတၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါအ၀ဲၤလီၢ်) အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖးကွၢ်တၢ်ထံၣ်န့ၢ်တဖၣ်လၢ Western States Scientific Safety Review Workgroup:အပူၤတက့ၢ် -

Pfizer-BioNTech COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢPDF) (အဲကလံးကျိာ်)
Moderna COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ (PDF) (အဲကလံးကျိာ်)
Johnson & Johnson-Janssen COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ (PDF) (အဲကလံးကျိာ်)]
Novavax COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ (PDF) (အဲကလံးကျိာ်)]

COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢကမၤတၢ်လၢယနီၢ်ခိမိၢ်ပှၢ်အပူၤဒ်လဲၣ်.

ကွၢ်ဘံၢ်ဒံၢ်အိၣ်အံၤဘၣ်ဃး ကသံၣ်ဒီသဒၢမၤတၢ်လၢ နနီၢ်ခိမိၢ်ပှၢ်အပူၤဒ်လဲၣ်တက့ၢ်.(လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်)

mRNA ကသံၣ်ဒီသဒၢ (Pfizer ဒီး Moderna COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်)

ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢတၢ်ဒိးန့ၢ်အီၤသ့ခံမံၤန့ၣ်ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ messenger RNA (mRNA) ကသံၣ်ဒီသဒၢလီၤ.

mRNA ကသံၣ်ဒီသဒၢ သိၣ်လိနစဲ(လလၢကဒုးအိၣ်ထီၣ် ဖြိၣ်ထံ) န (ခိၣ်ရိၣ်နၣ် ဘဲရၢး(စ) အကူာ်အက့ လၢတမၤဘၣ်ဒိတၢ်န့ၣ်လီၤ. နနီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢတၢ်မၤအကျိၤအကျဲ ထံၣ်ဘၣ်လၢ ဖြိၣ်ထံ(န) တဘၣ်ဃးဒီး, နနီၢ်ခိမိၢ် ပှၢ်စးထီၣ်မၤနီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢန့ၣ်လီၤ. နီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢတဖၣ်အံၤသ့ၣ်နီၣ်လၢ ကဘၣ်ဒုးထီဒါ COVID-19 ဒ်လဲၣ် ဖဲနမ့ၢ်ဘၣ်ဂာ်ဒီးတၢ်ဆါလၢခါဆူညါအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲနဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်, နသူၣ်ထီၣ်ဂံၢ်တြီဆၢတၢ်ဆါလၢကဒုးထီဒါ COVID-19 လၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ဆိးက့ထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲမၤအတၢ်မၤတဘျီဃီန့ၣ်, mRNA သ့ၣ်ဖးဟးဂီၤချ့ချ့ဒီး နီၢ်ခိမၤကဆှီကွံာ်အီၤလၢ စှၤသီ အပူၤလီၤ.

ဘဲရၢၣ်ဘဲးထၢၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢ (Johnson & Johnson COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ)

COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအကျါတခါန့ၣ်ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ ဘဲရၢၣ်ဘဲးထၢၣ် ကသံၣ်ဒီသဒၢ လီၤ.

ဘဲရၢၣ်ဘဲးထၢၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤဒီး ဘဲရၢး(စ) လၢ အစၢ်တကလုာ်(ဘဲရၢး (စ) လၢအလီၤဆီန့ၢ်ဒံးဘဲရၢး(စ) တခါလၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ် COVID-19 န့ၣ်လီၤ.) ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်အံၤ သိၣ်လိနစဲ(လ) လၢကဒုးအိၣ်ထီၣ် ဖြိၣ်ထံ (န) ခိၣ်ရိၣ်နၣ် ဘဲရၢး (စ) အကူာ်အက့ လၢတမၤဘၣ်ဒိတၢ်န့ၣ်လီၤ. နနီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢတၢ်မၤအကျိၤအကျဲ ထံၣ်ဘၣ်လၢဖြိၣ်ထံ(န) တဘၣ်ဃးလိာ်အသး ဘၣ်, ဒီးစးထီၣ် မၤနီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. နီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢတဖၣ်အံၤသ့ၣ်ညါ၀ဲလၢ ကဘၣ်ဒုးထီဒါ COVID-19 တၢ်ဘၣ်ဂာ် ဒ်လဲၣ် ဖဲနမ့ၢ်ဘၣ်ဂာ်ဒီးတၢ်ဆါလၢခါဆူညါအပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဘဲးထၢၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢပအိၣ်အံၤ မ့ၢ်ကသံၣ်ဆဲးတဘျီန့ၣ်လီၤ. ညီနုၢ်ကယံာ်ခံနွံဃၣ်ဃၣ် ဖဲနဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢလၢကမၤန့ၢ်တၢ်ဒီသဒၢအအါကတၢၢ် ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ.

ဖရိၣ်ထံ(န)အဒ့အတြၢ်ဆံးကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ် (Novavax COVID-19 ကသံၣ်ဆဲးဒီသဒၢ)

ဖရိၣ်ထံ(န)အဒ့အတြၢ်ဆံးကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်အကျါတမံၤ လၢဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အီၤအခွဲးအယာ်စိ ကမီၤလၢ Food and Drug Administration (FDA, တၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီးကသံၣ်ကသီတၢ်ပၢတၢ်ပြးကရၢ) န့ၣ်လီၤ. ဖရိၣ်ထံ(န)အဒ့အ တြၢ်ဆံးကသံၣ် ဒီသဒၢတဖၣ်န့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ဆါအဃၢ် (ဖရိၣ်ထံ(န)တဖၣ်) လၢအဒုးကဲထီၣ် COVID-19 (တၢ်မၤအီၤလၢတၢ်တ စူးကါတၢ်ဆါအဃၢ်လၢ တအိၣ်မူ) ခီဖျိ တၢ်အသံးအကာ်ထၢနုာ်အါထီၣ် လၢတၢ်ပညိၣ်အီၤလၢ ကမၤစၢၤ ကသံၣ်ဒီသဒၢဒ်သိးကမၤ တၢ်ဂ့ၤအါထီၣ် လၢနီၢ်ခိအပူၤန့ၣ်လီၤ. နနီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢတၢ်မၤအကျိၤအကျဲသ့ၣ်ညါကျဲလၢကဘၣ်မၤဆၢက့ၤ စပး(ခ)ဖရိၣ်ထံ(န)တ ဘျီဃီန့ၣ် အဝဲမၤဆၢကဒါက့ၤ တၢ်ဆါအဃၢ်နီၢ် နီၢ်ချ့ချ့ ဒီးဒီသဒၢနၤလၢ COVID-19 ကသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. အဒ့အတြၢ်ဆံးကသံၣ်ဒီသဒၢ တဖၣ်န့ၣ်

တဒုးကဲထီၣ်တၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်လၢ တၢ်ဆါအ ဃၢ်လၢအဒုးကဲထီၣ် COVID-19 ဒီးတခီဆၢလိာ်အသးဒီး ပဒံၣ်အဲၣ်(န) အ့ၣ်ဂာ်လၢအစိာ်ခီတၢ်လီၤစၢၤလီၤသွဲၣ်ဂ့ၢ်ကျိၤလၢတၢ်မူတၢ်မဲအပူၤ ယာ်ခီယာ်ခီဘၣ်.

အဒ့အတြၢ်ဆံးကသံၣ်ဒီသဒၢလၢဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဆါဃၢ် လၢပှၤဒိးန့ၢ်အီၤသ့န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲကသံၣ်ဒီသဒၢလၢ ကဘၣ်ဆဲး2 ဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. က သံၣ်ဒီ သဒၢ 2 ဖျၢၣ်တၢဖျၢၣ်အံၤ လၢအကဒီသဒၢ၀ဲတၢ်ဆါကသ့ၣ်လၢလၢပှဲၤပှဲၤအဂီၢ်န့ၣ် အကယံာ်၀ဲဒၣ်ခ 2 နွံန့ၣ်လီၤ.

တဘျီတခီၣ် ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်လိၤကိၢ်လၢအစၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ဆါပနီၣ် ဒ်သိးတၢ်ခုၣ်ဘၣ်တဖၣ်, ဘၣ်ဆၣ်တၢ်တဖၣ်အံၤတမၤဘၣ်ဒိဆါတၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်အဲၣ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအါထီၣ်ဒီး, ကွၢ်ဘၣ် ဂံၢ်ထံးအံၤတဖၣ်တက့ၢ်. တၢ်ဂ့ၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ်ဃး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ ဒီး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ် = တၢ်လၢနကဘၣ်သ့ၣ်ညါ.

ဖဲပှၤလၢပှၤတ၀ၢအပူၤတဖၣ်ဒုးထီဒါတၢ်ဆါန့ၢ်လၢလၢပှဲၤပှဲၤသ့လံအခါ, တၢ်ဆါ လဲၤဆူတၢ်လီၢ်အဂၤတသ့နီတပူၤလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤအခီပညီလၢပပတုာ်တၢ်ရၤလီၤအသးချ့ထီၣ်ဒီးဘူးထီၣ်လၢပကမၤကတၢၢ်ကွံာ်တၢ်ဆါသတြိာ်အံၤလီၤ.

COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်တၢ်မၤအီၤဒ်လဲၣ်.

