منځپانګې وروستی ځل د دسمبر په 9، 2022 کې تازه شوی څومره ژر چې تاسو د شرایطو وړ شئ، له پياوړي کوونکوو ډوزونو سره اپډېټ پاتې کېدل ستاسو لپاره د جدي ناروغۍ او له COVID-19 څخه د مړینې پر وړاندې ستاسو غوره محافظت دی.
د Center for Disease Control and Prevention (CDC) د پیاوړي کوونکي ډوز اپډیټ شوې سپارښتنې په لاندې ډول دي:
- له 6 میاشتو تر 5 کلونو عمر لرونکي ماشومان چې د COVID-19 اصلي یو ظرفتیه Moderna واکسین يې ترلاسه کړی اوس د ابتدايي لړۍ تر بشپړولو دوې میاشتې وروسته د نوي دوه ظرفیته پیاوړي کوونکي د ترلاسه کولو وړ دي.
- اوس به د Pfizer COVID-19 واکسین له 6 میاشتو تر 4 کلونو ماشومانو لپاره دوه ظرفیته Pfizer ډوزونه او یو دوه ظرفیته Pfizer ډوز شامل دي.
- له 6 میاشتو تر 4 کلونو عمر لرونکي هغه ماشومان چې تر اوسه یې د 3-ډوز Pfizer ابتدايي لړۍ پیل کړې نه ده یا چا چې د دوی د ابتدايي لړۍ درېیم ډوز نه دی ترلاسه کړی، اوس به د Pfizer اپډېټ شوې لړۍ ترلاسه کړي
- له 6 میاشتو تر 4 کلونو عمر لرونکي ماشومان چې مخکې یې د 3-ډوز Pfizer ابتدايي لړۍ بشپړه کړې وي په دې وخت کې به د اضافي ډوزونو یا پیاوړي کوونکو لپاره وړ نه وي
- د COVID-19 تقویه کوونکی Novavax د ټولو لویانو لپاره په هغه صورت کې د لاسرسي وړ دي چې د واکسین کولو لومړۍ لړۍ بشپړه کړې وي، مګر له دې وړاندې یې د COVID-19 تقویه کوونکی نه وي ترلاسه کړی - او دا چې دوی د mRNA اپډیټ شوی تقویه کوونکی نشي ترلاسه کولای او یا نه یې ترلاسه کوي.
| که تاسو اخیستې وي... | څوک باید پیاوړي کوونکي یا اضافی واخلي | کوم بوسټر ترلاسه کول | کله پیاوړي کوونکي یا اضافی واخلئ |
|---|---|---|---|
| Pfizer-BioNTech | 5 کلن او ډیر عمر لرونکي خلک |
هغه 5 کلن ماشومان چې Pfizer يې ترلاسه کړي ښايي یوازې یو اپډېټ شوی Pfizer دوه ظرفیته پیاوړی کوونکی ترلاسه کړي. هغوی چې 6 کاله او تر دې زیات عمر لري، باید د دوی ابتدايي لړۍ ته له پام پرته یو اپډېټ شوی دوه ظرفیته Pfizer یا Moderna پیاوړی کوونکی ترلاسه کړي. |
د لومړنیو لړیو یا پخواني پیاوړی کوونکي ډوز تر بشپړولو لږ تر لږه 2 میاشتې وروسته |
|
18 کلن یا له هغې څخه زیات عمر لرونکي هم کولای شي که چېرې دوی د mRNA تقویه کوونکی نهشي ترلاسه کولای او یا نه یې وي ترلاسه کړی د Novavax تقویه کوونکی ترلاسه کړي. |
