تاسو کولی شئ د COVID-19 واکسین باندې باور ولرئ!
په متحده ایالاتو کې ډیر خلک د COVID-19 پروړاندې واکسین وهلو پلان لري، خو ځینې ممکن د واکسین کیدو دمخه نور معلومات وغواړي. دا په پوره توګه عادی دی. موږ ټول غواړو د هر هغه پریکړې کولو په اړه باوري واوسو چې زموږ په ژوند اغیزه کوي.
د باوري کیدو لپاره، موږ د باوري سرچینو څخه معلوماتو ته اړتیا لرو. د خپلو ملګرو او کورنۍ سره د COVID-19 واکسین په اړه د افوا ګانو او حقایقو ترمینځ توپیر کولو کې مرسته وکړئ.
تاسو د خلکو سره مرسته کولی شي چې د واکسین کولو په اړه د دوی په پریکړې باندې باوري واوسئ. تاسو دا د دې لخوا ترسره کولی شي:
- د خپل ملګرو یا د کورنۍ غړي اندیښنو ته غوږ نیولو لپاره وخت اوباسئ. د واکسینونو په اړه څنګه خبرې اترې وکړئ په اړه لارښوونو لپاره دا د واکسینونو په اړه خبرې کولو لارښود وګورئ (یوازې انګلیسي).
- د دوی پوښتنو ته ځواب ورکړئ. که چیرې تاسو ځواب نه پیژنئ، نو تاسو دا وړاندیز کولی شئ چې دوی د خپل روغتیا پاملرنې چمتو کونکي سره خبرې وکړي.
- کله چې تاسو واکسین کولو پریکړه کوئ، دلایل یې شریک کړئ چې ولې مو کړي. ستاسو شخصي کیسه ستاسو په کورنۍ او ټولنه باندې قوي تاثیر کولی شي.
تاسو د دې وړتیا لرئ چې خپل په شاوخوا خلکو د هغه څه له لارې تاثیر وکړئ چې تاسو یې وایاست او څه یاسو کوئ. د ملګرو او کورنۍ سره د COVID-19 واکسینونو په اړه څنګه خبرې وکړئ په اړه دا لارښوونې وګورئ (یوازې انګلیسي).
لاندې د واکسین حقایق وګورئ او د هغه چا سره یې شریک کړئ چې تاسو یې پیژنئ. موږ دوی د مشهور موضوع ساحو کې طبقه بندي کړي.
خوندیتوب او موثریت
ایا ولې دا مهمه ده که چیرې زه د COVID-19 واکسین ووهم یا نه؟
د COVID-19 واکسین وهلو لپاره دا په بشپړ ډول ستاسو انتخاب دی، خو موږ د دې ناروغۍ پای ته د رسولو لپاره د امکان تر حده ډیرو خلکو ته د واکسین وهلو اړتیا لرو. دا د COVID-19 وایرس خپریدلو لپاره سختره ده کله چې په ټولنه کې ډیر خلک – د واکسین کولو یا وروستي انتان له لارې معافیت لري. څومره چې زموږ د واکسین کچه لوړه وي، دومره به زموږ د ناروغۍ کچه ټیټه وي.
هغه خلک چې واکسین شوي ندي لاهم کولی شي وایرس ونیسي او نورو ته یې خپور کړي. ځینې خلک د طبي دلیلونو لپاره واکسین نشي وهلئ، او دا دوی په ځانګړي توګه COVID-19 ته زیان منونکی پریږدي. که چیرې تاسو واکسین شوي نه یاست، نو تاسو په روغتون کې د بستر کیدو یا د COVID-19 ډول څخه د مړینې لوړ خطر کې یاست (یوازې انګلیسي). د واکسین وهل نه یوازې تاسو ، بلکه ستاسو کورنۍ ، ګاونډیان او ټولنه هم ساتي.