ဘံၢ်ဒံၢ်အိၣ်အံၤပာ်ဖျါဆှဲထီၣ်ဝဲ Covid ကသံၣ်ဒီသဒၢ ဘၣ်တၢ်မၤအီၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်လီၤ (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်).

mRNA ကသံၣ်ဒီသဒၢစံးတၢ်န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်?

messenger RNA မ့တမ့ၢ် mRNA ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ် မ့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢကလုာ် အသီတခါလီၤ. mRNA ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်သိၣ်လိ နစဲ(လ)တဖၣ်လၢ ကဒုးအိၣ်ထီၣ် “ဖြိၣ်ထံ(န)စူခိၣ်စူခံ”အကူာ်အက့လၢတမၤဘၣ်ဒိတၢ်န့ၣ် လီၤ. ဖြိၣ်ထ့(န)စူခိၣ်စူခံတဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢနထံၣ်ဘၣ်လၢ ခိၣ်ရိၣ်နၢ်တၢ်ဆါဃၢ်အမဲာ် ဖံးခိၣ်လိၤန့ၣ်လီၤ. နနီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢတၢ်မၤကျိၤကျဲထံၣ်ဝဲ လၢဖြိၣ်ထ့န့ၣ်တဘၣ်ဃးလၢ တၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ်, ဒီးနနီၢ်ခိန့ၣ်ကစးထီၣ် သူၣ်ထီၣ်ဝဲ နီၢ်ခိတၢ်တြီဆၢခီကဒါက့ၤဒီး ဒုးအိၣ်ထီၣ်န နီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢ န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤလီၤဂာ်ဒီးတၢ်လၢအကဲထီၣ်သးဖဲန “န့ဆၢၣ်ညီနုၢ်အသိး”ဒိးန့ၢ်ဘၣ် COVID-19 တၢ်ဆါဘၣ်ဂာ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲမၤအတၢ်မၤတဘျီဃီန့ၣ်, mRNA သ့ၣ်ဖးဟးဂီၤချ့ချ့ဒီး နီၢ်ခိမၤကဆှီကွံာ်အီၤလၢ စှၤသီ အပူၤလီၤ.

ပစူးကါတ့ၢ်ဝဲ mRNA လၢတၢ်ကွၢ်ထွဲကသံၣ်ကသီဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ အကလုာ် အဂၤလၢ အပူၤကွံာ် သနာ်က့, တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် ကသံၣ်ဒီသဒၢခီဖျိစူးကါ ကျိၤကျဲအံၤန့ၣ် မ့ၢ်ခီၣ်ကါဖးဒိၣ် ဆူညါတခါလၢစဲအ့ၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အပူၤ ဒီး ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အခီပညီကမ့ၢ်ဝဲကသံၣ်ဒီသဒၢ ခါဆူညါတဖၣ်န့ၣ် တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤကသ့ညီဒိၣ် န့ၣ်လီၤ.

နဖးအါထီၣ်ဘၣ်ဃး mRNA ကသံၣ်ဒီသဒၢမၤတၢ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်ဖဲ CDC's ပှာ်ဘျးစဲအပူၤသ့လီၤ (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်).

ဘဲရၢၣ်ဘဲးထၢၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢစံးတၢ်န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

ကသံၣ်ဒီသဒၢတကလုာ်အံၤစူးကါဝဲတၢ်ဆါဃၢ်လီၤဆီတခါအကလုာ်လၢအစၢ် (“ဘဲးထၢၣ်”)(“vector”) လၢ အဟ့ၣ်နစဲ(လ)တၢ်နဲၣ်လိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘဲးထၢၣ်နုာ်လီၤဆူနစဲ(လ)တဖျၢၣ်အအိၣ်ဒီးစူးကါဝဲ စဲ(လ)အတၢ်ဖံးတၢ်မၤ ဒ်သိး ကဒုးအိၣ်ထီၣ် COVID-19 ဖြိၣ်ထ့(န)ခံစူခိၣ်စူအကူာ်အက့တခါလၢတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် တအိၣ်တခါန့ၣ်လီၤ. စဲ(လ)ပာ်ဖျါထီၣ် ဖြိၣ်ထ့ခံစူခိၣ်စူလၢအမဲာ်ဖံးခိၣ်လိၤ, ဒီးနနီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢကျိၤကျဲ ထံၣ်ဝဲလၢ တၢ်အံၤ တဘၣ်ဃးဖဲန့ၣ်ဘၣ်လီၤ. နနီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢကျိၤကျဲန့ၣ်ကစးထီၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် နီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢတဖၣ်ဒီး ဒုးဟူးဂဲၤထီၣ် စဲ(လ)လၢ အတြီဆၢတၢ်အဂၤတဖၣ်လၢကဒုးထုးကွံာ်တၢ်လၢအဆိကမိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဘၣ်ကူဘၣ် ဂာ်တခါန့ၣ်လီၤ. နီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢတဖၣ်အံၤသ့ၣ်ညါ၀ဲလၢ ကဘၣ်ဒုးထီဒါ COVID-19 တၢ်ဘၣ်ဂာ် ဒ်လဲၣ် ဖဲနမ့ၢ်ဘၣ်ဂာ်ဒီးတၢ်ဆါလၢခါဆူညါအပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဖရိၣ်ထံ(န)အဒ့အတြၢ်ဆံးကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်?.

အဲကၠူဘဲး (adjuvant) အသံးအကာ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်?.

အဲကၠူဘဲးအသံးအကာ် လၢ Novavax အပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ တၢ်အသံးအကာ်ထၢနုာ်အါထီၣ် လၢကမၤဆူၣ်ထီၣ်နီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢ အတၢ်မၤ ဆၢအဂီၢ်န့ၣ် လီၤ.

တၢ်မနုၤတဖၣ်ပၣ်ဃုာ်လၢကသံၣ်ဒီသဒၢအပူၤလဲၣ်.

တၢ်လၢအပၣ်ဃုာ်လၢ COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအပူၤန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ညီနုၢ်ပၣ်ဃုာ်လၢ ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ဃါဃုာ် mRNA လၢအမၤတၢ် မ့တမ့ၢ် or အဒံနိၣ်ဘဲ ရၢး(စ)) adenovirus(ဃုာ်ဒီးတၢ်ဃါဃုာ်အဂၤဒ်အမ့ၢ် တၢ်အသိ, တၢ်အဟီ, ဒီးတၢ် အဆၢတဖၣ် လၢအဒီသဒၢ တၢ်ဃါဃုာ်လၢအဟူးဂဲၤတဖၣ်, မၤစၢၤတၢ်လၢကမၤတၢ် ဂ့ၤထီၣ်လၢနီၢ်ခိမိၢ်ပှၢ်အပူၤ, ဒီးဒီသဒၢကသံၣ်ဒီသဒၢကသံၣ်ဒီသဒၢ ဖဲတၢ်ပာ်ကီၤဃာ် အီၤဒီးတၢ်ဆှၢထီၣ်ဆှၢလီၤအီၤအခါန့ၣ်လီၤ.

Novavax COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢမ့ၢ်ဝဲ ဂံၢ်ခီၣ်ထံး-ဖရိၣ်ထံ(န)ဖရိၣ်ထံ(န)အဒ့အတြၢ်ဆံး ကသံၣ်ဒီသဒၢ လၢအပၣ်ဃုာ် တၢ်အ သံးအကာ်အ သိ ဒီးအဆၢတဖၣ် လၢအမၤစၢၤကသံၣ်ဒီသဒၢ ဒ်သိးကမၤတၢ်ဂ့ၤအါထီၣ် လၢနီၢ်ကစၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်ဒီသဒၢဝဲ အံၤန့ၣ် တစူးကါဝဲ mRNA ဘၣ်.

Pfizer, Moderna, Novavax ဒီး Johnson and Johnson ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်န့ၣ် တပၣ်ဃုာ်ဒီး ပှၤကညီအစဲ(လ)တဖၣ် (ပၣ်ဃုာ်ဒီး ဖိသၣ်ဒၢလီၢ်ပူၤအစဲ(လ)), COVID-19 တၢ်ဆါဃၢ်, တၢ်အထုး, တၢ်ပာ်မူပာ်ကီၤဃာ်တဖၣ်, မ့တမ့ၢ် ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအကူာ်အက့လၢပှၤတအီၣ်တဖၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး ထိးညၣ်ပနံာ်တဖၣ်မ့တမ့ၢ် ကၠ့ၣ်လထံ(န)အထံပံာ်) တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်လီၤ. ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်န့ၣ်တၢ်တဒုးဒိၣ်ထီၣ်အီၤလၢတၢ်အဒံၣ်တဖၣ်အပူၤဘၣ်, ဒီး တပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်အဒံၣ်ပနံာ်နီတမံၤအပူၤဘၣ်လီၤ..

ကွၢ်ဘၣ် တၢ်သံကွၢ်ဒီးတၢ်စံးဆၢ- ပှာ်ယဲၤဘျးစဲလၢ ဖ့းလဒ့းဖံယါ(Philadelphia)ဖိသၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်လၢ (အဲကလံးကျိာ်) တၢ်ဂ့ၢ်အါထီၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်လၢအပၣ်ဃုာ်တဖၣ်အဂီၢ်တက့ၢ်. နထံၣ်န့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအပူၤတၢ်လၢအပၣ်ဃုာ်တဖၣ်အဂ့ၢ်အလၢအပှဲၤစရီတဖၣ်စ့ၢ်ကီးဖဲ Pfizer (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်), Moderna (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်), Novavax (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်), ဒီး Johnson & Johnson (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်) တၢ်ဂ့ၢ်လံာ်က့တဖၣ် အပူၤသ့လီၤ.

မ့ၢ် Johnson & Johnson ကသံၣ်ဒီသဒၢပၣ်ဃုာ်ဒီး ထံးၡူလၢအဘၣ်ဃးဒီးဖိသၣ် အိၣ်လၢဒၢလီၢ်အပူၤဧါ.