لږ تر لږه 6 میاشتې Novavax: وروسته د لومړنۍ لړۍ له بشپړولو وروسته | ||
| (Moderna) |
6 میاشتې او ډیر عمر لرونکي |
له 6 میاشتو تر 4 کلنو عمر لرونکي ماشومان باید د خپلې ابتدايي لړۍ د برنډ په څیر اپدیټ شوی دوه ظرفیته ډوزترلاسه کړي. هغوی چې 5 کاله او تر دې زیات عمر لري، باید د دوی ابتدايي لړۍ ته له پام پرته یو اپډېټ شوی دوه ظرفیته Pfizer یا Moderna پیاوړی کوونکی ترلاسه کړي. |
د لومړنیو لړیو یا پخواني پیاوړی کوونکي ډوز تر بشپړولو لږ تر لږه 2 میاشتې وروسته |
|
18 کلن یا له هغې څخه زیات عمر لرونکي هم کولای شي که چېرې دوی د mRNA تقویه کوونکی نهشي ترلاسه کولای او یا نه یې وي ترلاسه کړی د Novavax تقویه کوونکی ترلاسه کړي. |
لږ تر لږه 6 میاشتې وروسته Novavax: د لومړنۍ لړۍ له بشپړولو وروسته | ||
|
Novavax |
12 کلن او ډیر عمر لرونکي خلک |
د 12 کلن او تر لویان باید یو دوه ګونی اپډېټ شوی Pfizer یا Moderna پیاوړی کوونکی ترلاسه کړي. | د لومړنیو لړیو یا پخواني پیاوړی کوونکي ډوز تر بشپړولو لږ تر لږه 2 میاشتې وروسته |
|
18 کلن یا له هغې څخه زیات عمر لرونکي هم کولای شي که چېرې دوی د mRNA تقویه کوونکی نهشي ترلاسه کولای او یا نه یې وي ترلاسه کړی د Novavax تقویه کوونکی ترلاسه کړي. |
لږ تر لږه 6 میاشتې وروسته Novavax: د لومړنۍ لړۍ له بشپړولو وروسته | ||
| *Johnson & Johnson |
18 کلن او ډیر عمر لرونکي خلک |
د 18 کلن او تر لویان باید یو دوه ګونی اپډېټ شوی Pfizer یا Moderna پیاوړی کوونکی ترلاسه کړي. | د لومړنیو لړیو یا پخواني پیاوړی کوونکي ډوز تر بشپړولو لږ تر لږه 2 میاشتې وروسته |
|
18 کلن یا له هغې څخه زیات عمر لرونکي هم کولای شي که چېرې دوی د mRNA تقویه کوونکی نهشي ترلاسه کولای او یا نه یې وي ترلاسه کړی د Novavax تقویه کوونکی ترلاسه کړي. |
لږ تر لږه 6 میاشتې وروسته Novavax: د لومړنۍ لړۍ له بشپړولو وروسته |
* mRNA واکسینونو ته ترجیح ورکړل کیږي، مګر د (Johnson & Johnson) COVID-19 واکسین لاهم شتون لري که تاسو د بل واکسین اخیستلو وړتیا یا لیوالتیا نه لرئ.
د کم معافیت درلودونکو لپاره دوزونه
که په معتدل یا شدید ډول سره مو معافیت کمزوری وي، لارښوونې به توپیر ولري.