ایا زه ولې د COVID-19 واکسین ووهم که چیرې ډیر خلک ژوندي پاتې کیږي؟
ډیر هغه خلک چې په COVID-19 اخته کیږي یوازې معتدل علایمونه لري. په هرصورت، وایرس خورا نه اټكلېدونكى دی، او موږ پوهیږو چې د COVID-19 ډولونه ډیر احتمال لري تاسو په حقیقت کې ناروغه کړي. ځینې خلک د COVID-19 څخه ډیر ناروغه کیدای شي یا مړه شي، حتی ځوانان چې د مزمن روغتیا حالات نلري. نور، چې د ”COVID اوږدمهاله کش کوونکی“ په نوم پیژندل کیږي ممکن علایم ترلاسه کړي چې د میاشتو پورې ادامه کوي او د دوی د ژوند کیفیت اغیزه کوي موږ لاهم د COVID-19 ټولې اوږدمهاله اغیزې نه پیژنو ځکه چې دا یو نوی وایرس دی. د واکسین وهل د وایرس پروړاندې زموږ غوره ساتنه ده.
ایا واکسین په حقیقت کې خوندي یا مؤثر دي؟
هو، د COVID-19 واکسینونه خوندي او مؤثر دي. ساینس پوهانو په کلینیکي ازموینو کې په لسګونو زره ګډون کونکو باندې واکسینونه وازمویل. واکسینونه د خوندیتوب، موثریت، او تولید کیفیت لپارهU.S. Food and Drug Administration (FDA ، د متحده ایالاتو د خواړو او درملو ادارې) معیارونه پوره کوي چې د عاجل کارونې واک ترلاسه کولو لپاره اړین دي. دوی ټول د COVID-19 سره د ناروغ کیدو څخه د خلکو په مخنیوي کې خورا ښه موندل شوي. له هغه راهیسې، دغه واکسینونه په ملیونونو خلکو ته په خوندي ډول ورکړل شوي.
ایا واکسین زما د ماشوم لپاره خوندي دی؟
هو. د Pfizer واکسین په زرګونه ځوانانو ازمویل شوی او خوندي ثابت شوی دی. دا خورا مؤثره هم و – د ځوانانو رضاکارانو څخه هیڅوک چې واکسین یې کړي وو په COVID-19 ندی اخته شوي. د Centers for Disease Control and Prevention (،CDC ناروغیو کنټرول او مخنیوي مرکزونه) د COVID-19 واکسین هر هغه چا ته چې 6 میاشتو کلن یا ډیر عمر لري وړاندیز کوي.
ایا زه څنګه باور کولی شم چې واکسینونه خوندي دي؟
د دې لپاره چې ډاډ ترلاسه شي چې د COVID-19 واکسین خوندي دي، د Centers for Diseases Control and Prevention (CDC، د ناروغیو د کنټرول او مخنیوي مرکزونو) د دوولت وړتیا پراخه او پیاوړې کړه څو monitor vaccine safetyـد واکسین خوندیتوب وښيي. په پایله کې د واکسین د خوندیتوب متخصصین هغه مسلې څارلی او کشفولی شي چې ښايي د COVID-19 واکسین کلینیکي آزموینې په جریان کې نه وي لیدل شوې.
ایا زه د COVID-19 واکسین څخه په COVID-19 اخته کیدی شم؟
نه، تاسو له واکسین څخه په COVID-19 نشي اخته کیدی. د COVID-19 واکسین هغه وایرس نلري چې د COVID-19 لامل کیږي.
ایا زه اړتیا لرم واکسین ووهم که چیرې ما دمخه COVID-19 درلود؟
هو، تاسو باید لاهم واکسین ووهئ که چیرې تاسو دمخه COVID-19 درلود. ډاټا ښايي چې یو ځل اخته کېدو څخه وروسته 90 ورځو کې دننه بیا په COVID-19 اخته کېدل غيرعادي دي. دا په دې معنا دی چې تاسو ممکن د یو څه مودې لپاره د COVID-19 (طبیعي معافیت بلل کیږي) څخه یو څه محافظت ولرئ. په هرصورت، موږ نه پوهیږو طبیعي معافیت څومره وخت دوام کوي.
