O lo'o fa'afou le anotusi ia Tesema 9, 2022

O le tui puipui o le COVID-19 ua avanoa nei mo tagata e 6 masina le matua ma sili atu.
Asiasi le Saili nofoaga o lo'o iai tui puipui o le KOVITI-19 e saili ma faatulaga ai se taimi i le faaaogaina o meafaigaluega i lenei upega tafailagi e faailoa ai fale fomai o loo faatinoina tui puipui mo tamaiti.
O e aumau i le fale ma manaomia se tui puipui o le KOVITI-19? Faatumu se pepa faatumu puipuia i luga o upega tafailagi e faailoa mai ai ia i matou o oe po o se isi o e iloa o loo aumau i le fale. O le a fesoasoani au tali e matou te fesootai ai tagata taitoatasi i Vaega Feoai o le Tui Puipui a le Itumalo ma/po o le Setete.
Manaomia se fesoasoani? Vili le 1-833-VAX-HELP (833-829-4357), ona oomi lea o le #. O loo maua le fesoasoani i gagana eseese. E mafai foi ona e lafoina mai i se feau tusitusi lau numera o le itumalo (zip code) i le 438-829 (GET VAX) po o le 822-862 (VACUNA) mo nofoaga o maua ai tui puipui e lata ane ia te oe.
Saogalemu & Malosiaga o le Tui puipui
O le faia o tui puipui a lau fanau e faasaga i le KOVITI-19 e mafai ona:
- Fesoasoani e tuuitiitia le lamatia o i latou mai le aafia i le KOVITI-19
- Faaitiitia le avanoa e mai tigaina ai, pe a faapea ua latou aafia i le KOVITI-19
- Faaitiitia ai le avanoa e te taofia ai i latou i le falemai ma e tuuitiitia ai le lamatia mai le maliu ai mai le KOVITI-19
- Fesoasoani e puipuia i latou mai le maua i ituaiga liuga o vairasi Koviti-19
- Faaopopo i le numera o tagata i totonu o nuu ma afioaga ua malupuipuia mai le maua i le KOVITI-19 — faafaigata ai ona pepesi le faamai
- Faaitiitia le faalavelaveina o le auai i aoaoga ma gaioiga ma le fesoasoani lea e faaitiitia le pepesi i totonu o nuu o le KOVITI-19

Faatagana o Tui puipui
O le tui puipui o le Pfizer ua avanoa mo tamaiti 6 masina-11 tausaga le matutua i lalo o Emergency Use Authorization (EUA, Faatagana mo le Faaaogaina i taimi o Faalavelave Tutupu Faafuase), ma faataga atoatoa mo 12+. O loo maua tui puipui o le Moderna mo tamaiti 6 masina i le 17 tausaga i lalo o le Emergency Use Authorization (EUA, Fa'atagana o le Fa'aaogaina i Fa'alavelave Fa'afuase'i). O loo maua tui puipui o le Novavax mo tamaiti 12+ tausaga i lalo o le Emergency Use Authorization (EUA, Fa’atagana e Fa’aaoga i Taimi o Fa’alavelave Fa’afuase’i).
O se EUA e mafai ai e le Food and Drug Administration (FDA, Ofisa mo le Vaaiga o Meataumafa ma Fualaau) ona sauni e faaavanoa se oloa i se taimi ua poloai ai se tulaga o faalavelave tutupu faafuasei e ui e lei mauaina e lena oloa se laisene atoatoa. O le faamoemoega o le faatagana mo le faaaogaina i taimi o faalavelave tutupu faafuasei ina ia faamautinoa ai le maua e tagata o tui puipui faasaoola e ui e lei faia se iloiloga o faamaumauga ma sailiiliga i le faagasologa o se taimi umi. O loo manaomia pea e le EUA ia matuai iloga ona iloilo maeaea faamaumauga faafomai— i se taimi puupuu atu.