Johnson & Johnson COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤ ဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ် ထီၣ်အီၤခီဖျိ တၢ်စူးကါ တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အကျိၤအကျဲတမံၤဃီဒ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂၤ အါမးအသိးန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤတပၣ်ဃုာ်ဒီး ဖိသၣ်အိၣ်လၢဒၢလီၢ်အပူၤ မ့တမ့ၢ် စဲ(လ)လၢအဘၣ်ဃးဒီး ဖိသၣ်အိၣ်လၢအိၣ်လၢဒၢလီၢ်ပူၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်ဒီသဒၢတကူာ်န့ၣ်တၢ်မၤအီၤလၢစဲ(လ)အကွဲးဒိလၢတၢ်မၤဒိၣ်ထီၣ်အီၤလၢ တၢ်မၤကွၢ်ဒၢးအပူၤ လၢအဟဲနီၢ်နီၢ်လၢတၢ်မၤလီၤတဲာ်ဟုးဖိလၢတၢ်ဃုထၢအီၤ လၢမၤ တ့ၢ်လံအသးလၢပူၤကွံာ် 35 နံၣ်လံၤလံၤလံန့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်, စဲ(လ) စၢၤသွဲၣ်ကျိၤတဖၣ်လၢ ကသံၣ်ဒီသဒၢသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အဂီၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဟံးပၢၤ ဃာ် အီၤလၢ တၢ်မၤကွၢ်ဒၢးအပူၤ ဒီး ဖိသၣ်ဒၢလီၢ်ပူၤ အစဲ(လ)တဖၣ် အဂံၢ်ထံး န့ၣ်တဘၣ်တၢ်စူးကါအီၤဆူညါလၢၤလၢ ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်အံၤအပူၤ ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်တၢ်အံၤကမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢပှၤတနီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ, ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢ တၢ်ဆါလၢၢ်ထံ, တၢ်ဆါရူၣ်ဘံၣ်လါ ဒီး သူၣ်ညိးတၢ်ဆါ A တဖၣ်ဘၣ်တၢ်မၤအီၤလၢကျဲတဘိဃီအပူၤန့ၣ်လီၤ.

COVID-19ကသံၣ်ဒီသဒၢဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်တူာ်ဖိန့ၣ်ဧါ.

စဲအ့ၣ်တၢ်အုၣ်သးတအိၣ်ဝဲလၢကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်အံၤဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်တူာ်ဖိမ့တမ့ၢ် တၢ်သးတကတၢလၢၤတဖၣ်ဧိၤန့ၣ်ဘၣ်လီၤ. ဖဲကသံၣ်ဒီသဒၢလဲၤနုာ်လီၤဆူနနီၢ်ခိမိၢ်ပှၢ်အပူၤအခါ, တၢ်အံၤမၤတၢ်ဒီးနီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢ တၢ်မၤအကျိၤအကျဲ လၢကဒုးအိၣ်ထီၣ်နီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢလၢကဒုးခိၣ်ရိၣ်နၣ်ဘဲရၢး(စ) တၢ်ဆါဃၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအကျိၤအကျဲအံၤတမၤတံာ်တာ်နၤဒီးနဒၢလီၢ်က့ၢ်ဂီၤဒွဲတၢ်ဒုးလီၤစၢၤလီၤသွဲၣ် တဖၣ်ဘၣ်.

Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်), American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) (အဲကလံးကျိာ်), ဒီး Society for Maternal-Fetal Medicine (SMFM) (အဲကလံးကျိာ်) ဟ့ၣ်ကူၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢပှၤလၢအဒၢတဖၣ်, ဟ့ၣ်ဒုးအီနုၢ်တဖၣ်မ့တမ့ၢ် တိာ်ပာ်လၢကန့ၢ်ဟုးသးတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. ပှၤအါဂၤလၢအဆဲးဘၣ်တ့ၢ်လံ COVID-19 လၢအိၣ်တ့ၢ်ဒီးဟုးသး မ့တမ့ၢ် အိၣ်ဖျဲၣ် ထီၣ်ဖိလၢအိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကတီၢ်အံၤ တၢ်အုၣ်ကီၤတအိၣ်လၢအဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ်လၢ ကသံၣ်ဒီသဒၢနီတမံၤ, ပၣ်ဃုာ်ဒီး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်, ဒုးအိၣ်ထီၣ် ပိာ်ခွါအချံအသၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် န့ၣ်ဘၣ်လီၤ. တယံာ်ဒံးဘၣ်တၢ်မၤကွၢ်ဆံးဖိတခါလၢ ပှၤအိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့45ဂၤ (အဲကလံးကျိာ်) ပှၤလၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ် mRNA COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ (လၢအမ့ၢ် Pfizer-BioNTech မ့တမ့ၢ် Moderna) ဃုသ့ၣ်ညါဝဲ ပိာ်ခွါအချံအသၣ် အရူၢ် အသဲးတဖၣ်, လၢအမ့ၢ်နီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးဒီးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ, တချုး တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢ ဒီးဆဲးဝံၤအလီၢ်ခံတက့ၢ်. ပှၤဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်တဖၣ်ဃုထံၣ်ဝဲလၢ ဖဲတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် တၢ်လဲလိာ်လီၤလီၤဆီဆီလၢ ပိာ်ခွါချံသၣ်အရူၢ်အသဲး အပူၤတအိၣ်ဝဲန့ၣ်ဘၣ်လီၤ.

တၢ်လိၤကိၢ်လၢတၢ်တဆူၣ်တချ့အဃိန့ၣ်တၢ်ဘၣ်ထွဲအိၣ်ဒီး ကတီၢ်-ဖုၣ်ချံသၣ်ထွးထီၣ် စှၤလီၤလၢပိာ်ခွါလၢအအိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တဖၣ်အပူၤလီၤ. တၢ်လိၤကိၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဆဲး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအတၢ်ဆါပနီၣ်တစိၤ တလီၢ် တခါသနာ်က့, တၢ်အုၣ်သး ကတီၢ်ခဲအံၤတအိၣ်လၢပာ်ဖျါ တၢ်ကိၢ်ထီၣ်ဖဲတၢ်ဆဲး COVID ကသံၣ်ဒီသဒၢဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် ဘၣ်ဒိတၢ်ထုးထီၣ်ပိာ်ခွါချံသၣ်န့ၣ်ဘၣ် လီၤ.

ကွၢ် ဘၣ် CDC လၢ COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ် လၢ ပှၤလၢအသးအိၣ်ဒိးန့ၢ် ဟုးသးတဖၣ် (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်) ဒ်သိးကသ့ၣ်ညါအါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. နကွၢ်သ့စ့ၢ်ကီး လၢ CDC COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢပှာ်ယဲၤဘျးစဲ (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်) လၢတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃးကသံၣ်ဒီသဒၢ အဂီၢ်လီၤ.

တၢ်ဆါပနီၣ်အကလုာ်မနုၤတဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ညီနုၢ်ဖဲတၢ်ဒိးန့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢဝံၤအလီၢ်ခံ လဲၣ်.

ဒ်ကသံၣ်ဒီသဒၢဆဲးညီနုၢ်အဂၤတဖၣ်အသိး, တၢ်ဆါပနီၣ်အညီနုၢ်ကတၢၢ်မ့ၢ်ဝဲ စုဒုၣ်ဆါ, တၢ်လီၤဘှံးလီၤတီၤ, ခိၣ်ဆါ, ဒီး ညၣ်ထူၣ်ဆါတဖၣ်လီၤ.

တၢ်ဆါပနီၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ် ပနီၣ်လၢအပာ်ဖျါကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤမၤတၢ်လီၤ. တၢ်မၤကွၢ် Pfizer ဒီး Moderna အပူၤ, တၢ်ဆါပနီၣ်ပိာ်ထွဲတဖၣ်အံၤကဲထီၣ် အါတက့ၢ်ညီနုၢ်လၢ တၢ်ဒိးန့ၢ်ကသံၣ်ဝံၤခံသီအတီၢ်ပူၤ, ဒီး ယံာ်ဝဲတသီဃၢ်ဃၢ်လီၤ. တၢ်ပိာ်ထွဲကဲထီၣ်သးတဖၣ်အံၤညီနုၢ်ကဲထီၣ်အါဖဲတၢ်ဆဲးကသံၣ်ခံဘျီတဘျီလၢ ထိၣ်သတြီၤဒီးတၢ်ဆဲးကသံၣ် အခီၣ် ထံးတဘျီန့ၣ်လီၤ. Johnson & Johnson ကသံၣ်ကသီတၢ်မၤကွၢ်အပူၤ, တၢ်ပိာ်ထွဲ ကဲထီၣ်သးတဖၣ် န့ၣ်ယံာ်ဝဲ တသီတုၤခံသီဃၢ်ဃၢ်လီၤ.

ကသံၣ်ဒီသဒၢသၢခါလၢာ်အဂီၢ်, ပှၤသးနံၣ်လါ 55 နံၣ်ဆူအဖီခိၣ်တဖၣ် ပာ်ဖျါစှၤလၢ တၢ်ကဲထီၣ် သးပနီၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်ထိၣ်သတြီၤဒီး ပှၤသးစၢ်န့ၢ်အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်လီၤ.

နကနၢ်ဟူပှၤကတိၤဟူထီၣ်သါလီၤတနီၤဘၣ်ဃး တၢ်ဆါပိာ်ထွဲလၢအတမ့ၢ်တဖၣ် လၢ အ့ထၢၣ်နဲးအပူၤမ့တမ့ၢ် လၢ တၢ်ရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲမံဒံၢ်ယၢၣ်တဖၣ်အပူၤလီၤ. မၤလီၤတံၢ်တဘျီလၢ်လၢ်ဖဲနထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကတိၤဒ်သိးအံၤဘၣ်ဃး တၢ်ကဲထီၣ်ပိာ်ထွဲ အဂ့ၢ် ဒီး ကွၢ်ဂံၢ်ထံးလၢအပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်တက့ၢ်.

ဖဲယဒိးန့ၢ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢဝံၤအလီၢ်ခံယမ့ၢ်အိၣ်တဆူၣ်ဘၣ်ဒီး ကကဲထီၣ်မနုၤလဲဲၣ်.

ဒ်ကသံၣ်ဒီသဒၢညီနုၢ်အဂၤတဖၣ်အသိး, COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်ညီနုၢ် အိၣ်ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်ပိာ်ထွဲတဖၣ်, လၢအမ့ၢ် စုဒုၣ်ဆါ, တၢ်ကိၢ်ထီၣ်, ခိၣ်ဆါ, မ့တမ့ၢ် တၢ်သူၣ်လီၤဘှံးသးလီၤတီၤဖဲ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢဝံၤ အလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. တၢ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ပနီၣ်တဖၣ်လၢကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်မၤတၢ်န့ၣ်လီၤ. မၤလိအါထီၣ်ဘၣ်ဃာ်ဒီး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအတၢ်ဒိဘၣ်တဖၣ်ဖဲနဆဲးအီၤ၀ံၤအလီၢ်ခံ.