| که مو تر لاسه کړ... | آیا زه کولی شم اضافي دوز ترلاسه کړم؟ | ایا پیاوړی کوونکی/بوسټر دوز تر لاسه کولی شم؟ |
|---|---|---|
| Pfizer: دوه دوزونه د 21 ورځو په وقفه کې د 5 کلنۍ او لویانو لپاره تطبیفېږي | هو، هغه خلک چې عمرونه یې 5+ چې په معتدل یا شدید ډول معافیت لري باید د دوی د 2م تزریق څخه 28 ورځې وروسته اضافي ډوز ترلاسه کړي. |
هو، یو اپډېټ شوی دوه ظرفبته mRNA پیاوړی کوونکی له وروستي ډوز څخه 2 میاشتې وروسته وړاندیز کیږي5 کاله میاشتو عمر لرونکو او لویانو لپاره اپډېټ شوی وي. هغه 5 کلن ماشومان چې Pfizer يې ترلاسه کړي ښايي یوازې یو اپډېټ شوی Pfizer دوه ظرفیته پیاوړی کوونکی ترلاسه کړي. 18 کلن یا له هغې څخه زیات عمر لرونکي هم کولای شي که چېرې دوی د mRNA تقویه کوونکی نهشي ترلاسه کولای او یا نه یې وي ترلاسه کړی کولای شي د خپلې لومړنۍ لړۍ له بشپړولو 6 وروسته د Novavax تقویه کوونکی ترلاسه کړي. |
| Pfizer: د 6 میاشتو څخه تر 4 کلونو پورې ماشومانو لپاره درې دوز واکسین کیږي. لومړي دوه دوزونه باید د 21 ورځو په توپیر سره وشي او دریم دوز د دوهم دوز څخه 8 اونۍ وروسته کیږي. | نه، د 6 میاشتو څخه تر 4 کلونو پورې ماشومان چې معافیت یې په متوسط یا شدید ډول ضعیف وي هغوی باید پدې وخت کې اضافي لومړنی دوز ترلاسه نکړي. | نه، له 6 میاشتو تر 4 کلونو عمر لرونکو هغو کسانو لپاره چې مخکې یې د Pfizer ابتدايي لړۍ بشپړه کړې، یو اپډېټ شوی دوه ظرفیته ډوز په دې وخت کې مجاز نه دی. |
| Moderna: دوه ډوزونه د 28 ورځو په وقفه کې د 6 میاشتو کالو او تر هغه پورته عمر لپاره تطبیقېږي | هو، هغه خلک چې عمرونه یې 6 میاشتو + چې په معتدل یا شدید ډول کم معافیت لري باید د دوی د 2م تزریق څخه 28 ورځې وروسته اضافي ډوز ترلاسه کړي. |
هو، یو اپډېټ شوی دوه ظرفبته mRNA پیاوړی کوونکی له وروستي ډوز څخه 2 میاشتې وروسته وړاندیز کیږي څو د 6 میاشتو عمر لرونکو او لویانو لپاره اپډېټ شوی وي.هغوی چې 5 کاله او تر دې زیات عمر لري، باید د دوی ابتدايي لړۍ ته له پام پرته یو اپډېټ شوی دوه ظرفیته Pfizer یا Moderna پیاوړی کوونکی ترلاسه کړي. 18 کلن یا له هغې څخه زیات عمر لرونکي هم کولای شي که چېرې دوی د mRNA تقویه کوونکی نهشي ترلاسه کولای او یا نه یې وي ترلاسه کړی کولای شي د خپلې لومړنۍ لړۍ له بشپړولو 6 وروسته د Novavax تقویه کوونکی ترلاسه کړي. |
| Johnson & Johnson یو دوز، د 18 کلنو او زیات عمر لرونکو لپاره اجازه ورکول کېږي | هو،هغه خلک چې عمرونه یې 18+ چې په معتدل یا شدید ډول کم معافیت لري باید د J&J له لومړي ډوز څخه 28 ورځې وروسته اضافي ډوز mRNA سره ترلاسه کړي. |
د 18 کلن او تر لویان باید یو دوه ګونی اپډېټ شوی Pfizer یا Moderna پیاوړی کوونکی ترلاسه کړي. 18 کلن یا له هغې څخه زیات عمر لرونکي هم کولای شي که چېرې دوی د mRNA تقویه کوونکی نهشي ترلاسه کولای او یا نه یې وي ترلاسه کړی کولای شي د خپلې لومړنۍ لړۍ له بشپړولو 6 وروسته د Novavax تقویه کوونکی ترلاسه کړي. |
| Novavax: دوه دوزونه د 21 ورځو په وقفه کې د 12 کلنۍ او لویانو لپاره تطبیفېږي | هغه کسان چې په متوسط او یا شدید ډول کمزوری دفاعي سیستم لري هغوی باید پدې وخت کې اضافي لومړنی دوز ترلاسه نکړي. |
د 12 کلن او تر لویان باید یو دوه ګونی اپډېټ شوی Pfizer یا Moderna پیاوړی کوونکی ترلاسه کړي. 18 کلن یا له هغې څخه زیات عمر لرونکي هم کولای شي که چېرې دوی د mRNA تقویه کوونکی نهشي ترلاسه کولای او یا نه یې وي ترلاسه کړی کولای شي د خپلې لومړنۍ لړۍ له بشپړولو 6 وروسته د Novavax تقویه کوونکی ترلاسه کړي. |
* mRNA واکسینونو ته ترجیح ورکړل کیږي، مګر د (Johnson & Johnson) COVID-19 واکسین لاهم شتون لري که تاسو د بل واکسین اخیستلو وړتیا یا لیوالتیا نه لرئ.