Soo se EUA e tuuina atu e le FDA e toe iloiloina atili e le Centers for Disease Control and Prevention (Ofisa Tutotonu mo le Vaaiga o le Pepesi o Faamaʻi ma le Puipuia mai Faamai) Advisory Committee on Immunization Practices (Komiti Faufautua mo le Faatinoga o Tui Puipui) (na o le Gagana Peretania) ma le Western States Scientific Safety Review Workgroup (Vaega Galue mo le Iloiloina o le Saogalemu Faasaienisi o le Setete i Sisifo.
Fesili Masani mo Matua ma Matua tausi
- Aisea ai e tatau ona ou popole mo lau fanau i maua i le KOVITI-19?
-
Talu ona amata lenei faama'i pepesi i le lalolagi, e ova ma le 15 miliona tamaiti i totonu o le Iunaite Setete ua maua i le KOVITI-19. Ua iai ituaiga vairasi fou o le KOVITI-19 ma e sili atu le matautia ma le pepesi gofie mo le autalavou nai lo isi ituaiga vairasi muamua ma o le mafuaaga lea sa vave oso i luga le fuainumera o le autalavou taofia i le falemai ona o le KOVITI-19.
E ui o le KOVITI-19 e masani ona vaivai i tamaiti nai lo tagata matutua, e mafai lava ona mamai tamaiti ma faasalalau atu i uo ma aiga o loo vaivai puipuiga faalenatura o le tino pe vaivai i isi auala.
O tamaiti ua aafia i le KOVITI-19 e mafai ona atiae le "tauave le KOVITI-19 mo se taimi umi" po o faailoga faifai pea e masani ona aofia ai le puaoa o le faiai, vaivai, tiga o le ulu, niniva ma le le lava o le manava. O le faia o tui puipui o le auala silisili lea e mafai ai ona soifua maloloina ma saogalemu fanau.
O tamaiti ua aafia i le KOVITI-19 e ono sili ona lamatia Faamai Fulafula o le Tino ma Totoga (MIS-C) (na o le Gagana Peretania). O le MIS-C ose tulaga e mafai ona fulafula ai vaega eseese o le tino, e aofia ai le fatu, mama, fatugao, faiai, pau, mata, po o totoga o le manava. E ui lava e le o iloa po o le a le mafuaaga o le MIS-C, o le tele o tamaiti e maua i le MIS-C na maua i le KOVITI-19, po o le faatasi ma se tasi e maua i le KOVITI-19. O le MIS-C e mafai ona ogaoga, e oo lava i le oti, ae o le tele o tamaiti ua maua i lenei mai ua toe lelei i togafitiga faafomai.
- E manaomia tui puipui mo le ulufale o le K-12 i aoga?
-
O le Washington State Board of Health (Komiti Faatino o le Soifua Maloloina a le Setete o Uosigitone), ae le o le Department of Health (Matagaluega o Soifua Maloloina) o loo iai le pule e tuufaatasia manaoga mo tui puipui o tamatiti o le aoga K-12 o loo i totonu o le Revised Code of Washigton (RCW, Tulafono Laiti Toe Iloiloina o Uosigitone) 28A.210.140. E leai se manaoga tau aoga poo le tausiga o tamaiti mo le tui puipui o le KOVITI-19 i lenei taimi.
- E tatau ona ou totogia le tui puipui?
-
Leai. O lau fanau e maua le tui puipui e aunoa ma se tau ia te oe. E totogi e le malo feterale le tau aofai o le tui puipui.
Afai o iai sau inisiua faasoifua maloloina lautele pe tumaoti, e ono piliina i latou e lau auaunaga fai tui puipui ina ia toe maua ai le totogifuapau mo le faatinoina o le tui puipui. Afai e leai sau inisiua, o loo ofoina e le malo feterale se polokalame o le a totogiina ai le auaunaga mo le faatinoina o lou tui puipui.
E le tatau ona piliina oe mo tau e totogi mai lou lava taga pe maua e oe se pili mai lau auaunaga e uiga i le totogifuapau mo le faatinoina o le tui puipui mo le KOVITI-19. E aofia ai tagata e iai inisiua tumaoti, iai le Apple Health (Medicaid), i ai le Medicare, pe e leai se inisiua.