နမ့ၢ်အိၣ်တဆူၣ်ဖဲဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢဝံၤအလီၢ်ခံ, နကြၢးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အိၣ်သး လီၤဘၣ်ယိၣ်အံၤအဂ့ၢ်ဆူ Vaccine Adverse Event Reporting System (VAERS, တၢ်ဆဲးကသံၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲတၢ်အိၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါကျိၤကျဲ) (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်) လီၤ. “တၢ်ကီတၢ်ခဲတၢ်အိၣ်သး” မ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်ကီတၢ်ခဲ မ့တမ့ၢ် တၢ်ပိာ်ထွဲတခါ လၢ အကဲထီၣ် ဖဲတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢဝံၤအလီၢ်ခံလီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအါထီၣ်ဘၣ်ဃး VAERS အဂီၢ်, ကွၢ်ဘၣ် “VAERS န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤ လဲၣ်”လၢအဖီလာ်တက့ၢ်

VAERS န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

VAERS မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဆိကျိၤကျဲတခါလၢဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲလၢ တၢ်ပၢဆှၢ ရဲၣ်ကျဲၤဒီးဒီသဒၢတၢ်ဆါလီၢ်ခၢၣ်သး (CDC) ဒီး တၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီးကသံၣ်ကသီပၢဆှၢတၢ်ဝဲၤကျိၤ (FDA) လီၤ. VAERS မၤစၢၤဒုးထံၣ်န့ၢ်တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်လၢအဘၣ်ထွဲဒီးကသံၣ်ဒီသဒၢလီၤ.

ပှၤတဂၤလၢ်လၢ် (ဆူၣ်ချ့ကွၢ်ထွဲတၢ်ဖိ, ပှၤဆါ, ပှၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲတၢ်) သ့ ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအကဲထီၣ်သ့တဖၣ်ဆူ VAERS လီၤ (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်).

ကျိၤကျဲအံၤအပူၤတၢ်ပာ်ပနီၣ်ဃာ်တဖၣ်အိၣ်လီၤ. VAERS တၢ်ပာ်ဖျါန့ၣ်အခီပညီတမ့ၢ်ဝဲလၢ ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်ဒုးကဲထီၣ် တၢ်ခီဆၢအံၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်အစၢအံၤန့ၣ်ဘၣ်လီၤ. တၢ်အံၤအခီပညီမ့ၢ်ဒၣ်ထဲလၢ တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်ကဲထီၣ်အဆိကတၢၢ်လီၤ.

VAERS န့ၣ်ဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤဒ်သိးကမၤစၢၤစဲအ့ၣ်ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ် ပလီၢ်သး လၢတၢ်ညီနုၢ်ကဲထီၣ်သးကျိၤကျဲတဖၣ်မ့တမ့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကြၢး ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်ကီတၢ်ခဲတခါလၢအကဲထီၣ်သ့န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤတမ့ၢ်စရီတဖၣ်လၢအပာ်ဖျါတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအစၢလၢဘၣ်တၢ်စဲးကွၢ်မၤကွၢ်အီၤဘၣ်လီၤ.

ဖဲနဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်ပာ်ဖျါတခါဆူ VAERS အအိၣ်န့ၣ်, နမၤစၢၤ CDC ဒီး FDA လၢ ကထံၣ်န့ၢ်ဆူၣ်ချ့တၢ်ဘၣ်ယိၣ်လၢအကဲထီၣ်သးသ့တဖၣ်ဒီးမၤလီၤတံၢ်လၢ ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤ တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်တအိၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကီမ့ၢ်အိၣ်ထီၣ်တခါခါဒီး, အဝဲသ့ၣ်ကဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်ဝဲဒီး ပာ်ဖျါထီၣ်ဆူၣ်ချ့ ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်တဖၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအကဲထီၣ်သ့ဝဲတဖၣ်လီၤ.

ယမ့ၢ်အိၣ်ဒီး COVID-19 န့ၣ် ယမၤန့ၢ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢကသ့ဧါ.

မ့ၢ်, Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP, တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖး ကမံးတံာ်လၢတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤအဖီခိၣ်) ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖး ပှၤလၢအဘၣ်ဒီး COVID-19 တၢ်ဆါကဆဲးဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဂ့ၢ်ထၢဖှိၣ်ဒုးနဲၣ်လၢတၢ်အံၤတမၤအသးညီနုၢ်လၢ ပှၤကဘၣ်ဂာ်ကဒါက့ၤဒီး COVID-19 လၢ 90 သီအတီၢ်ပူၤဖဲနဘၣ်ဂာ်ဒီးတၢ်ဆါဝံၤအလီၢ်ခံဘၣ်, အဃိ ဘၣ် သ့ၣ်သ့ၣ်နကအိၣ်ဒီးတၢ်ဒီသဒၢတနီၤ(တၢ်ကိးအီၤလၢန့ဆၢၣ်နီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢဒီသဒၢ လီၤ). ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ, ပတသ့ၣ်ညါလၢန့ဆၢၣ်နီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢဒီသဒၢအံၤကတူၢ်ယံာ်ထဲလဲၣ်ဘၣ်န့ၣ် လီၤ.

ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး COVID-19တၢ်ဆါလၢ အကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ် ကဘၣ်ခိးဝဲလၢ ကဆဲး ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်တုၤ အအိၣ် မုာ်အါထီၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ် အတၢ်အိၣ်လီၤဖးဒီးပှၤဂၤ အကတီၢ်ဝံၤတစုလီၤ.

ပှၤလၢအဘၣ်ဂာ်ဒီး COVID-19 ဖဲတယံာ်ဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကဘၣ်အိၣ်ခိးဝဲလၢ ကန့ၢ် ဘၣ် ကသံၣ်ဒီသဒၢ တုၤလၢအအိၣ်လီၤဆီသးဒီးပှၤအဂၤအကတီၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံ, ဖဲ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်အိၣ်လီၤဖျီၣ်အသးဒီးပှၤအဂၤတဖၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ပူၤပူၤဖျဲးဖျဲးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘၣ်ယိၣ်မ့ၢ်အိၣ်အါလၢ အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်ဂာ်ဒီးပှၤအဂၤတဖၣ်န့ၣ်, အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢဖဲ အအိၣ်လီၤဖျီၣ်လီၤဆီအသးအကတီၢ်လၢ ကဒီသဒၢ တၢ်ဆါအတၢ်ရၤလီၤအသးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

၀ံသးစူၤလဲၤကွၢ်ဘၣ် တၢ်ပာ်အိၣ်လီၤဖျီၣ်သးဒီး တၢ်ပာ်အိၣ်လီၤဆီသးဒီးပှၤဂၤလၢ COVID-19 အပှာ်ယဲာ်ကဘျံး လၢတၢ်အိၣ်လီၤစဲၣ်သးဒီးတၢ်အိၣ်လီၤဖျီၣ်သးအတၢ်နဲၣ်ကျဲတဖၣ်အဂီၢ်တက့ၢ်.

ဖဲယအိၣ်ဒီးသွံၣ်ထံတဘၣ်လိာ်ဒီးကသံၣ်ဒီသဒၢတခါလၢအပူၤကွံာ် န့ၣ်ဒီး မ့ၢ်ယဒိးန့ၢ် COVID-19ကသံၣ်ဒီသဒၢသ့ဧါ.

တၢ်တကြၢးဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤဆူပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်စံၣ်စိၤလၢ အသွံၣ် အထံတဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးနးနးကလဲာ်, အဒိ -တၢ်ဒိဘၣ်လၢကသံၣ်တဘၣ်အဃိ, လၢကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်ဆဲး mRNA မ့တမ့ၢ် ဘဲရၢၣ်ဘဲးထၢၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢ အပူၤကွံာ် မ့တမ့ၢ် တၢ်တမံၤမံၤလၢကသံၣ်အပူၤလၢ Pfizer-BioNTech/Comirnaty (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်), Moderna/Spikevax (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်), Novavax (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်), မ့တမ့ၢ် Johnson & Johnson–Janssen (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်) COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.

ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအအိၣ်ဒီးသွံၣ်ထံတဘၣ်လိာ်သးနးနးကလဲာ်လၢကသံၣ်ဒီသဒၢအဂၤမ့တမ့ၢ် ကျိၤကျဲယါဘျါဆဲးကသံၣ်အဂၤတဖၣ်န့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲကသံၣ်ဒီသဒၢသ့စ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ဆူၣ်ချ့ပှၤဆီၣ်ထွဲတၢ်တဖၣ်န့ၣ်ကြၢးမၤဝဲ တၢ်မၤကွၢ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် ဒီး ဟ့ၣ်ကူၣ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢအအိၣ်ထီၣ်သ့အဂ့ၢ်လီၤ. ပှၤဆါမ့ၢ်ပာ်လီၤသးလၢကဟံးန့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢဒီး, ပှၤဆီၣ်ထွဲတၢ်န့ၣ်ကဘၣ်မၤကွၢ်ဝဲ မံးနံး 30 ဒီး ခိးကွၢ်ဝဲ တၢ်ကဲထီၣ်ခီဆၢက့ၤတဘျီဃီန့ၣ်လီၤ.

Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) ဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲလၢ ပှၤဆီၣ်ထွဲတၢ်န့ၣ်ကခိးကွၢ်ဝဲ ပှၤဆါအဂၤခဲလၢာ် အစှၤကတၢၢ် 15မံးနံးလၢတချုးဒိးန့ၢ် ဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢဒ်သိးကမၤကွၢ် သွံၣ်ထံတဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးအတၢ်ခီဆၢအဂီၢ်န့ၣ် လီၤ. ကွၢ် ACIP's ကတီၢ်ဘၢၣ်စၢၤကသံၣ်ကသီတၢ်ဆိကမိၣ်ကွၢ်ထံတဖၣ်လၢ mRNA ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ် (အဲကလံးကျိာ်) တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအါထီၣ် အဂီၢ်တက့ၢ်.