د واکسینو او معافیت ترمنځ توپیر څه دی؟
پر ناروغۍ له اخته کېدو څخه طبیعي معافیت د دویم ځلي اخته کېدو پر وړاندې یوه اندازه معافیت وړاندې کوي خو دا مهمه ده چې ټینګار وشي چې د نا واکسین شوو خلکو په منځ کې پر ناروغۍ د لومړي ځل لپاره اخته کېدل د جدي ناروغۍ، روغتون کې بستر کېدو او مړینې خطر زیاتوي. په داسې حال کې چې ځینې خلک ښايي پر COVID-19 باندې له اخته کېدو وروسته انټي باډۍ رامنځته کړي، خو نور کسان يې ښايي رامنځته نه کړي. د هغو کسانو لپاره چې له اخته کېدو وروسته یو څه معافیت رامنځته کوي، هیڅ لاره شتون نه لري چې ووایو دا محافظت څومره قوي دی، څومره به دوام وکړي یا ان دا چې دا معافیت د کوم ډول لپاره وي.
په دې چې موږ چې پر COVID-19 د بیا اخته کیدو یا جدي ناروغۍ د مخنیوي لپاره پر طبیعي معافیت تکیه نه شو کولی، نو له واکسینو سره اپډېټ پاتې کیدل د SARS-COV-2 انتاناتو، اړونده اختلاطاتو، او مخ پر وړاندې لېږد مخنیوي لپاره ترټولو غوره محافظت او لومړنۍ ستراتیژي ده.
بيازيږوونكى روغتیا
ایا زه د ماشومان زیږولو توان ولرم که چیرې زه د COVID-19 واکسین ووهم؟
هو. د بیازیږونې روغتیا او واکسینونو په اړه ستاسو اندیښنې د پوهیدو وړ دي. دلته هغه څه دي چې موږ پرې پوهیږو: داسې هیڅ ساینسي شواهد شتون نلري چې واکسینونه د شنډتوب یا نامردۍ لامل کیږي. کله چې واکسین ستاسو بدن ته ننوځي، دا ستاسو د معافیت سیسټم سره کار کوي ترڅو د کوروناوایرس سره مبارزې لپاره انټي باډونه رامینځته کړي. دا پروسه ستاسو د تناسلي ارګانونو سره مداخله نه کوي.
American College of Obstetricians and Gynecologists (،ACOG ولادي ډاکټر او د ښځو ډاکټرانو امریکایی پوهنځی) هرچا ته د COVID-19 واکسین وړاندیز کوي څوک چې ممکن په راتلونکي کې امیندواره کیدل وغواړي یا دا مهال امیندواره وي یا شیدې ورکوي. ډیر خلک چې د COVID-19 پروړاندې واکسین شوي دي له هغه وخت راهیسې امیندواره شوې یا صحي ماشومانو ته یې زیږون ورکړی.
د امیندوارۍ او شیدې ورکولو پرمهال د COVID-19 واکسین ترلاسه کولو په اړه د نورو سرچینو لپاره، مهرباني وکړئ په One Vax, Two Lives- یو واکس، دوه ژونده ویب پاڼه کې اپډېټ معلومات وګورئ.
ایا واکسین د هغو خلکو لپاره خوندي دی چې امیندواره وي؟
هو، تاسو واکسین کولی شئ که چیرې تاسو امیندواره یاست، او American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) (یوازې انګلیسي) د امیندواره ښخو لپاره واکسین وړاندیز کوي. داسې هیڅ شواهد شتون نلري چې COVID-19 واكسين د امیندوارۍ، ستاسو د ماشوم وده، زیږون یا ښيراز والى کې ستونزې رامینځته کوي.
د امیندوارۍ او شیدې ورکولو پرمهال د COVID-19 واکسین ترلاسه کولو په اړه د نورو سرچینو لپاره، مهرباني وکړئ په One Vax, Two Lives- یو واکس، دوه ژونده ویب پاڼه کې اپډېټ معلومات وګورئ.
ایا واکسین د هغو خلکو لپاره خوندي دی چې د مور شیدې ورکوي؟
هو، تاسو واکسین کولی شئ که چیرې تاسو د مور شیدو ورکوئ. تاسو اړتیا نلرئ د مور شیدو ودروئ که چیرې تاسو واکسین وهل غواړئ. په حقیقت کې، لومړني راپورونه وړاندیز کوي چې واکسین ممکن ستاسو بدن سره مرسته وکړي چې ماشوم ته د شیدو له لارې انټي باډونه انتقال کړي. نورو مطالعاتو ته اړتیا ده، خو که چیرې دا تایید شي، نو دا به ستاسو ماشوم د COVID-19 څخه ساتنه کې مرسته وکړي.