- O a aafiaga masani o le tui puipui o le KOVITI-19 i tamaiti?
-
O le aafiaga o le soifua maloloina pe a aafia tamaiti i le KOVITI-19 e sili atu le maualuga nai lo aafiaga o le tui puipui.
E pei o isi tui puipui masani, o aafiaga taatele e masani ona aliae o le tiga o le ogalima, faapalupe, tiga le ulu, ma tiga maso o le tino. O nei auga e masani ona vaivai.
I suesuega faafomai (na o le Gagana Peretania) e tele atu tamaiti na lipotia aafiaga ina ua maea le tui lona lua nai loo le taimi o le tui muamua. O aafiaga e masani ona vaivai i le feololo le ogaoga ma e tupu i totonu o le lua aso talu ona uma le tui puipui, ma o le tele na mou atu i totonu o le tasi i le lua aso.
- O a elemeni o i totonu o tui puipui o le mRNA?
-
O elemeni i totonu o tui puipui mRNA o elemeni masani a mo tui puipui. E iai i totonu le elemeni autu o le mRNA faatasi ai ma isi elemeni e pei o gao, masima, ma suka o loo puipuia le elemeni autu, ma fesoasoani ia galue lelei atili i totonu o le tino, ma puipuia le tui puipui a o teu ma felauai solo.
O tui puipui o le mRNA e le iai i totonu ni sela faaletagata (e aofia ai ma sela o alualutoto), le vairasi o le KOVITI-19, pa'u memei, mea faasao, po o soo se oloa manu tatiai e aofia ai oloa puaa po o le le polotini e maua pe a umi ona saka pa'u. E lē gaosia tui puipui i totonu o fuamoa ma e lē iai i totonu o tui puipui soo se oloa fuamoa.
Tagai i lenei Fesili&Tali; itulau mai le upega tafailagi a le Children's Hospital of Philadelphia (Falemai mo Tamaiti i Philadelphia) (na o le Gagana Peretania) mo nisi faamatalaga e uiga i elemeni.
- O le a le ituaiga tui puipui e tatau ona maua e lau fanau?
-
I le taimi nei, o tui puipui o le Pfizer-BioNTech (Pfizer) ma tui fa'amaketi o le Moderna COVID-19 ua fa'atagaina mo tamaiti e 6 masina le matutua ma sili atu. O loo maua tui puipui o le Novavax mo tamaiti 12+ tausaga i lalo o le Emergency Use Authorization (EUA, Fa’atagana e Fa’aaoga i Taimi o Fa’alavelave Fa’afuase’i).
- Pe manaomia e la'u tama se tuipuipui o le booster?
-
Ioe, o se tui fa'afou e faia fa'alua o le mRNA booster e fautuaina le faia pe a mae'a le 2 masina o le tui mulimuli ina ia fa'afouina ai pea tui puipui mo i latou e 6 tausaga ma sili atu. O tui puipui o le Pfizer COVID-19 mo tamaiti 6 masina - 4 tausaga o le a aofia ai le lua tui e fa'atasi ona fai o le Pfizer ma le tasi le tui e faia fa'alua o le Pfizer. Tamaiti 6 masina - 4 tausaga le matutua e le'i amataina lava le 3 tui o fa'asologa o tui muamua o le Pfizer pe e le'i mauaina lava le tui lona tolu o latou tui fa'asolo muamua o le a mauaina tui fa'afou o fa'asologa o tui muamua o le Pfizer. Tamaiti 6 masina - 4 tausaga ua mae'a le 3 tui o fa'asologa o tui muamua o le Pfizer o le a le agavaa mo tui puipui fa'aopoopo poo tui o le booster i lenei taimi.
- E fia ni tui e manaomia e lau tama?
-
O loo fautuaina uma tamaiti ina ia faia tui e lua.