ကသံၣ်ဒီသဒၢအတၢ်လိၣ်တဖၣ်

ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လိၣ်ခါဧါ.

မ့ၢ်နကဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢလၢ COVID-19 အဂီၢ်ဧါန့ၣ်မ့ၢ်နတၢ်ဃုထၢလီၤႋ ဘၣ်ဆၣ် တၢ်မၤကစၢ်, ခီလ့ၣ်ကၠိဒီးဖၠၣ်စိမိၤတနီၤလိၣ်ဘၣ်တၢ်အံၤလီၤ.

တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃးပဒိၣ်အကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ် လၢ (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်) ပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်ဒီး ပှၤဆဲးလီၤလံာ်အုၣ်သးဒီးကီၢ်စဲၣ်ခၢၣ်စး ကရၢ တဖၣ်, ဆူၣ်ချ့ကွၢ်ထွဲပှၤမၤစၢၤတၢ်တဖၣ်, တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ကရၢကရိ တဖၣ်ဒီး တၢ်ကဟုကယာ်ဖိဆံးလီၢ်ကျဲတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်အဂီၢ်.

Washington ခဲအံၤကတီၢ်လိၣ်ဘၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢ-

ဆူၣ်ချ့ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်တဖၣ်ဒီး ကတီၢ်ယံာ်ပှၤကွၢ်ထွဲမၤစၢၤတၢ် တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်).
ပဒိၣ်အပှၤကူၣ်လိာ်တၢ်ခၢၣ်စးကရၢကီၢ်စဲၣ်ပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ် (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်)
ပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်လၢတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တၢ်အိၣ်သးတဖၣ်အပူၤ, (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်), ပၣ်ဃုာ်ဒီး-
- ပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်ဒီးပှၤဆဲးလီၤလံာ်ဃံးဃာ်မၤတၢ်လၢ နီၢ်တဂၤ K -12 တီၤကၠိတဖၣ်, K -12 တီၤကၠိကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ်, ကမျၢၢ်ခၠၣ်တၣ်ကၠိတဖၣ်(charter schools), ဒီး တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ တၢ်ဆီၣ်ထွဲကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ် (တၢ်ဟ့ၣ်လီၤကလုၢ်အံၤတဘၣ်ထွဲဒီး ကီၢ်စဲၣ်-ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ကၠိတဖၣ်မ့တမ့ၢ် ကၠိဖိတဖၣ်ဘၣ်),
- တၢ်ကဟုကယာ်ဖိဆံးဒီး ကတီၢ်ဆိ တၢ်သိၣ်လိသရၣ်သမါပှၤမၤတၢ်တဖၣ်လၢ အမၤတၢ်လၢဖိသၣ်တဖၣ်လၢ ဟံၣ်ဃီတဘျုးဖျၢၣ်အဂီၢ်, ဒီး
- ပှၤမၤတၢ်တဖၣ်လၢ တီၤထီကၠိတဖၣ်လီၤ.

ပှၤမၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤလိၣ်ဘၣ်ဝဲလၢကဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢပှဲၤပှဲၤလၢကတြီ COVID-19 (အစှၤကတၢၢ်ခံနွံ တချုးလၢအဆဲးဝံၤကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ) ဖဲလါအီးထိဘၢၣ် 18 သီ, 2021 နံၣ်လီၤ. တၢ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ်အံၤပၣ်ဃုာ်ဒီး ပှၤဆဲးလီၤလံာ်ဃံးဃာ်မၤတၢ်တဖၣ်, ပှၤဟ့ၣ်လီၤသး တဖၣ်, ဒီး လီၢ်လၤအဂၤတခါခါလၢအမၤတၢ်လၢ တၢ်အိၣ်သး ဒ်သိးအံၤတဖၣ်လီၤ.

နမ့ၢ်အိၣ်လၢကရူၢ်ဒ်သိးအံၤအကျါတခါခါ မ့တမ့ၢ် နတၢ်မၤကစၢ်မ့တမ့ၢ် နကၠိလိၣ်ဘၣ် နၤလၢ ကဆဲး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢဒီး, ကတိၤသကိးတၢ်ဒီးနပှၤကညီဂံၢ်ထံး ဝဲၤကျိၤ, တၢ်မၤကစၢ် မ့တမ့ၢ် ကၠိ ဒ်သိ ကသ့ၣ်ညါတၢ်လၢကဘၣ်မၤတဖၣ် အဂီၢ် တက့ၢ်. တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဝဲၤကျိၤတပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်မၤကစၢ် မ့တမ့ၢ် ခီလ့ၣ်ကၠိ/ဖၠၣ်စိမိၤ အဖီလစံၣ်အပူၤဘၣ်လီၤ.

ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤကမၤစၢၤဒီသဒၢနၤဒီးပှၤဂၤလၢနကပိာ်ကပၤလၢ တၢ်ဒိးန့ၣ်ဘၣ် COVID-19 တၢ်ဆါအံၤ, ဒီး ပဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါနၤလၢကကတိၤတၢ်ဒီးနကသံၣ်သရၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ဆါဒၢးဘၣ်ဃးတၢ်အဘျုး အဖှိၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်လီၤ.

COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢ K -12 တီၤပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ် အဂီၢ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

ဖဲလါအီကူး18 သီ, 2021 နံၣ်န့ၣ် ကီၢ်ရ့ၣ်ခိၣ် Inslee ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်နဲၣ်ကျဲ လိၣ်ဘၣ် တခါလၢ ကမျၢၢ်ဒီးနီၢ်တဂၤ K -12 တီၤကၠိပှၤမၤတၢ်ဖိကိးဂၤ ကဘၣ်ဆဲး ကသၣ်ဒီးသဒၢပှဲၤပှဲၤ လၢ COVID-19 အဂီၢ် မ့တမ့ၢ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ပျဲပူၤဖျဲးခွဲးယာ် လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ မ့တမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဃိဖဲလါအီးထိဘၢၣ်18 သီ, 2021 နံၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဟ့ၣ်လီၤကလုၢ်အံၤဘၣ်ထွဲဒီး ပှၤမၤတၢ်ဖိကိးဂၤလၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ကရၢကရိတဖၣ်အပူၤ (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်), ပၣ်ဃုာ်ဒီး-

ပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်ဒီးပှၤဆဲးလီၤလံာ်ဃံးဃာ်မၤတၢ်လၢ နီၢ်တဂၤ K -12 တီၤကၠိတဖၣ်, K -12 တီၤကၠိကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ်, ကမျၢၢ်ခၠၣ်တၣ်ကၠိတဖၣ်(charter schools), ဒီး တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ တၢ်ဆီၣ်ထွဲကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ် (တၢ်ဟ့ၣ်လီၤကလုၢ်အံၤတဘၣ်ထွဲဒီး ကီၢ်စဲၣ်-ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ကၠိတဖၣ်မ့တမ့ၢ် ကၠိဖိတဖၣ်ဘၣ်),
တၢ်ကဟုကယာ်ဖိဆံးဒီး ကတီၢ်ဆိ တၢ်သိၣ်လိသရၣ်သမါပှၤမၤတၢ်တဖၣ်လၢ အမၤတၢ်လၢဖိသၣ်တဖၣ်လၢ ဟံၣ်ဃီတဘျုးဖျၢၣ်အဂီၢ်, ဒီး
ပှၤမၤတၢ်တဖၣ်လၢ တီၤထီကၠိတဖၣ်လီၤ.

တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအါထီၣ်တဖၣ်အဂီၢ်ကွၢ်ဘၣ် တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်လိၣ်ဘၣ် လၢ K-12 တီၤကၠိပှၤမၤတၢ်တဖၣ်- ညီနုၢ်သံကွၢ်တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်(PDF) (အဲကလံးကျိာ်) (ကမျၢၢ်တၢ်နဲၣ်ကျဲ ဝဲၤကျိၤခိၣ်ဝဲၤဒၢးတက့ၢ်).

ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ပျဲပူၤဖျဲးလံာ်အဒိလၢကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်လိၣ်ဘၣ်ဒ်လဲၣ်.

နတၢ်မၤကစၢ် မ့တမ့ၢ် ခီလ့ၣ်ကၠိ§ဖၠၣ်စိမိၤလိၣ်ဘၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ, မ့တမ့ၢ် နလိၣ်ဘၣ်လၢကဒိးန့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢဒ်ပဒိၣ်ပာ်ဖျါအသိးန့ၣ် Jay Inslee's လါအီကူး9သီတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါ (အဲကလံးကျိာ်) မ့တမ့ၢ် လါအီကူး18သီတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါ (အဲကလံး), နကြၢး ဆဲးကျိး နတၢ်မၤကစၢ် မ့တမ့ၢ် ခီလ့ၣ်ကၠိ/ဖၠၣ်စိမိၤဒ်သိးထံၣ်န့ၢ် ကျိၤကျဲလၢ အဝဲသ့ၣ် ပာ်ဖှိၣ်တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်အုၣ်သး, ဒီးအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဆၢတဲာ်လၢ တပၣ်ဃုာ်ဖီလစံၣ်, ဒီး တၢ်လၢနလိၣ်မၤအီၤဒ်သိးတပၣ်ဃုာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဝဲၤကျိၤတပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်မၤကစၢ် မ့တမ့ၢ် ခီလ့ၣ်ကၠိ/ဖၠၣ်စိမိၤ အဖီလစံၣ်အပူၤဘၣ်လီၤ.