ډیر ځله پوښتل شوې پوښتنې
- ایا زه باید د بوسټر ډوز لپاره د ورته واکسین برانډ ووهم؟
-
له 6 میاشتو تر 4 کلنو عمر لرونکي ماشومان باید د خپلې ابتدايي لړۍ د برنډ په څیر اپدیټ شوی دوه ظرفیته ډوزترلاسه کړي.
هغه 5 کلن ماشومان چې Pfizer يې ترلاسه کړي ښايي یوازې یو اپډېټ شوی Pfizer دوه ظرفیته پیاوړی کوونکی ترلاسه کړي.
هغه 5 کلن ماشومان چې Moderna يې ترلاسه کړي ښايي یو اپډېټ شوی Moderna یا Pfizer دوه ظرفیته پیاوړی کوونکی ترلاسه کړي.
هغوی چې 6 کاله او تر دې زیات عمر لري، باید د دوی ابتدايي لړۍ ته له پام پرته یو اپډېټ شوی دوه ظرفیته Pfizer یا Moderna پیاوړی کوونکی ترلاسه کړي.
18 کلن یا له هغې څخه زیات عمر لرونکي هم کولای شي که چېرې دوی د mRNA تقویه کوونکی نهشي ترلاسه کولای او یا نه یې وي ترلاسه کړی د Novavax تقویه کوونکی ترلاسه کړي.
- ولې د بوسټر خوراکونه (دوزونه) مهم دي؟
-
د پیاوړي کوونکي یا اضافي ډوزونه د شدید COVID-19 لپاره لوړ خطر لرونکي خلکو لپاره د جدي ناروغۍ پروړاندې دوامداره محافظت ورکولو کې مرسته کوي. د تقویه کونکي ډوزونه دمخه یوازې د هغو خلکو لپاره وړاندیز شوي چې د شدید COVID-19 لوړ خطر لري ، مګر سپارښتنه پراخه شوې ترڅو د 6 مياشتې یا ډیر عمر لرونکي هرڅوک پکې شتون ولري او د COVID-19 ناروغۍ پروړاندې محافظت کې مرسته وکړي.
دا په ځانګړي توګه د نورو ساري ډولونو د ډیریدو او په متحده ایالاتو کې د COVID-19 قضیېو ډیریدو سرهمهم دی
د COVID-19 واکسینونه چې په متحده ایالاتو کې مجاز یا تصویب شوي لاهم د COVID-19 څخه د جدي ناروغۍ، روغتون کې بستر کیدو او د مړینې خطر کمولو کې، حتی د ډولونو پروړاندې خورا مؤثر دي. بیا هم، اوسني واکسین ممکن د وخت په تیریدو سره د خوندیتوب کمیدو سره تړاو ولري. د پیاوړي کوونکي یا اضافي ډوزونه به د COVID-19 پروړاندې د واکسین سره مخنیوي محافظت زیات کړي او د اوږدمهاله معافیت سره به مرسته وکړي.
- آیا تاسې لا هم خلک د لومړۍ لړۍ سره واکسین کوئ؟
-
هو. یو مهم لومړیتوب دا دی چې ټول وړ خلک باید د لومړنۍ لړۍ واکسین ولګوي. په روغتون کې د بستر کېدو کچه د واکسین شويو لویانو په پرتله په نا واکسین شويو لویانو کې له 10 څخه تر 22 ځله لوړه ده. د COVID-19 له کبله د جدي ناروغه (یا په بشپړ ډول ناروغه) کیدو احتمال په واکسین شویو خلکو کې ډیر کم دی. واکسین همداراز له خلکو سره مرسته کوي چې ناروغ نه شي او د ناروغیو له نښو پاک شي، دا راپور هغو 50% کسانو ورکړی چې د COVID-19 له وجې ناروغ شوي وو.
