တၢ်သံကွၢ်တဖၣ် လၢတၢ်သံကွၢ်အီၤခဲအံၤခဲအံၤ
ကွၢ်ဃုတၢ်မၤကွၢ်တၢ်ဆါလၢအဘူၤဒီးယအိၣ်တၢ်လီၢ် (လၢအဲကလံာ်ကျိာ်)
ပှၤလၢအပှ့ၤစူးကါဝဲဒၣ် တၢ်မၤကွၢ်တၢ်ဆါဃၢ်အစူၣ်တဖၣ် (test kits) ဖဲကသံၣ်ကျးဒီးအတၢ်မၤကွၢ်အစၢမ့ၢ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အအိၣ် ဒီးတၢ်ဆါအ ဃၢ်န့ၣ် အဝဲကဘၣ်ဆဲးကျိးဝဲဖဲကီၢ်စဲၣ်တၢ်မၤကွၢ် COVID-19 တၢ်ဆါဝဲၤ ကျိၤအလီတဲစိဖဲ, 1-800-525-0127 ဝံၤစံၢ်လီၤဖဲ #လၢအဆိအချ့ဖဲအဒိးန့ၢ် တၢ်မၤကွၢ်အစၢအခါတက့ၢ်. တၢ်ကိးဝဲဒၣ်လီတဲစိအံၤသ့ဝဲဖဲမုၢ်တနံၤ, ဂီၤခီ 6 နၣ်ရံၣ်တုၤမုၢ် နၤခီ 10 နၣ်ရံၣ်, ဒီးမုၢ်ခံနံၤတုၤမုၢ်အိၣ်ဘှံးနံၤ (တၢ်ပာ်ပနီၣ်နံၤသဘျ့လီၤဆီအမုၢ် နံၤ) စးထီၣ်ဂီၤခီ 6 နၣ်ရံၣ်တုၤဟါခီ 6 နၣ်ရံၣ်. အိၣ် စ့ၢ်ကီးဒီးတၢ်မၤစၢၤ ဝဲဒၣ်တၢ်လိၣ်ဘၣ်ကျိာ်တၢ်မၤစၢၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်မနုၤအဃိဘၣ်လဲၤမၤကွၢ်နသး
တၢ်မၤကွၢ်သးမၤပူၤဖျဲး၀ဲတၢ်သးသမူလီၤ. တၢ်မၤကွၢ်သးမၤစၢၤပှၤကညီလၢကပလီၢ်ပဒီသးလၢတၢ်အိၣ်ဒၣ် တပူၤဒၣ်ထဲအဂၤဒ်တၢ်ဆၢပတီၢ်လၢပှၤပာ်ပနီၢ်ဃာ်၀ဲ အသိးဒ်ကပတုာ်တၢ်ဆါဃၢ်သလၣ်လီၤသးလီၤ. ပှၤ ဘၣ်တၢ်ဆါလၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ဆါအပနီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ရၤ လီၤတၢ်ဆါဆူ ပှၤအဂၤသ့ဒံး၀ဲလီၤ. တၢ်မၤကွၢ်သးမၤ စၢၤစ့ၢ်ကီးပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါလၢအကွၢ်ထွဲပှၤတ၀ၢ တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့သ့ၣ်တဖၣ်လၢကသ့ၣ်ညါဒ်သိး ကတြီ ဆၢတၢ်ဆါသြတိာ်ဒီးဒ်သိးကဃုထံၣ်န့ၢ်တၢ်ဆါဃၢ်အကလုာ်အသီ န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤကွၢ်သးမ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ် လၢကမၤစၢၤပှၤဒ်သိးကသ့က့ၤအိၣ်မူကဒါက့ၤပတၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢညီနုၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤ.
University of Washington ဒီး Department of Health (DOH, ဆူၣ်ချ့၀ဲၤကျိၤ) ဃုထံၣ်န့ၢ်၀ဲဒၣ်လၢ မ့ၢ်လၢတၢ်မၤကွၢ် COVID-19 တၢ်ဆါဒီးတလူၤဃုထံၣ်တၢ်ဆါအလီၢ်ခီဖျိ WA Notify (၀ီၤၡ့ၣ်ထၢၣ်အ တၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါ) န့ၣ်လီၤဂာ်ဒ်သိးအဒၢသဒၢတ့ၢ်ကွံာ်၀ဲဒၣ်တၢ်ဆါအနီၢ်ဂံၢ် 6,000 လၢကဟဲကဲထီၣ်အသးဖဲလါ ဒံၤစဲဘၢၣ် 2020 ဒီး လါမာ်ရှး 2021 အကတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.
နကလဲၤမၤကွၢ်နသးအဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်
မၤကွၢ်သးဖဲနဆိးက့ထီၣ်အခါတက့ၢ်ႋ COVID-19 တၢ်ဆါကံၢ်ပနီၣ်တဖၣ် (နဖးအီၤသ့ထဲလၢာ်အဲကလံာ်ကျိာ်) အပတီၢ်အိၣ်အါပတီၢ် အဃိနမ့ၢ်တၢ်တမုာ်နၤန့ၣ် ဂ့ၤလၢကမၤကွၢ်သးလၢအဆိအချ့န့ၣ်လီၤႋ
နဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးပှၤတဂၤဂၤလၢ အမၤကွၢ်အသးဒီးအစၢဖျါလၢဘၣ်ဂာ် COVID-19 န့ၣ်မၤကွၢ်သးတက့ၢ်ႋ နမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဆါက့ၢ်ပနီၣ်တဖၣ်န့ၣ် မၤကွၢ်သးတဘျီဃီတက့ၢ်ႋ နတၢ်ဆါက့ၢ်ပနီၣ်မ့ၢ်တအိၣ်ဖျါ အိၣ်ခိးတၢ်ယဲၢ်သီဖဲအိၣ်ဘူး တံၢ်ဘၣ်ဒီးပှၤဂၤဘၣ်ဂာ်တၢ်ဆါဒီးမၤကွၢ်သးတက့ၢ်ႋ
မုၢ်၀ဲၤတၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီးတၢ်မူးတၢ်ပွဲအလီၢ်တဖၣ်လၢ ၀ၣ်ခၠံၣ်တၢၣ်အပူၤ ကအိၣ်ဒီးတၢ်မၤကွၢ်သး ဒီး/မ့တမ့ၢ် တၢ်ဆဲး ကသံၣ်ဒီသဒၢ အတၢ်ပာ်ပနီၣ်တချုးလၢတၢ်လဲၤနုာ်လီၤဘၣ်ဆူတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ မ့တမ့ၢ် တၢ်မူးတၢ်ပွဲအပူၤန့ၣ်လီၤႋ ကိးဆိလီတဲစိ မ့တမ့ၢ် ကွၢ်လီၤတံၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢအပှာ်ယဲၤသန့တချုလၢနလဲၤဘၣ်အီၤတက့ၢ်ႋ
ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်နကဘၣ်ဒိးမၤကွၢ်သးတချုးလၢ ဒီး/မ့တမ့ၢ် ဖဲလဲၤတၢ်က့ၤတၢ်၀ံၤလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤႋ ကွၢ်လီၤတံၢ်ဘၣ် Centers for Disease Control and Prevention (CDC, တၢ်ပၢဆှၢဒီးတၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆူ တၢ်ဆါအ၀ဲၤလီၢ်) တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤအတၢ် နဲၣ်ကျဲအသီကတၢၢ်တက့ၢ် (နဖးအီၤသ့ထဲလၢာ်အဲကလံာ်ကျိာ်).
ဖဲနမ့ၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အိၣ်ဂီၢ်ဘၣ်ဒီးပှၤအါအါဂီၢ်ဂီၢ်အခါလီၤဆီဒၣ်တၢ်ပှၤတဖၣ်လၢအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အါလၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် မ့တမ့ၢ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် တဆဲးဘၣ်အ COVID- 19 ကသံၣ်ဒီသဒၢချုးထီၣ်နံၤသီဆၢကတီၢ် (နဖးအီၤသ့ထဲလၢာ်အဲကလံာ်ကျိာ်) န့ၣ်လီၤႋ
နကလဲၤမၤကွၢ်နသးတၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်?
၀ီၣ်ၡ့ၣ်ထၢၣ်ကီၢ်စဲၣ် Department of Health ပှာ်ယဲာ်သန့ပာ်ဖျါထီၣ်၀ဲဒၣ် ဖဲတၢ် မၤကွၢ်အလံာ်နဲၣ်လီၤ လၢအအိၣ်သူၣ်လီၤသးလၢထံကီၢ်တဘ့ၣ်ဘၣ်တဘ့ၣ်အပူၤဘၣ်ဃာ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ် တၢ်မၤကွၢ်တၢ်ဆါအဆၢကတီၢ်ဒီးတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢ ကမၤကွၢ်တၢ်ဆါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.နမ့အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ဘၣ် ဃာ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အဂုၤအဂၤလၢတၢ်မၤကွၢ်တၢ်ဆါအဂီၢ်, ကိးဘၣ် 2-1-1. နမ့အဲၣ်ဒိးမၤကွၢ်လၢနနီၢ်ကစၢ်သး လၢ အဟံၣ်အဂီၢ်နလဲၤပှ့ၤစ့ၢ်ကီးတၢ်မၤကွၢ်တၢ်ဆါအတၢ်ပီးတၢ်လီလၢကသံၣ်ကျးသ့၀ဲဲဒၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.
တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့
ပှၤမၤဆူၣ်ချ့လံာ်အုၣ်ကီးတဖၣ်ကဟ့ၣ်လီၤကဒါက့ၤတၢ်လၢာ်ဘူးလၢာ်စ့လၢတၢ်မၤကွၢ်တၢ်ဆါအပီးလီအဂီၢ်ဆူဟံၣ်ဖိဃီဖိအအိၣ်တုၤတလါဃိးခါန့ၣ်လီၤ. မၤလိအါထီၣ်ဘၣ်ဃာ်ဒီးတၢ်ထုးထီၣ်ကဒါက့ၤတၢ်လၢာ်ဘူး လၢာ်စ့အလံာ်အုၣ် ကီၤ (နဖးအီၤသ့ထဲလၢာ်အဲကလံာ်ကျိာ်).
နမ့လဲၤမၤကွၢ်သးလၢကီၢ်ရ့အတၢ်မၤကွၢ်အလီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤဒီးလၢကီၢ်ပဒိၣ်အတၢ်မၤကွၢ်တၢ်ဆါအလီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ နတဘၣ်ဟ့ၣ် အဘူးအလဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤကွၢ်လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢပှၤကညီလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဆါအပနီၣ်သ့ၣ် တဖၣ်အဂီၢ်, အလိး၀ဲ ဒၣ်ဒီးအတၢ်အိၣ်ဆူၣ် အိၣ်ချ့လံာ်အုၣ်ကီၤသ့၀ဲဒီး မ့တမ့ၢ် Department of Health ဟ့ၣ်စၢၤန့ၢ် ၀ဲအီၤသ့၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
နပှ့ၤန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤကွၢ်တၢ်ဆါအပီးလီလၢဟံၣ်ဂီၢ်ဖဲနလီၢ်က၀ီၤ မ့တမ့ၢ် ပှာ်ယဲၤကသံၣ်ကျးဒီးကသံၣ်ကသီကျးတဖၣ် သ့န့ၣ်လီၤႋ တၢ်တလိၣ်၀ဲဘၣ်လံာ်အုၣ်ကီၤ မ့တမ့ၢ် ကသံၣ်ကသီလၢကသံၣ်သရၣ်ဟ့ၣ် လီၤ၀ဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်မၤကွၢ်အကလုာ်
တၢ်မၤကွၢ်တၢ်ပီးတၢ်လီလၢနပှ့ၤန့ၢ်အီၤသ့လၢအကတီၢ်ခဲအံၤကတီၢ်တဖၣ်မ့ၢ်၀ဲ နီၢ်ခိဂံၢ်ြတီဆၢတၢ်မၤကွၢ်, ဂာ်စီအတၢ်မၤကွၢ်, ဒီး တၢ်ပီးတၢ်လီလၢနီၢ်ကစၢ်တၢ်မၤကွၢ်သးလၢဟံၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤကွၢ် အတၢ်ပီးတၢ်လီလၢပှၤဆါအီၤသ့ၣ်တဖၣ်အလီၤဆီလိာ်အသး ခီဖျိတၢ်လီၢ်တတီၤဘၣ်တတီၤအတၢ်ဃ့ ထီၣ်လီၤဆီအဃိန့ၣ်လီၤ.
နကမၤကွၢ်သးလၢဟံၣ်ဒ်လဲၣ်.
အကါဒိၣ်လၢဘၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲတၢ်နဲၣ်လီၤအိၣ်လၢ တၢ်မၤကွၢ်တၢ်ဆါပီးလီပ့ၢ်ချ့လၢဟံၣ်ဂီၢ် လၢတၢ်အစၢဘၣ်လီၤ တံၢ်လီၤဆဲးဂ့ၤကတၢၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႋ ပနံာ်ပနီၣ်တဘျုးကလုာ်လၢ အဟ့ၣ်လီၤ၀ဲဒၣ်တၢ်ဂီၤမူသိၣ်လိတၢ်မၤကွၢ်တၢ် ဆါအကျိၤအကျဲ တၢ်မၤကွၢ်သးအကျိၤအကျဲၤအဂုၤဂၤလၢအဂ့ၤကတၢၢ်, သမံထံကွၢ် CDC အတၢ်ဟ့ၣ်နဲၣ်လၢတၢ်မၤကွၢ်သးလၢ ဟံၣ်အဂီၢ် (နဖးအီၤသ့ထဲလၢာ်အဲကလံာ်ကျိာ်)
တၢ်အစၢကမၣ်လၢဘၣ်ဂာ်တၢ်ဆါ လၢတၢ်မၤကွၢ်ပ့ၢ်ချံကဲထီၣ်သးသ့န့ၣ်လီၤႋ တၢ်မၤကွၢ်အပီးလီတနီၤနီၤ ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်မၤကွၢ်ခံဘျီဂီၢ် (နကြၢးလူၤပိာ်မၤထွဲတၢ်နဲၣ်လီၤအိၣ်လၢအဘိၣ်ဖဲလၢတၢ်မၤကွၢ်သးအခါန့ၣ်လီၤ).
နကဘၣ်မၤကွၢ်တၢ်ဆါဒ်လဲၣ်အဂုၤအဂၤအဂီၢ်, လဲၤအိၣ်သကိးဘၣ် တၢ်မၤကွၢ်တၢ်ဆါတၢ်သံကွၢ်တဖၣ်လၢတၢ်သံ ကွၢ်အီၤခဲအံၤခဲအံၤပှာ်ယဲာ်သန့.
တၢ်မၤကွၢ်တၢ်ဆါန့ၣ် တၢ်မၤအီၤဒ်လဲၣ်
ဖဲပှၤမၤကွၢ်တၢ်ဆါအခါ တၢ်ကထၢနုၤလီၤ၀ဲဒၣ်ထးဂိးနါဒ့လၢအကမၤကွၢ်တဆါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤကွၢ်တနီၤကျါန့ၣ် တၢ်မၤကွၢ်အီၤလၢနထးပျ့ၤထံန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤနလဲဃုသ့ၣ်ညါထီၣ်အီၤသ့ဖဲ တၢ်သံကွၢ်သံဒိးဘၣ် ဃာ် တၢ်မၤကွၢ်တၢ်ဆါ ပှာ်ယဲာ်သန့.
နကဘၣ်ပာ်အိၣ်လီၤဖျီၣ်သးဒီးပှၤဂၤ မ့တမ့ၢ် ပာ်အိၣ်လီၤစဲၣ်သးဒီးပှၤ အဂၤဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်.
နကလိၣ်ပာ်အိၣ်လီၤဖျီၣ်သးဒီးပှၤအဂၤ မ့တမ့ၢ် ပာ်အိၣ်လီၤစဲၣ်သးဒီးပှၤအ ဂၤ တချုးဒ်လၢနမၤကွၢ်သးဒီးနမၤကွၢ် သး၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. အ၀ဲအံၤကသန့ၤထီၣ်အသးလၢနတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါအတၢ်အိၣ်သးဒီး မ့တမ့ၢ်န တၢ်ဆါပနီၣ်တဖၣ်အိၣ်ဖျါထီၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. လံာ်နဲၣ်ကျဲ လၢ CDC ဟ့ၣ်လီၤ၀ဲအံၤဘၣ်တၢ်နီၤဖးလီၤအီၤ တဆၢဘၣ်တဆၢ (နဖးအီၤသ့ထဲလၢာ်အဲကလံာ်ကျိာ်) နပိာ်ထွဲဘၣ် ပတၢ်နဲၣ်ကျဲၤ လၢပှၤလၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆါပနီၣ်တဖၣ်ဒီး\မ့တမ့ၢ် ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးပှၤလၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ် COVID-19.
တၢ်ဂ့ၢ်ပိာ်ထွဲထီၣ်အခံတဖၣ်
နမ့ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆါအတၢ်ပနီၣ်န့ၣ် အိၣ်လၢဟံၣ်တက့ၢ်. နတၢ်မၤကွၢ်သးအစၢမ့ၢ်ဖျါဝဲလၢနအိၣ်ဒီး COVID-19 တၢ်ဆါ အဃၢ်န့ၣ်, တၢ်လၢအဂ့ၤတခါနၤ့ ကျဲအိၣ်၀ဲ ဒၣ်တဘျုးဘိၣ်လၢနဒီသဒၢနနီၣ်ကစၢ်သးဒ်သိးတၢ်ဆါဃၢ်သ့ၣ်တဖၣ်တ ရၤလီၤအသးဆူပှၤဂၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဆူညါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအဂုာ်အဂာ်တဖၣ်နလဲၤဖးအါထီၣ်သ့ဖဲအံၤ- နမၤကွၢ်သးအဆၢမ့ၢ်ဖျါထီၣ်လၢနဒိးန့ၢ် ဘၣ်တၢ်ဆါဃၢ်န့ၣ်နကမၤဒ်လဲၣ်.