နတလိၣ်ဘၣ်တၢ်ပျဲပူၤဖျဲးလံာ်အဒိတဘ့ၣ်လၢ Department of Health (DOH, တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဝဲၤကျိၤ) လၢ COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂီၢ်ဘၣ်. DOH တအိၣ်ဒီးတၢ်ပျဲပူၤဖျဲးလံာ်အဒိတဖၣ်လၢ COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ အဂီၢ်ဘၣ်လီၤ. Washington Certificate of Exemption (COE, ကီၢ်စဲၣ် တၢ်ပျဲပူၤဖျဲးလံာ်အုၣ်သး ) န့ၣ်မ့ၢ်ထဲလၢ မိၢ်ပၢ်တဖၣ်/ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်တဖၣ်အဂီၢ် လၢအသးအိၣ်ပျဲပူၤဖျဲး အဖိတဖၣ်လၢတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢလိၣ်ဘၣ်လၢ ဖိသၣ်လၢ K-12 တီၤကၠိ, တီၤဖုၣ်, မ့တမ့ၢ် တၢ်ကဟုကယာ်ဖိဆံးကၠိတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. ကတီၢ်ခဲအံၤ, Washington တလိၣ်ဘၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢဖိသၣ် တဖၣ် ကထီၣ်ကၠိမ့တမ့ၢ် တၢ်ကဟုကယာ်ဖိဆံးကၠိအဂီၢ်, အဃိတၢ်အံၤ တပၣ်ဃုာ်လၢ COE ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကၠိဒီးဖိသၣ်တၢ်ကွၢ်ထွဲ

ပှၤလၢအသးအိၣ်လၢ 18 နံၣ်အဖီလာ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢသ့ဧါ.

ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ်, Pfizer-BioNTech (Pfizer) ကသံၣ်ဆဲးဒီသဒၢဒီး Moderna COVID-19 ကသံၣ်ဆဲးဒီသဒၢတၢ်ဆါတဖၣ်အံၤ တၢ်ဟ့ၣ်စိ ဟ့ၣ်ကမီၤလၢကဆဲးန့ၢ်၀ဲဒၣ် ဖိသၣ်သးနံၣ်အိၣ်၀ဲဒၣ် 6 လါဒီးအဖီခိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. Novavax ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ် ပှၤဒိးန့ၢ်အီၤသ့ လၢပှၤသးအိၣ် 12+ နံၣ် လၢ Emergency Use Authorization (EUA, တၢ်ဟ့ၣ်စိကမီၤလၢဂ့ၢ်ဂီၤတၢ်လိၣ်အဂီၢ်) အဖီလာ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤသးစၢ် လိၣ်ဘိထီၣ်သီလၢ အသးနံၣ် 17 နံၣ်ဆူဖီလာ် ကလိၣ်ဘၣ်တၢ်အၢၣ် လီၤဟ့ၣ်ခွဲးလၢမိၢ်ပၢ် မ့တမ့ၢ် ပှၤကွၢ်ထွဲ တၢ် (ထဲအဲကလံးကျိာ်ဧိၤ) လၢကဆဲး ကသံၣ်ဒီသဒၢ, မ့တမ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ပျဲပူၤလၢသဲစးတၢ် သိၣ်တၢ်သီန့ၣ်လီၤ. ကွၢ်ဘၣ်ပပှာ်ယဲၤသန့ကဘျံးပၤဖဲ Vaccinating Youth (တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢလၢပှၤသးစၢ်ဂီၢ်) လၢကကွၢ်အါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအဂီၢ်တက့ၢ်ႋ

သမံသမိးကွၢ်ဒီးကသံၣ်ဒီသဒၢကသံၣ်ဒၢး ဘၣ်ဃးဒီးအဝဲသ့ၣ်အတၢ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ် လၢကဒုးနဲၣ်မိၢ်ပၢ်တၢ် အၢၣ်လီၤဟ့ၣ်ခွဲး တၢ်အုၣ်သး မ့တမ့ၢ် တၢ်ပျဲပူၤလၢသဲစးတၢ်သိၣ် တၢ်သီန့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်ကီၢ်စဲၣ်ဃ့ထီၣ် တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢ COVID-19 လၢ K-12 တၢ်နုာ်လီၤ ကၠိအဂီၢ်ဧါ.

Washington State Board of Health (၀ီၤၡ့ၣ်ထၢၤ ကီၢ်စဲၣ်တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ကမံးတံာ်), လၢတမ့ၢ် Department of Health (ဆူၣ်ချ့၀ဲၤကျိၤ) အိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢကဒုးအိၣ် ထီၣ်တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ်လၢ ပှၤ ဖိသၣ်တဖၣ်လၢအိၣ်လၢ K-12 ကၠိတဖၣ်အပူၤအ ဂီၢ် Revised Code of Washington (RCW, တၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤ၀ၣ်ခၠံၣ်ထၢၣ်ကီၢစဲၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီ) 28A.210.140 န့ၣ်လီၤ. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤအဂီၢ် ကၠိ မ့တမ့ၢ် တၢ်ကွၢ်ထွဲဖိသၣ် လၢအတၢ်သိၣ်တၢ်သီလိၣ်ဘၣ် COVID-19 ကသံၣ် ဒီသဒၢတအိၣ်ဒံးဘၣ်လီၤ.

ယဖိဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအဂၤတဖၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဆဲး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသ ဒၢတဖၣ်အခါသ့ဧါ.

အခဲအံၤပှၤဆဲး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢသ့လၢ 14 သီအတီၢ်ပူၤ ဃုာ်ဒီးကသံၣ် ဒီသဒၢအဂၤ, ဒီးလၢတနံၤဃီအတီၢ်ပူၤသ့န့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်တၢ်မၤဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးတၢ်အိၣ်တမံၤလၢ်လၢ်လၢကၠိတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢ တၢ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ်အပူၤ လၢ 2022-2023 တၢ်ထီၣ်ကၠိတၢ်မၤလိနံၣ်အဂီၢ် ဖဲ COVID-19 တၢ်ဆါသတြိာ်ဧါ.

ကီၢ်စဲၣ်တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ကမံးတံာ် ဆၢတဲာ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ် ဖဲတၢ်ဆီတလဲမ့ၢ်အိၣ် တမံၤလၢ်လၢ်ဒီးကၠိတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်အပတီၢ်အံၤ, ကၠိတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ် ကမ့ၢ်တၢ်တမံၤဃီ န့ၣ်လီၤ. ပှၤဖိသၣ်တဖၣ် လိၣ်ဘၣ်လၢကတုၤထီၣ်ဒီးတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ် တချုးလၢအဝဲသ့ၣ်ထီၣ်ကၠိထီၣ်အခီၣ်ထံးတသီသ့န့ၣ်လီၤ.

တၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဖဲတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢဝံၤအလီၢ်ခံ

တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢလၢလၢပှဲၤပှဲၤအခီပညီမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.

အခဲအံၤယဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢပှဲၤပှဲၤလံ ယကြၢးမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

ဖဲနဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢဝံၤပှဲၤပှဲၤလံန့ၣ်, နကြၢး-

သ့နံၤဖးသီးဒီး မၤနီၣ်ဃာ်တၢ်ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်တၢ်လၢနလံာ်နံၣ်လါအပူၤလၢနကမၤန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆဲး ဖဲတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢ၀ံၤလၢပှဲၤခဲလၢာ်ပူၤကွံာ်အစှၤကတၢၢ် 2 လါ မ့တမ့ၢ်ဘူးစထၢၣ်ကသံၣ်ဆဲးလၢအဆိ. တၢ်၀ဲအံၤန့ၣ်အကမၤစၢၤနၤလၢ နကန့ၢ်ဆဲးဘၣ်၀ဲဒၣ်ကသံၣ်ဒီးသဒၢ COVID-19 တၢ်ဆါ “ချုးနံၤချုးသီ” ဒီးလၢကဒုးကဲထီၣ်၀ဲဒၣ်တၢ်ဒီသဒၢ လၢအဂ့ၤကတၢၢ်တသ့ဖဲအသ့န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအဂုၤအဂၤအဂီၢ်, လဲၤကွၢ်ဘၣ် “တၢ်ဆဲးဆူၣ်ထီၣ် ကသံၣ်ဒီသဒၢဂံၢ်”ပှာ်ယဲာ်ကဘျံး.
အဃိနကြၢးပၢၤဃာ်နတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢလံာ်ခးက့ ဒ် တၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်လံာ်အုၣ်သးခးက့ မ့တမ့ၢ် လံာ်တီလံာ်မီဖိးသဲစးအဂၤတဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ! ဒိဃာ်တၢ်ဂီၤ ဝံၤဒီးပာ်အီၤဖဲဟံၣ်တက့ၢ်. ခါဆူညါ, န ကလိၣ်ဒုးနဲၣ်တၢ်အုၣ်သးလၢနဆဲး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢလံာ်အုၣ်သးန့ၣ်လီၤ.
ကြၢးပာ်ဃာ်တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤလံာ်အုၣ်သးဒီးနၤန့ၣ်လီၤ. ကွၢ်ဘၣ်၀ဲဒၣ်တၢ်အဒိလၢ Department of Health (ဆူၣ်ချ့အ၀ဲၤကျိၤ) အ COVID-19 ကသံၣ်ဆဲးဒီသဒၢအတၢ်ပာ် ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤတၢ်ပှာ်ယဲာ်ကဘျံး.
ထၢနုာ်လီၤ၀ဲဒၣ် WA Verify (၀ီၤၡ့ၣ်ထၢၣ်တၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤတၢ်) လၢနလီၤတဲစိအပူၤန့ၣ်တက့ၢ်.

ယမ့ၢ်ဆဲးဘၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢလၢပှဲၤပှဲၤဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်, မ့ၢ်ယ လိၣ်မၤဒံးတၢ်ပလီၢ်ဆိသးအဂၤ တဖၣ်ဧါ.