- که مونږ پیاوړي کوونکو دوزونو ته اړتیا ولرو، نو ایا د دې معنی دا ده چې واکسینونه کار نه کوي؟
-
نه: د COVID-19 اوسنې واکسین چې موږ یي په متحده ایالاتو کې لرو, د شدیدې ناروغۍ، روغتون کې د بستر کیدو، او مړینې په مخنیوي کې، حتی د مختلفو ډولونو په وړاندې غوره کار کوي. که څه هم، د عامې روغتیا ماهرین د معتدل او متوسط COVID-19 ناروغیو په اړه په ځانګړې توګه د ډیر نفوس د خطر ترمنځ لږ حفاظت وینې.
اپډېت شوي تقویه کوونکي د دې لپاره جوړ شوي دي تر څو د معافیت د سیستم له پیاوړي کولو او د اومیکرون(omicron) د بڼې څخه غوره خوندیتوب وړاندې کړي. دا ډیره مهمه ده چې د غوره محافظت لپاره ټول د لاسرسي وړ سپارښتل شوي ډوزونه ترلاسه کړئ.
- که زه پیاوړی کوونکی دوز ترلاسه نکړم، نو ایا بیابه هم په بشپړ ډول واکسین شوی یم؟
-
که چېرې تاسو د خپل COVID-19 واکسین لومړنۍ بشپړه کړې وي او سپارښتل شوی نوی تقویه کوونکی ډوز مو ترلاسه کړی وي تاسو د CDC لخوا د COVID-19 د واکسینونو اړوند اپډیټ یاستئ.
- زه څنګه وښایم چې د پياوړي کوونکي دوز د لګولو وړ یم؟
-
تاسو پخپله راپور ورکولای شئ چې د پیاوړي کوونکي دوز د ترلاسه کولو لپاره وړ یاست. د روغتیا پاملرنې چمتو کونکي څخه د کومې سپارښتنې ښودلو ته اړتیا نلرئ.
مهرباني وکړئ خپل د واکسین کولو کارت د خپل پیاوړي کوونکي دوز ملاقات ته له ځان سره یوسئ، ترڅو چمتو کونکی تاييد کړای شي چې تاسو د Pfizer واکسین دوه دوزه لړۍ بشپړه کړې. که تاسو خپل کارت نلرئ، نو چمتو کونکی کولای شي ستاسو سوابق وپلټي.
- ایا د COVID-19 اضافي ډوز او بوسټر یا هڅوونکي ترمینځ څه توپیر دی؟
-
یو اضافي ډوز د ځینو هغو ناروغانو لپاره دی (پورته جدول وګورئ) چې د واکسین ابتدايي لړۍ یې بشپړه کړې خو د معافیت قوي غبرګون یې نه درلود.پیاوړي کوونکی ډوز د هغو ناروغانو لپاره دی چې احتمالاً معافیت یې د اصلي واکسینو له سلسلې وروسته کمزوری شوی.
- دا څه معنی لري چې توافق نه کوونکی وې؟
-
هغه کسان چې کمزوری معافیت لري او mRNA COVID-19 دوه ډوزه او یا يې یو ډوز J&J واکسین کړي دي.
که چیرې تاسو له لاندې طبي حالاتو څخه کوم لرئ نو تاسو په متوسط ډول د شدید کمزوري معافیت لرونکی ګڼل کیږئ او ممکن د COVID-19 واکسین یو اضافي دوز څخه ګټه پورته کړئ. پدې کې هغه خلک شامل دي څوک چې:
- د تومورونو یا د وینې سرطانونو لپاره د سرطان فعال درملنه ترلاسه کوي
- د یو عضو پیوندنه یې ترلاسه کړی او د معافیت سیسټم غلي کولو لپاره درمل اخلي
- په تیرو 2 کلونو کې د سټیم سیل پیوندنه ترلاسه کړی یا د معافیت سیسټم غلي کولو لپاره درمل اخلي
- منځنی یا شدید لومړنی معافیت کموالی لري (لکه د ډیجورج سنډروم، ویسکوټ-الډریچ سنډروم)
- پرمختللی یا بې درملنې HIV انتان ولرئ
- د لوړ دوز کورټیکوسټرویډز یا نورو درملو سره فعال درملنه ترلاسه کوي چې ممکن د معافیت غبرګون غلي کړي.