پدې اړه نور ولولئ چې څنګه د COVID-19 واکسین میندې او د هغوی نوي زیږیدلي ماشومان ساتي (یوازې انګلیسي).
ایا واکسین به زما د حیض دوره بدل کړي؟
ځینې خلکو د واکسین وهلو وروسته د دوی میاشتني دورو کې د بدلون راپور ورکړی، خو دا مهال داسې معلومات شتون نلري چې وړاندیز کړي دا اوږدمهاله اغیزې دي. د میاشتنۍ دورې کولی شي د ډیرو مختلف شیانو له امله بدلون ومومي، لکه فشار.
اجزاء
ایا په واکسین کې کوم اجزا شتون لري؟
تاسو ممکن آنلاین یا په ټولنیزو رسنیو کې لیست شوي ځینې افواګانې او ناسم اجزا وګورئ. دا عموما افسانې دي. د COVID-19 واکسین کې اجزا(یوازې انګلیسي) د واکسینونو لپاره خورا عام دي. پدې کې د mRNA یا د ترمیم شوي اډینو وایرس فعاله اجزا سره نور اجزاووي لکه غوړ، مالګې او بوره شامل ده چې فعال اجزا خوندي ساتي، دا په بدن کې ښه کار کولو کې مرسته کوي، او د ذخیره کولو او ترانسپورت پرمهال واکسین خوندي ساتي.
د COVID-19 یا کرونا Novavax واکسین د پروتینو د فرعي واحد پر بنسټ یو واکسین دی چې په هغه کې له غوړو او بورې (شکرې) سربیره یوه اضافي ماده شامله ده، تر څو له واکسین سره مرسته وکړي چې بدن کې په ښه ډول کار وکړي. دا واکسین له mRNA څخه کار نه اخلي.
دPfizer ، Moderna، Novavax او Johnson & Johnson حقایق پاڼو کې د بشپړ اجزاو لیسټ وګورئ (یوازې انګلیسي).
ایا د Johnson & Johnson واکسین د جنین نسج لري؟
د Johnson & Johnson د COVID-19 واکسین د نورو ډیرو واکسینونو په څیر د ورته ټیکنالوژۍ په کارولو سره رامینځته شوی. پدې کې جنیني یا د جنین حجرې شاملې ندي. د واکسین یوه برخه د حجرو په لابراتوار کې رامنځته شوي کاپي څخه جوړ شوي چې په اصل کې د اختیاري سقط څخه رامینځته شوي چې 35 کاله دمخه پیښ شوي. له هغې راهیسې، د دغو واکسینونو د حجراتو کرښې په لابراتوار کې ساتل شوي دي. دغو واکسینونو جوړولو لپاره د جنین د حجراتو نورې سرچینې نه دي کارول شوي. دا کېدای شي ځینو خلکو لپاره نوي معلومات وي. په هرصورت، د چکن پوکس، روبیلا او هیپاټایټس A لپاره واکسین په ورته ډول جوړ شوي.
ایا واکسینونه مایکروچپسونه لري؟
نه، واکسینونه مایکروچپ یا د تعقیب وسیلې نلري. دوی یوازې یو فعال اجزا لري چې ستاسو بدن سره د COVID-19 سره مبارزې لپاره انټي باډونه رامینځته کولو کې مرسته کوي، او همدارنګه غوړ، مالګه او بوره لري.
ایا د COVID-19 واکسین به ما مقناطیسي کړي؟
نه، تاسو به مقناطیسي نه شئ که چیرې تاسو د COVID-19 واکسین ترلاسه کړئ. واکسین هغه اجزا نلري چې کولی شي بریښنایی مقناطیسي ساحه رامینځته کړي، او دا د فلزاتو څخه پاک دي. تاسو کولی شئ د نورو معلوماتو لپارهPfizer ،Moderna، او Johnson & Johnson حقایق پاڼو (یوازې انګلیسي) کې د اجزاو بشپړ لیستونه ترلاسه کړئ.