နမ့ၢ်ဆဲးလံကသံၣ်ဒီသဒၢပှဲၤပှဲၤဒၣ်လဲာ်, နကြၢးမၤဒံးတၢ်လၢလာ်တဖၣ်-

လၢတၢ်ဒီသဒၢလၢအဂ့ၤကတၢၢ်အဂီၢ် ဆဲးဘၣ်တၢ်မၤဆူၣ်ထီၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢ “ချုးနံၤချုးသီ” တက့ၢ်.
၀ံသးစူၤပာ်ကဲ တၢ်သိၣ်တၢ်သီအဒၢးတက့ၢ်. ၀့ၢ်တဖၣ်, ကီၢ်ရ့ၢ်တဖၣ်, မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွၢ်တဖၣ်, တၢ်မုးတၢ်ရၤတဖၣ် ဒီးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်အလီၢ်အိၣ်လၢကဘၣ်ထီဃာ်၀ဲဒၣ်တၢ်ကၤဘၢမဲာ် မ့တမၢ် တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအလံာ်အုၣ်ကီၤ\တၢ်ဆါဃၢ်တအိၣ်.
မၤကွၢ်နသး ဖဲနမ့ၢ်ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး COVID-19 တၢ်ဆါပနီၣ်တဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.
ထၢနုာ်လီၤ WA Notify ဆူ နလီတဲစိအပူၤလၢကဟ့ၣ် ပလီၢ်နၤ ဖဲနမ့ၢ်ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး COVID-19 ဒီးဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤအဂၤလၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်ဖျါ မံၤဖဲနမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဆါအခါန့ၣ်တက့ၢ်. WA Notify န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ခူသူၣ်လၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့ဒီး တသ့ၣ်ညါနမ့ၢ်မၤတၤလဲၣ်ဘၣ် မ့တမ့ၢ် ပိာ်ထွဲတၢ်လီၢ်လၢနလဲၤဖဲလဲၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ဒီသဒၢလီၤသးလၢအဂ့ၤကတၢၢ် ထီဃာ်နီၣ်ကျၢၢ်ဘၢမဲာ်လၢအဘၣ်ဒီးနမဲာ်ဂ့ၤဂ့ၤလၢ ကမျၢၢ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ ခဲလၢာ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.
မၤပိာ်ထွဲ Center For Disease Control and Prevention (CDC, တၢ်ပၢဆှၢ၀ဲတၢ်ဆါဒီးတၢ်ဒီသဒၢ တၢ်ဆါအ၀ဲၤလီၢ်) ဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဝဲၤကျိၤ တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဖၣ်တက့ၢ်.
ဒီသဒၢပလီၢ်ဆိပာ်စၢၤနသးဖဲ နလဲၤဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး COVID-19 ၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်တက့ၢ်-
- ၀ံသးစူၤလဲၤကွၢ်ဘၣ် တၢ်ပာ်အိၣ်လီၤဖျီၣ်သးဒီး တၢ်ပာ်အိၣ်လီၤဆီသးဒီးပှၤဂၤလၢ COVID-19 အပှာ်ယဲာ်ကဘျံး လၢတၢ်အိၣ်လီၤစဲၣ်သးဒီးတၢ်အိၣ်လီၤဖျီၣ်သးအတၢ်နဲၣ်ကျဲတဖၣ်အဂီၢ်တက့ၢ်.

မ့ၢ်ယပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးဒီးကရူၢ်ဖးဒိၣ် ဖဲပဝဲကိးဂၤဒဲးပဆဲးဘၣ်လံကသံၣ်ဒီသဒၢပှဲၤပှဲၤ အခါသ့ဧါ.

ပှၤလၢအဆဲးဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢပှဲၤပှဲၤလၢအချုးနံၤချုးသီတဖၣ်န့ၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်မၤဆူၣ်ထီၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂံၢ်န့ၣ် ကဒီသဒၢ၀ဲဒၣ် COVID-19 တၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးဒီးပှၤလၢအဆဲးဘၣ်လံကသံၣ်ဒီသဒၢပှဲၤပှဲၤတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် ပူၤဖျဲးသ့န့ၣ်လီၤ.

၀ံသးစူၤတိၢ်နီၢ်ဘၣ်လၢ ပှၤကညီတနီၤအကျါန့ၣ်အ၀ဲဒၣ်သ့ၣ်အိၣ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဒီးပှၤအါဂၤတမုာ်ဘၣ် ဖဲတၢ်လီၢ်လၢအလီၤဘၣ်ယိၣ်စှၤသနာ်က့ၤန့ၣ်လီၤ. တနီၢ်အကျါန့ၣ်တအဲၣ်ဒိးဒိးဖီးဟုအသးဘၣ် ဒီးတအဲၣ်ဒိး ဟံးစုကွီၢ်မဲာ်ဒံး၀ဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးအတဘၣ်နီတမံၤဘၣ်. ပှၤကိးဂၤဒဲးန့ၣ်အိၣ်မူဘၣ်က့ၤလၢတၢ်အိၣ်မူအသီဒီး အဲၣ်ဒိးအိၣ်မူ၀ဲတၢ်အိၣ်မူလၢအပူၤဖျဲးဒီး ဒီသဒၢ၀ဲဒၣ်ပှၤလၢပအဲၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်ယလိၣ်ဒုးနဲၣ်တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်အုၣ်သးဧါ.

နကလိၣ်ဒုးနဲၣ်တၢ်အုၣ်သးလၢနဆဲး COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢလံာ်အုၣ်သးလၢတၢ်လီၢ်တနီၤအကျါ, လၢတၢ်မၤလီၢ်ကျဲ မ့တမ့ၢ် လၢတၢ်မူးတၢ်ရၤတနီၢ်ကျါန့ၣ်လီၤ.

အဃိနကြၢးပၢၤဃာ်နတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢလံာ်ခးက့ ဒ် တၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်လံာ်အုၣ်သးခးက့ မ့တမ့ၢ် လံာ်တီလံာ်မီဖိးသဲစးအဂၤတဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ! ဒိဃာ်တၢ်ဂီၤ ဝံၤဒီးပာ်အီၤဖဲဟံၣ်တက့ၢ်. ဖးအါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢခးက့ တဖၣ်ဒီးတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါတဖၣ်တက့ၢ်.

ယမ့ၢ်တဆဲးဘၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢအတချုးနံၤချုးသီဘၣ်မ်?

နမ့တဆဲးဘၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢအချုးနံၤချုးသီဘၣ်န့ၣ်-

လဲၤဆဲးဘၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢတလၢာ်စ့လၢအဘူးနၤ!
ထီဃာ်နီၣ်ကျၢၢ်ဘၢမဲာ်လၢအဘၣ်ဒီးနမဲာ်ဂ့ၤဂ့ၤလၢ ကမျၢၢ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ ခဲလၢာ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.
သမံသမိးကွၢ်သးလၢ COVID-19 အဂီၢ် ဖဲနမ့ၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ်တၢ်ဆါပနီၣ်တဖၣ်.
နမ့ၢ်လဲၤတၢ်တခီ, မၤကွၢ်သးလၢ COVID-19 အဂီၢ် တချုးလၢနလဲၤတၢ် ဒီးလဲၤတၢ် ဝံၤ အလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ.
ထၢနုာ်လီၤ WA Notify ဆူ နလီတဲစိအပူၤလၢကဟ့ၣ် ပလီၢ်နၤ ဖဲနမ့ၢ်ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး COVID-19 ဒီးဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤအဂၤလၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်ဖျါ မံၤဖဲနမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဆါအခါန့ၣ်တက့ၢ်. WA Notify န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ခူသူၣ်လၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့ဒီး တသ့ၣ်ညါနမ့ၢ်မၤတၤလဲၣ်ဘၣ် မ့တမ့ၢ် ပိာ်ထွဲတၢ်လီၢ်လၢနလဲၤဖဲ လဲၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ယဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢ ဝံၤအလီၢ်ခံ ယဆိးက့လၢ COVID-19 သ့ဒံးဧါ.

တကဲထီၣ်ဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အိၣ်တစဲးဖိန့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်မၤတၢ်တုၤလီၤတီၤလီၤဒိၣ်မး, ဘၣ်ဆၣ်တမ့ၢ် 100% ပှဲၤပှဲၤဘၣ်. နမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဆါပနီၣ်လီၤဂာ်ဒ် COVID-19 အသိးန့ၣ် (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်), နကြၢးအိၣ်စီၤစုၤယံၤလၢပှၤအဂၤတဖၣ်ဒီးဆဲးကျၢ ပှၤလၢအဟ့ၣ်လီၤတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ် ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲတၢ်မၤစၢၤတက့ၢ်. တၢ်ကဟ့ၣ်ကူၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢတၢ်မၤကွၢ် COVID-19 န့ၣ်လီၤ.

လၢတၢ်မၤကွၢ် COVID-19 တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအဂီၢ် ဝံသးစူၤကွၢ် တၢ်မၤကွၢ်တၢ်ဆါအတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ တက့ၢ်ႋ .

ယဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢ ဝံၤအလီၢ်ခံ ယရၤလီၤ COVID-19 တၢ်ဆါဘၣ်ဂာ်သ့ဧါ.

တၢ်ဘၣ်ဂာ်ဟဲထီၣ်၀ဲဒၣ်ဆူပှၤလၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဒီသဒၢစှၤ လၢအဆဲးဘၣ်သံၣ်ဒီသဒၢပှဲၤပှဲၤတဖၣ်ဒီး ပှၤလၢအ ဆဲးဘၣ်ကသံၣ် မၤဆူၣ်ထီၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂံၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ, ပှၤလၢအဆဲးဘၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢချုးနံၤချုးသီတဖၣ်လၢအဘၣ်ဂာ်ဒီး COVID-19 တၢ်ဆါဃၢ်တဖၣ်န့ၣ် အရၤလီၤ၀ဲဒၣ်တၢ်ဆါဃၢ် ဆူၣ်ပှၤဂၤအိၣ်သ့၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ယြကၢးမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်ဖဲယလဲၤဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး COVID-19 တၢ်ဆါ၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ?

ယပၢဆှၢသးအတၢ်ဆီၣ်သနံး ဒီးတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤလၢ COVID-19 အခၢၣ်သးန့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.