پداسې حال کې چې زموږ سره موجود واکسین د ډیرو وایرس ډولونو پروړاندې %90 سلنه مؤثره دي، مطالعات ښایې چې کمزوي معافیت لرونکي خلک تل قوي معافیت نه رامینځته کوي. دریم دوز بوسټر نه ګل کیږي، خو د هغو کسانو لپاره یو اضافي ډوز دې چې د دوه ډوز لړۍ سره مناسب معافیت رامینځته نه کړي.
- بنسټیزې روغتیايي ستونزې څه دي؟
-
له لاندې شرطونو سره د هر سن خلک (يواځې انګليسي) په ډېر احتمال باید له COVID-19 څخه شدیدې ناروغۍ پیدا کړي. شدیدې ناروغۍ په دې معنی چې په COVID-19 اخته کس ښايي:
- روغتون ته یوړل شي
- شدیدې درملنې ته اړتیا پیدا کړي
- د ساه اخیستو لپاره ولینټیر ته اړتیا پیدا کړي
- مړ شي
COVID-19 واکسین (اولي دوزونه او پیاوړي کوونکي) او نور وقایوي اقدامات مهم دي، په ځانګړي ډول که ستاسو سن وړ دی او روغتیايي وضعیت مو ښه نه دی، د هغه څه په ګډون چې په لېسټ کې شامل وو. په دغه لېسټ کې ټول ممکن شرایط نشته چې تاسو ته د له COVID-19 څخه د ناروغیو لوړ ګواښ جوړوي. که داسې شرایط لرئ چې دلته نه دي ذکر شوي، د روغتیايی پاملرنې له وړاندې کوونکي مو مرتسه وغواړئ چې څنګه مو شرایطو مدیریت کړئ او ځان له COVID-19 څخه وژغورئ.
- سرطان
- د بډوډو مزمنې ناروغۍ
- د شش مزمنې ناروغۍ
- د سږي مزمنې ناروغۍ
- جنون او نور نیورولوژیکي شرایط
- د شکرې ناروغي (1 يا 2 ډول)
- ډاون سنډروم
- د زړه ستونزې
- د اېچ آی وي سرایت
- د دفاعي سیستم کمزوري
- د رواني روغتیا ستونزې
- امېندواري
- امیدواره مېرمنې
- د سيکل حجرو ناروغي يا تالاسیمیا
- سګرټ سکول، پخوا او اوس
- د غړو سختوالی یا د وینې انشعاب
- د ضربې یا مغزي ناروغۍ، چې مغز ته دوینې پر رسولو اغېز کوي
- د مخدراتو د ډېرې کارونې نامنظموالي
- سېل ناروغي
- ایا هغه خلک چې په اعتدال یا پیچلي ډول معافیت لري د دې دوزونه ترلاسه کولو لپاره به د ډاکټر یاداښت/نسخې یا نورو اسنادو ته اړتیا ولري؟
-
نه وګړي کولی شي خپل ځاني ېې وپیژني او ټول دوزونه ترلاسه کړي چیرې چې واکسین وړاندیز کیږي. دا به د دې ډاډ ترلاسه کولو کې مرسته وکړي چې د دې خلکو لپاره د لاسرسي لپاره اضافي خنډونه شتون نلري. که چیرې کمزوره معافیت لرونکي خلک د خپل ځانګړي طبي حالت په اړه پوښتنې ولري، دوی کولی شي بحث وکړي چې ایا اضافي دوز ترلاسه کول د دوی د روغتیا پاملرنې چمتو کونکي سره مناسب دي که نه.