نورې روغتیا اندیښنې
ایا زه به د واکسینو څخه د وینې ټوټې ترلاسه کړم ؟
د وینې ټوټو ترلاسه کولو خطر ډير کم دی. د هغه خلکو شمیر چې د Johnson & Johnson واکسین ترلاسه کولو وروسته یي د وینې ټوټې ترلاسه کړي وي، ډیر ټیټ و د هغه میلونونو خلکو په پرتله چې واکسین یي ترلاسه کړي و او د وینې ټوټې یي نه وي ترلاسه کړي. که څه هم، Department of Health (د روغتيا وزارت، DOH) او Centers for Desease Control and Prevention (د ناروغيو د کنټرو او مخنيوي مرکزونه، CDC) هغه خلکو ته چې 18 کاله یا له هغه څخه ډیر عمر لري، سپارښته کوي، ترڅو د Johnson & Johnson واکسینو پرځای د thrombocytopenia syndrome (TTS) (ترومبوسیټوبنیا سینډروم د ترومبوسیز د خطراتو له امله COVID-19 mRNA (Pfizer اوModerna) واکسین ترلاسه کړي، کوم چې د وینې ټوټې او کم شمیر پللیټ او Guillain-Barré syndrome (ګويلين بير سنډروم) لري، کوم چې یو ډول شریانې ناروغي ده چې کولی شي د عصبي زیان لامل شي.
که چیرې تاسو د mRNA واکسینو ترلاسه کولو وړ نه یاست یا يي اراده نه لرئ، د Johnson & Johnson واکسین لا هم شتون لري. تاسو کولی شئ د خپلو روغتیا پالونکو سره د خپلو خطرنو په اړه خبرې وکړئ. د Johnson & Johnson واکسین وروسته د وینې د ټوټې کیدو ګڼ شمیر راپورونه د 50 کلونو څخه کم عمر لرونکي میرمنو کې موجود و. که چیرې تاسو د 18 او 50 کلنو ترمینځ یا له هغه څخه پورته میرمن یاست تاسو باید خبر واوسئ چې د وینې د ټوټه کیدو لوړ خطر شتون لري، کوم چې د مړینې لامل کیدی شي. د وینې ټوټه کیدو اندیښنې یوازې د Johnson & Johnson د COVID-19 واکسینو سره تړلي دي، د Pfizer یا Moderna واکسین سره نه دي.
د COVID-19 Johnson & Johnson واکسینوپه اړه د لوستلو سره نورو معلومات زده کړئ (یوازې انګلیسي)
ایا زه باید د مایوکارډیټس یا پیریکارډایټس په اړه اندیښنه ولرم؟
د COVID-19 واکسین وروسته د مایوکارډیټس (د زړه عضلاتو سوځیدنه) او پیری کارډیټس (د زړه استر سوځیدنه) پیښې خورا نادره دي. یوازې یو ډیر لږ شمیر خلک ممکن د واکسین کولو وروسته دا تجربه کړي. د هغه خلکو لپاره چې کوي، ډیری پیښې په تنکي ځوانانو او لویانو کې وي، په ډیرو پيښو کې معتدله وي، او خلک معمولاً پخپله یا لږترلږه درملنې سره روغیږي. مایوکارډیتس او پیری کارډیټس خورا ډیر عام دي که چیرېتاسو د COVID-19 سره ناروغ شئ.
د جولای تر 30، 2021 پورې، Vaccine Adverse Event Reporting System (VAERS ، د واکسین مخنیوي پیښې راپور ورکولو سیسټم ته) ، له 1500 څخه لږ راپورونو څخه، په متحده ایالاتو کې یوازې 699 تایید شوې پیښې شتون لري (یوازې انګلیسي)، پداسې حال کې چې له 177 ملیون څخه ډیر خلکو لږترلږه د COVID-19 واکسین یو ډوز درلودل.
تاسو کولی شئ د خپل ډاکټر سره د خپل خطر په اړه وغږیږئ. که چیرې تاسو د واکسین کولو وروسته کومې نښې ولرئ، تاسو کولی شئ دوی VAERS ته راپور کړئ (یوازې انګلیسي).
ایا زه واکسین کولی شم که چیرې زه بنیادي روغتیایی حالت ولرم؟
ډیر خلک چې بنیادي روغتیا یا طبي حالات لري کولی شي د COVID-19 واکسین ترلاسه کړي. ستاسو د روغتیا پاملرنې چمتو کونکي خپل د ټولو الرجیانو او روغتیا شرایطو په اړه خبر کړئ. په حقیقت کې، ډیر بنیادي حالات تاسو د COVID-19 ناروغۍ اختلالاتو لوړ خطر کې اچوي، نو واکسین حتی خورا مهم دی ترڅو تاسو له ناروغۍ څخه وساتئ.
د خلکو دا ځانګړي ډلې ممکن د COVID-19 واکسین ترلاسه کړي:
- هغه خلک چې د HIV سره اخته دي او هغه چې د معافیت کمزوری سیسټم لري.
- د اتومیمون حالاتو سره خلک.
- هغه خلک چې مخکې یې د ، GBS) Guillain-Barré syndrome ګلوټین بیر سنډروم) درلودل.
- هغه خلک چې دمخه یې د بیل فلج درلود.
که چیرې تاسو د شدید الرجي عکس العمل مخینه لرئ یا فکر کوئ تاسو ممکن د واکسین اجزا ته شدید الرجیي عکس العمل ولرئ، نو د الرجي لرونکو خلکو لپاره د COVID-19 واکسینونو په اړه ولولئ (یوازې انګلیسي). د COVID-19 واکسین وروسته انفیلیکسس نادر دی او په متحده ایالاتو کې په هر ملیون واکسین شوي خلکو کې نږدې 2 څخه تر 5 خلکو کې پیښ شوې.
ددی معلوماتو (یوازې انګلیسي) هدف په پورتني ګروپونو کې خلکو سره د COVID-19 واکسین وهلو په اړه باخبره پریکړه کولو کې مرسته کول دي.
ایا واکسین به زما DNA بدل کړي؟
نه، د COVID-19 واکسین ستاسو DNA نه بدلوي یا نه تغیر راولي. واکسین زموږ حجرو ته لارښوونې وړاندې کوي ترڅو د وایرس پروړاندې محافظت رامینځته کړي چې د COVID-19 لامل کیږي. واکسین د حجرې هغې برخې ته نه ننوځي چیرې چې زموږ DNA ساتل کیږي. پر ځای يي، واکسینونه د معافیت رامنځته کولو لپاره زموږ د بدن طبیعي دفاع سره مرسته کوي. د mRNA او وایرسي ویکتور COVID-19 واکسینونو په اړه نور معلومات زده کړئ (یوازې انګلیسي).
ایا واکسین د اوږدې مودې اړخیزې اغیزې لامل کیږي؟
موږ د COVID-19 او نورو ناروغیو لپاره د واکسینونو په اړه ډیر ساینسي معلومات لرو. د هغه ډاټا پراساس، متخصصین باوري دي چې دا واکسینونه خورا خوندي دي. COVID-19 ته نږدې ټول عکس العمل معتدله و، لکه ستړیا یا د لاس درد، او یوازې څو ورځې دوام کوي. جدي یا اوږدمهاله غبرګونونه خورا نادره دي.
هرډول اوږدمهاله اړخیزې اغیزې معمولاً د واکسین کولو اته اونیو کې راپیښیږي. له همدې امله د واکسین جوړونکي اړمن و چې لږترلږه اته اونۍ د کلینیکي آزموینو وروسته انتظار اوباسي مخکې لدې چې دوی د U.S Food and Drug Administration (FDA) څخه د عاجل کارونې واک لپاره غوښتنه وکړي. متخصصین د خوندیتوب اندیښنو لپاره د COVID-19 واکسینونو څارنې ته هم دوام ورکوي. FDA د جدي اړخیزو اغیزو یا عکس العملونو هر راپورونه څیړي.