ပနၢ်ပၢၢ်လၢတၢ်ဆါသတြိာ် မၤဘၣ်ဒိနနီၢ်ခိမိၢ်ပှၢ်ဒီးခိၣ်နူာ်ဒီးသး အတၢ်ဆိကမိၣ်တၢ်အိၣ် ဆူၣ်အိၣ်ချ့ခံကပၤလၢာ်သ့န့ၣ်လီၤ. နတအိၣ်ထဲတဂၤဧိၤဘၣ်. ပှၤအါဂၤလၢ Washington အပူၤတဖၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးသးအတၢ်ဆီၣ်သနံး ဒီး တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤလၢအဘၣ်ထွဲဒီးကျိၣ်စ့ဒီးတၢ်ဖံးတၢ်မၤတၢ်ကီတၢ်ခဲ, တၢ်ကးတံာ်ကၠိ, တၢ်ပာ်အိၣ်လီၤဖးသးဒီးပှၤဂၤ, တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်ဘၣ်ယိၣ်တဖၣ်, တၢ်သူၣ်အုး သးအုးဒီးတၢ်လီၤမၢ်, ဒီးအါန့ၢ်အန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤလၢအဟဲဃုာ်ဒီး တၢ်က့ၤမၤကဒါက့ၤကမျၢၢ် တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်သ့န့ၣ်လီၤ.

တၢ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်ဝဲ တၢ်မၤစၢၤစှၤခါလၢအမၤစၢၤနၤလၢ နကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးနသးအတၢ် ဆီၣ်သနံးဒီးတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤသ့ -

ကိး Washington Listens လီတဲစိ ဖဲ 833-681-0211 လၢတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ဒီးတၢ်မၤစၢၤဘၣ်ဃးဒီးသးအတၢ်ဆီၣ်သနံး ဘၣ်ထွဲဒီး-COVID တက့ၢ်.
နမ့ၢ်အိၣ်လၢတၢ်ကီတၢ်ခဲတၢ်တတၢာ်တနါအပူၤန့ၣ်-
- တၢ်ဒီသဒၢတၢ်မၤသံလီၤသးတၢ်မၤပူၤဖျဲးသးသမူ (Suicide Prevention Lifeline) (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်) - 800-273-8255 (ကျိာ်တၢ်တိစၢၤမၤစၢၤလၢ 150 ကျိာ်အပူၤ)
- တၢ်ကီတၢ်ခဲတၢ်တတၢာ်တနါတၢ်ဆဲးကျိး (Crisis Connections) (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်): 866-427-4747
- ပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိတၢ်ဘျးစဲ (Teen Link) (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်)- ကိး မ့တမ့ၢ် ကွဲးဆှၢတၢ် ကစီၣ် 866-833-6546 (ကျိာ်တၢ်တိစၢၤမၤစၢၤအိၣ်)
စူးကါ မဲးဖိစတ့း (Mindful State) (လၢအဲကလံးကျိာ်တက့ၢ်) လၢကဒိကနၣ်, မၤလိ, ဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤလီၤဒီးဆဲးကျိးတဲသကိးဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဒီးခိၣ်နူာ်ဒီးသး အတၢ်ဆိကမိၣ်တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့န့ၣ်လီၤ.
ကွၢ်ပ ခိၣ်နူာ်ဒီးသးအတၢ်ဆိကမိၣ်တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ (Mental Health) ပှာ်ယဲၤကဘျံး (ထဲအဲကလံးဧိၤ) လၢကမၤန့ၢ်အါထီၣ်တၢ်မၤစၢၤအဂီၢ်တက့ၢ်.

တၢ်အိၣ်ယၢၤဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအဂုၤဂၤတဖၣ်

တၢ်လီၤဆီလိာ်သးလၢ တၢ်ဆဲးအါထီၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢတဘျီ ဒီးတၢ်ဆဲးအါထီၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂံၢ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.

တၢ်ဆဲးအါထီၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢတဘျီ (အခီပညီတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢသၢဘျီတဘျီ) န့ၣ်လၢပှၤလၢအနီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢတဂ့ၤတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တဘျီတခီၣ်ပှၤလၢအနီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢတဂ့ၤတဖၣ် တသူၣ်ထီၣ်တၢ်ဒီသဒၢလၢလၢ လီၣ်လီၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဆဲးဘၣ်လံကသံၣ်ဒီသဒၢပှဲၤပှဲၤအဆိကတၢၢ်တဘျီအခါဘၣ် န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်အံၤကဲထီၣ်အသးအခါ, တၢ်ဆဲးကဒီးကသံၣ်ဒီသဒၢအဂၤတဖျၢၣ်န့ၣ် မၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်လၢကသူၣ်ထီၣ်ဂံၢ်တြီဆၢလၢကဒီသဒၢတၢ်ဆါအါထီၣ်သ့န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဆဲးအါထီၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂံၢ် မ့ၢ်ဝဲ ကသံၣ်ဒီသဒၢတဘျီလၢတၢ်ကဆဲးန့ၢ် ပှၤ တဂၤလၢအသူၣ်ထီၣ်နီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢလၢလၢလီၣ်လီၣ် ဖဲအဆဲးဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢ ဝံၤအလီၢ်ခံ, ဝံၤဒီးဂံၢ်တြီဆၢဒီသဒၢစှၤလီၤကွ့ၢ်ကွ့ၢ် (တၢ်အံၤတၢ်ကိးအီၤလၢ နီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢ စၢ်လီၤန့ၣ်လီၤ). လၢတၢ်အံၤအဃိ နလိၣ်ဘၣ်တၢ်ဆဲးအါထီၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂံၢ်လၢခၣ်အ့ၣ်တံၢ်တၢ်ဆါ အဂီၢ်ကိး 10 နံၣ်တဘျီ, မ့ၢ်လၢတၢ်ဆဲးန့ၢ်နၤကသံၣ်ဒီသဒၢဖဲဖိသၣ်အဆၢကတီၢ်လၢ ခၣ်အ့ၣ်တံၢ်တၢ်ဆါအဂီၢ် ကသံၣ်ဒီသဒၢစံရံအဂံၢ်န့ၣ်စၢ်လီၤဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

၀ံသးစူၤကွၢ်ကဒါက့ၤ Center For Disease Control and Prevention (CDC, တၢ်ပၢဆှၢ၀ဲတၢ်ဆါဒီးတၢ်ဒီ သဒၢတၢ်ဆါအ၀ဲၤလီၢ်) တၢ်နဲၣ်ကျဲတဖၣ် လၢပှၤအိၣ်ဒီးဂံၢ်ြတီဆၢလၢအစၢ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ်လဲၤအိၣ်သကိးဘၣ် DOH အပှာ်ယဲာ်သန့.

မ့ၢ်မတၤကြၢးဆဲးအါထီၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢ အဂၤတဘျီဂီၢ်လဲၣ်.

ဘၣ်မနုၤအဃိလၢ တၢ်ဆဲးမၤဆူၣ်ထီၣ်ထီၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂံၢ် မ့ၢ်တၢ်လၢအကါဒိၣ်လဲၣ်ႋ

တၢ်ဆဲးမၤဆူၣ်ထီၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢဂံၢ်ဘါတဖၣ် ဒီသဒၢထီဒါစၢၤတၢ်ဆါ လၢအနးလၢပှၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤ ဘၣ်ယိၣ်အါလၢ COVID-19 လၢအနးတဖၣ်အဂီၢ် န့ၣ်လီၤ.

ဘူစထၢၣ်ဖျၢၣ်လၢအပူၤကွံာ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖး၀ဲဒၣ်လၢ ပှၤကမျၢၢ်တဖၣ်လၢအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အါ လၢတၢ်ဘၣ်ဂာ် COVID-19 နးနးကလဲၣ်အဂီၢ် ဘၣ်ဆၣ်တၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤအဂ့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အါထီၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ် ဒ်သိးကဒုးပၣ်ဃုာ်၀ဲဒၣ် ပှၤသး နံၣ် 6 နံၣ်ဒီးဆူဖီခိၣ် ဒ်သိးကမၤဆူၣ်ထီၣ်တၢ်ဒီသဒၢ COVID-19 တၢ်ဆူးတၢ်ဆါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႋ

တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အကါဒိၣ်လီၤလီၤဆီဆီလၢ တၢ်ဆါ ဃၢ်ပျိာ်လဲသးအတၢ်ဘၣ်ဂာ်အါထီၣ်၀ဲ ဒီးပှၤဆါဘၣ်ဂာ် COVID-19 တဖၣ်အါထီၣ်၀ဲဒၣ်လၢကီၢ်အမဲရကၤပူၤ ဒီဘ့ၣ်ညါအဃိန့ၣ်လီၤႋ

COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်စိဟ့ၣ်ကမီၤ မ့တမ့ၢ် အုၣ်ကီၤသးလၢ ကီၢ်အမဲရကၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဒံး၀ဲ တၢ်မၤအတုၤလီၤတီၤလီၤနီၢ်နီၢ် လၢအမၤစှၤလီၤတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢကဘၣ် တၢ်ဆါလၢအနး, တၢ်ထီၣ်တၢ် ဆါဟံၣ်, ဒီးတၢ်သံတၢ်ပှၢ်လၢ COVID-19, လၢတၢ်ဆါအက့ၢ်အဂီၤပျိာ်လဲသးအကလုာ်အဂီၢ်ဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ခ့ခါအံၤကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ် အတၢ်ဒီသဒၢတၢ်သဟီၣ်ကစှၤလီၤကွံာ်၀ဲဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်လဲၤပူၤ ကွံာ်အသိးသ့န့ၣ်လီၤႋ တၢ်ဆဲးမၤဆူၣ်ထီၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢဂံၢ်သဟီၣ် ကမၤအါထီၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢအတၢ်ဒီ သဒၢတၢ်ဆါ COVID-19 ဒီးဒုးအိၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤနီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢယံာ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႋ