Wā ko rej Kajur lak

Melele ko eliktata rekar kakāāl 12/09/2022

Pād wōt ilo an jimwe an jellā kin wā in kakajur ilo ien eo emōkajtata am māroñ in tōprak im ej kōjbarok eo eman tata jān nañinmej ko rellap im mej jān COVID-19.

Centers for Disease Control and Prevention (CDC) rōjāñ koemōj aer kakāāl rej āinwōt in:

  • Ajiri 6 allōñ-5 yiiō emōj aer bōk monovalent wā eo mokta Moderna COVID-19 wā rej māroñ in tōprak ñan juōn bivalent wā in kakajur emōj an kakāāl ruo allōñ elikin an bōk wā ko jinion. 
  • Pfizer COVID-19 wā ñan ajiri 6 allōñ-4 yiiō enij kiō koba ippān ruo monovalent Pfizer wā ko im juōn bivalent Pfizer wā.
    • Ajiri 6 allōñ-4 yiiō im rejañin de jinio 3-wā Pfizer wā ko jinion akō jañin de bōk wā ko kein kajilu in wā ko jinion renij kiō bōk jinion renij kiō bōk Pfizer wā ko emōj aer kakāāl.
    • Ajiri 6 allōñ-4 yiiō im emōj aer bōk 3-wā Pfizer wā eo jinion reban tōprak ñan wā ko jōt akō wā in kakajur ko ien in
  • Novavax COVID-19 wā in kakajur ko rej bellak ñan rūtto wōtelikin aer kōmmane wā ko jinion akō ejañin kar mōj aer bōk juon wōt COVID-19 wā in kakajur—im rejjab māroñ akō jab bōk juōn bar mRNA wā in kakajur. 
N̄e kwōkar bōke... Wōn en ej aikuj bōk wā in booster Wā in booster eo ekkar n̄an kwe N̄āāt in bōk wā in booster
Pfizer-BioNTech Armij ro 5 yiiō im rittolọk

Ajiri ro 5 aer yiiō im emōj aer bōk Pfizer wā ko jinion remāroñ in bōk wōt juōn Pfizer bivalent wā in kakajur.

Armij ro 6 yiiō im rittōlak rej aikuj in bōk bivalent Pfizer ak Moderna wā in kakajur kāāl eo jokdoon wā rot eo rekar bōk jinion.

Ilowaan 2 allōñ elikin an dedelak wā ko jinion ak wā in kakajur eo mokta lak
Armij ro 18 yiiō im rūttolak remāroñ bar duōjlak jān aer bōk juōn Novavax wā in kakajurñe rejjab māroñ akō jab bōk juōn mRNA wā in kakajur emōj kakāāl. Novavax: Iumwin 6 allōn̄ elikin am bōk wā ko jinoin tata
Moderna 6 allōñ im rittolak

Ajiri 6 allōñ-4 yiiō rej aikuj in bōk juōn bivalent wā emōj an kāāl im ejja āinwōt wā ko jinion.

Armij ro 5 yiiō im rittōlak rej aikuj in bōk bivalent Pfizer ak Moderna wā in kakajur kāāl eo jokdoon wā rot eo rekar bōk jinion.

Ilowaan 2 allōñ elikin an dedelak wā ko jinion ak wā in kakajur eo mokta lak
Armij ro 18 yiiō im rūttolak remāroñ bar duōjlak jān aer bōk juōn Novavax wā in kakajurñe rejjab māroñ akō jab bōk juōn mRNA wā in kakajur emōj kakāāl. Novavax: Iumwin 6 allōn̄ elikin am bōk wā ko jinoin tata
Novavax Armij ro 12 yiiō im rittolọk Armij ro 12 yiiō im rittōlak rej aikuj in bōk bivalent Pfizer ak Moderna wā in kakajur kāāl eo. Ilowaan 2 allōñ elikin an dedelak wā ko jinion ak wā in kakajur eo mokta lak
Armij ro 18 yiiō im rūttolak remāroñ bar duōjlak jān aer bōk juōn Novavax wā in kakajurñe rejjab māroñ akō jab bōk juōn mRNA wā in kakajur emōj kakāāl. Novavax: Iumwin 6 allōn̄ elikin am bōk wā ko jinoin tata
Johnson & Johnson* Armij ro 18 yiiō im rittolọk Armij ro 18 yiiō im rittōlak rej aikuj in bōk bivalent Pfizer ak Moderna wā in kakajur kāāl eo. Ilowaan 2 allōñ elikin an dedelak wā ko jinion ak wā in kakajur eo mokta lak
Armij ro 18 yiiō im rūttolak remāroñ bar duōjlak jān aer bōk juōn Novavax wā in kakajurñe rejjab māroñ akō jab bōk juōn mRNA wā in kakajur emōj kakāāl. Novavax: Iumwin 6 allōn̄ elikin am bōk wā ko jinoin tata

*Wā ko an mRNA rej ekkar n̄an buki, ak wā eo an Johnson & Johnson COVID-19 wa eo ej bellok wot ne kwojjab maron in ak konan boke bar juon wa.

Joñan wā ñan ro Emọjno enbwinnier

Ñe ej diik ak lap an kajur enbwinnim, tōl ko renij oktak.

Ñe emōj am bōk... Ij ke bar bōk juōn wā? Imāroñ ke bōk wā in kakajur eo?
Pfizer: Ruo wā ko emōj kōmmane 21 raan ettolak jān doon ñan 5 yiiō im rittolak Aet, armij ro 5 yiiō im rittolak me ej diik ak lap an mōjnọ enbwinnier rej aikuj in bōke juōn bar wā 28 raan elikin wā eo kein 2.

Aet, juōn mRNA wā in kakajur ej rōjañ 2 allōñ elikin wā eo eliktata bwe en jimwe ñan ien ñan ro 5 yiiō allōñ im rūttolak.

Ajiri ro 5 aer yiiō im emōj aer bōk Pfizer wā ko jinion remāroñ in bōk wōt juōn Pfizer bivalent wā in kakajur.

Armij ro 18 yiiō im rūttolak remāroñ in bar bōk juōn Novavax wā in kakajur 6 allōñ elikin bōk wā ko jinion ñe rejjab māroñ akō jab bōk juōn mRNA wā in kakajur emōj an kakāāl

Pfizer: Jilu wā ko rekar kōmman ñan ajiri 6 allōñ lak ñan 4 yiiō. Wā ko 2 jinion rej kōmman 21 raan etolak jān doon im wā eo kain kajilu 8 wiik elikin wā eo kein karuo. Jab, ajiri ro 6 allōñ lak ñan 4 aer yiiō im ej diik ako lap an mōjnọ enbwinnier rejjab aikuj in bōk juōn bar wā ilo tōrrein. Jab, juōn wā in bivalent ejjab melim ñan ro 6 allōñ lak ñan 4 yiiō ilo torrein ñan ro emōj aer bōk Pfizer āinwōt wā ko aer jinion.
Moderna: Ruo wā ko emōj kōmmane 28 raan ettolak jān doon ñan 6 allōñ im rittolak Aet, armij ro 6 allōñ im rittolak me ej diik ak lap an mōjnọ enbwinnier rej aikuj in bōke juōn bar wā 28 raan elikin wā eo kein 2.

Aet, juōn mRNA wā in kakajur ej rōjañ 2 allōñ elikin wā eo eliktata bwe en jimwe ñan ien ñan ro 6 aer allōñ im rūttolak. Ajiri 6 allōñ-4 yiiō rej aikuj in bōk juōn bivalent wā emōj an kāāl im ejja āinwōt wā ko jinion.

Armij ro 5 yiiō im rittōlak rej aikuj in bōk bivalent Pfizer ak Moderna wā in kakajur kāāl eo jokdoon wā rot eo rekar bōk jinion.

Armij ro 18 yiiō im rūttolak remāroñ in bar bōk juōn Novavax wā in kakajur 6 allōñ elikin bōk wā ko jinion ñe rejjab māroñ akō jab bōk juōn mRNA wā in kakajur emōj an kakāāl

Johnson & Johnson: Juōn wā, melim ñan 18 yiiō im rittolak* Aet, armij ro 18 yiiō im rittolak me ej diik ak lap an mōjnọ enbwinnier rej aikuj in bōk juōn bar wā kin mRNA 28 raan elikin wā eo kein 1 an J&J.

Aet, juōn mRNA wā in kakajur ej rōjañ 2 allōñ elikin wā eo eliktata bwe en jimwe ñan ien ñan ro 18 aer yiiō im rūttolak.

Armij ro 18 yiiō im rūttolak remāroñ in bar bōk juōn Novavax wā in kakajur 6 allōñ elikin bōk wā ko jinion ñe rejjab māroñ akō jab bōk juōn mRNA wā in kakajur emōj an kakāāl

Novavax: Ruo wā ko emōj kōmmane 21 raan ettolak jān doon ñan 12 yiiō im rittolak Jab, armij eo edik an mōjnọ enbwinnier akō elap an mōjnọ enbwinnier rejjab aikuj in bōk bar juōn wā ilo ien in.

Aet, juōn mRNA wā in kakajur ej rōjañ 2 allōñ elikin wā eo eliktata bwe en jimwe ñan ien ñan ro 12 aer yiiō im rūttolak.

Armij ro 18 yiiō im rūttolak remāroñ in bar bōk juōn Novavax wā in kakajur 6 allōñ elikin bōk wā ko jinion ñe rejjab māroñ akō jab bōk juōn mRNA wā in kakajur emōj an kakāāl

*Wā ko an mRNA rej ekkar n̄an buki, ak wā eo an Johnson & Johnson COVID-19 wa eo ej bellok wot ne kwojjab maron in ak konan boke bar juon wa.

Kajitok Ko Ekutkut Kajitok i

Ij aikuj bōk wā in bōbrae COVID-19 ke? 

Ajiri 6 allōñ-4 yiiō rej aikuj in bōk juōn bivalent wā emōj an kāāl im ejja āinwōt wā ko jinion.

Ajiri ro 5 aer yiiō im emōj aer bōk Pfizer wā ko jinion remāroñ in bōk wōt juōn Pfizer bivalent wā in kakajur.

Ajiri ro 5 aer yiiō im emōj aer bōk Moderna wā ko jinion remāroñ in bōk wōt juōn Moderna akō Pfizer bivalent wā in kakajur.

Armij ro 6 yiiō im rittōlak rej aikuj in bōk bivalent Pfizer ak Moderna wā in kakajur kāāl eo jokdoon wā rot eo rekar bōk jinion.

Armij ro 18 yiiō im rūttolak remāroñ bar duōjlak jān aer bōk juōn Novavax wā in kakajurñe rejjab māroñ akō jab bōk juōn mRNA wā in kakajur emōj kakāāl.

Ejjam aurok dose in booster?

Wā in kakujur ko rej leļọk kejbarok eo ej wōnmaanlọk jen nan̄inmij kauwōtata n̄an armij ro elab jon̄an uwōta n̄an aer bōk COVID-19 eo ekauwōtata. Wā in kakajur ko rekar rōjañ moktalak ñan armij ro wōt ewōr aer kuawōtata elap ñan COVID-19, ako rōjañ eo emōj an laplok ñan koba ki aolep 6 allōñ im rittolak ñan jibāñ kalaplak kōjbarok jān COVID-19 nañinmej.

Men in ej lukkun aorōk kōn an lōn̄ lọk nan̄inmej in COVID-19 ibelakin Amedka.

Wā in COVID-19 ko emōj komelim ak kowebben ilo Amedka rej jerbal n̄an kadriklọk uwōta eo am n̄an bōk nan̄inmij kauwōtata, drelọn̄ aujbitōl, im mij jen COVID-19, im bar jen oktak in nan̄injmej in. Bōtab, wā kein rejjab lukkun bōbrae ikijen kauwōtata ko jen nan̄injmej in. Wā in kakujur ko renaj kejbarok im kalaplọk ejmour ikijen COVID-19.

Kwōj ke wā wōt armij kin wā ko jinion?

Aet. Bok aolep ro rej maron in wa juon primary series (1 dose in Johnson & Johnson’s COVID wa ak 2 dose an Pfizer ak Moderna) ej juon ian aurok ko lon. Rate in hospital ko rej 10 nan 22 allen elaplak ilo ritto ro ilo ritto ro rejanin wa nan ritto ro emoj aer wa. Armij ro emoj aer wa edriklak aer maron in lukkun naninmej (ak jab naninmej nan jirik) jen COVID-19, jen ro im rejanin wa.  Wa ko remaron in kabojrak armij jen aer naninmej im bok kakolle ko relukkun lap im emoj aer report lak nan 50% an ro im emoj aer naninmej jen COVID-19.

Ñe jenij aikuj wā kajur ko, ej ke melelein ke wā ko rejjab jerbal?

Jab. Wa in COVID-19 ko an torre in im ewor ilo Amedka emmon aer jerbal nan bobrae jen naninmij kauwotata, delon aujbitol, im mij, im bar jen oktak ko an naninmij eo. Botab, ro ewor aer kapeel kin public health rej loe ke ediklok jonan bobrae jen naninmijin COVID-19 eo edik im bwe jonan, elabtata ibben armij ro elab jonan uwota nan er.

Wā in kakajur kāāl ko rekar kōmman ñan jibāñ kalaplak kōjbarok im lelak eman lak in kōjbarok jān oktak in Omicron. Ej aurōk am bōke wā ko rej rōjañe bwe kwōn bōk joñan kōjbarok eo elaptata jān oktak ko.

Ne ijab boke wa in kakajur eo, ej ke lukkun dedelok ao wa?

Kwōj pād ilojimwe ekkar ñan raan kin COVID-19 wā ko am ñe emōj am bōk COVID-19 wā ko jinion im bōk wā in kakajur eo eliktata emōj an rojāñ ñan eok jān CDC.

Elmet ao maroñ kwalok ke imaron in tobrak ñan wā kajur? 

Kwemaron in make-report ke kwoj maroñ in tobrak ñan wā kajur. Kwojjab aikuj in kwalok juon naan in rejang jen juon jikin lelak ejmour.

Jouj im boke card in wā eo am ñan boke appointment in wā kajur bwe eo ej lelak en maroñ kwalok ke emoj am bok wā eo ruo-alen Pfizer wā ko. Ñe ejako card eo am, eo ej lewaj emaroñ in bukote record eo am.

Ta oktak kotaan bar dose in wa im juon bar dose in booster wa?
  • Juōn bar koba in wā ej ñan rinañinmej ro (lale tebōl eo ilōñ) emōj aer bōk wā ko jinoin akō ejañin lukkun kajur enbwinnin.
  • Juon dose in booster nan patient ro ej ne jonan kajur eo aer elikin series in wa eo emoj am jemlok ilo ien.
Ta melelein jab kajur elikin wa?

Armij ro rej mōjno enbwinnier im rekar bōke juōn wā ruo alen ebbōk in mRNA COVID-19 ak juōn wā in J&J.

Ne ewor jabdewot am naninmij ko laajrak emoj watoke ebwe jonan nan elukkun lab an enbwinnim jab maron bobrae jen naninmij im kwomaron ebok jiban juon wa in COVID-19 eo elablok. Mennin ekoba armij ro:

  • Rej lukkun ebok komadmod in cancer nan tumor ak concer ko an botoktok
  • Rar boke juon jenkwan in kobban enbwin im rej ebok wuno in kakajur jikin bobrae eo an enbwinnier
  • Rar boke juon jenkwan in kobban enbwin iloan yio ko 2 remootlok im rej ebok wuno in kakajur jikin bobrae eo an enbwinnier
  • Ebwe jonan ak elablok jonan kauwotata in an enbwinnier maron jab bobrae jen naninmij (einwot naninmij in DiGeorge, naninmij in Wiskott-Aldrich)
  • Ewor naninmij in HIV elab jonan ak ejab bok komadmod
  • Rej lukkun bok juon komadmod im elab jonan corticosteroid ko ak wuno ko jet remaron kamojno an enbwinnier bobrae jen naninmij.

Ke wa ko rej 90% eman aer jerbal jen jot variant in virus, katak ko rej kwalok ke driktata nan laptata an jerbal nan armij ro rejjab kajur im ejjab kajur enbwinier. Wa eo kein kajilu emoj watoke ej kein kakajur, botab juon wa eo elablok nan ro ear jabwe aer komman kein bobrae kin wa ko ruo alen boki.

Ta in naninmej ko rej jeja?

Armij ro an jabdrewot yiio kin naninmej kein reped ilal (Kajin Palle wot) ej laplak aer maron in naninmej jen COVID-19. Naninmej elap ej melelein juon armij kin COVID-19 emaron:

  • Drelon lowaan hospital
  • Aikuj lap lale
  • Aikuj juon ventilator nan jiban e menono
  • Mej

Wa in COVID-19 (dose ko jinion im booster ko) im jot bar kind wawein nan COVID-19 rej aurok, elaptata ne kwoj rittolak ak ewor jejjo ak elap naninmej kein rejeja koba ippen ro ilo list in. List in ejjab koba aolep wawein ko rej likit eok ilo kuawatata eo elap jen naninmej elap an COVID-19. Ne ewor am naninmej ejjab bed ijin, jouj im kenan ippen takto eo am kin wawein eo eman tata nan lale naninmej eo im kejbarok eok make jen COVID-19.

  • Cancer
  • Naninmej in Kidney
  • Naninmej in Liver
  • Naninmej in Lung
  • Eppal ak bar jot wawein ikijen kalmenlakjen
  • Tonal (Type 1 ak 2)
  • Oktak an enbwinnin edrek
  • Naninmej in menono
  • Infection in HIV
  • Jonan state eo jeped ie ikijen kajur enbwinnin (mojno system in immune eo)
  • Wawein ko ikijen kemlij
  • Lap pound im grease
  • Baroro
  • Naninmej in cell ak thalassemia
  • Kabatat, kar ak mokta lak
  • Organ ak komman oktak ilo cell transplant
  • Stroke ak naninmej, im ej kotlak an botoktok ettor nan kemlij eo am
  • Kojerbale men ko rekajur
  • Naninmej in tb
Armij ro ejjab lukkun kajur enbwinnier renij ke aikuji juon letta jān takto/pepa ñan kwalōk uno rot rej aikuj boke ñan maron in boke wā kein?

Ejjab, armij ro remaroñ kwalōk ir-marke im boke aolepen wā ko aolep jikin ej rej etal. Enij jibāñ kamanman lak an ejelok bar abañ ñan armij rein. Ñe armij ro ejjab lukkun kajur enbwinnier ewōr aer kajitok kake jōt kain nañinmej, remaroñ in kōnnaan kake ñe boke juon bar wā ej eman ñan ir ippān jikin takto eo aer.