- O tamaiti i le matutua e 6 masina i le 4 tausaga e tatau ona faia se ulua'i fa'asologa o tui e 3 o le Pfizer poo se ulua'i fa'asologa o tui e 2 o le Moderna
- O tamaiti e 5 i le 11 tausaga le matutua ua faia se ulua'i fa'asologa o tui puipui e 2
- O tamaiti e 12 i le 17 tausaga le matutua ua faia se ulua'i fa'asologa o tui puipui e 2
O tamaiti sa faia se ulua'i fa'asologa lona 2 o tui puipui ma e feololo pe matuā vaivai puipuiga o le tino, e tatau ona faia se ulua'i tui fa'aopoopo i le tuana'i ai o le 28 aso talu ona mae'a le tui lona 2 ma tamaiti uma e ova ma le 6 masina ua tatau ona faia se tui o le booster.
Faamolemole faitau i taiala a le Centers for Disease Control and Prevention (CDC, Ofisa Tutotonu mo le Puipuiga mai Faamai Pepesi) mo tagata e vaivai le puipuiga faalenatura o latou tino pe asiasi i le upega tafailagi a le Department of Health (DOH).
- Aisea e tatau ai ona ou talanoa pe a i ai ni fesili e uiga i le tui puipui?
-
Talanoa ma le fomai a lau fanau po o isi auaunaga faafomai talitonuina, talanoa i se auaunaga faafomai o nuu ma afioaga, po o le faitau i faamatalaga nei i le www.CovidVaccineWA.org.
- O fea e mafai ona ou avea ai lau fanau e fai ai tui puipui?
-
E tuuina atu e le Setete o Uosigitone vailaau o tui puipui e aunoa ma se totogi mo tamaiti seia oo i le tausaga 18. Fesili i lou fomai faapitoa mo tamaiti poo se falemai masani pe o iai se latou vailaau tui puipui o le KOVITI-19.
O aiga e leai se latou auaunaga tau tausiga faasoifua maloloina e mafai ona valaau mai i le laina fesoasoani o le Help Me Grow WA i le 1-800-322-2588 pe asiasi i le ParentHelp123.org (na'o le Gagana Peretania ma le Sipaniolo) e saili ai se auaunaga tau tausiga faasoifua maloloina, falemai poo se iai punaoa o soifua maloloina. E ofo fua atu e aunoa ma le totogi lea auaunaga ma e maua foi le fesoasoani tau gagana.
E mafai foi ona e asiasi ane i le VaccineLocator.doh.wa.gov ma faaaoga le faailoga faavasega e iloa ai le lisi o nofoaga lata ane ia te oe o loo maua ai le vailaau tui puipui patino mo tamaiti.
- E mafai ona maua e lau fanau le tui puipui o le KOVITI-19 pe a maua isi tui puipui e pei ole fulū?
-
Ioe. O lea ua mafai ona maua e lau fanau tui puipui mo le KOVITI-19 faatasi ma isi tui puipui i le taimi e tasi.
E lē manaomia ona e faatulaga le taimi e fai ai tui puipui e tatau ona fai mo le aoga (na o le Gagana Peretania) po o isi tui puipui fautuaina ese mai le taimi e fai ai tui puipui mo le KOVITI-19. O se taimi ua faatulagaina e fai ai le tui puipui mo le KOVITI-19 o se isi avanoa lea e fai uma ai loa tui puipui fautuaina mo se tasi o lau fanau.
- E manaomia ea le tui ole KOVITI-19 mo lau fanau e auai ai i le tausiga o tamaiti po o tolauapiga i le aso?
-
E fuafuaina e le Washington State Board of Health (na o le Gagana peretania) po o a tui puipui e faamalosi ona faia mo aoga ma i nofoaga mo le tausiga o tamaiti. E leai se manaoga mo aoga ma tausiga o tamaiti mo le tui puipui o le KOVITI-19 i le taimi nei.
Mo tolauapiga i le aso, siaki ma le faalapotopotoga o loo faatinoina le tolauapiga e saili po o a mea manaomia.
- E fa'afefea ona tatou iloa e saogalemu ma aoga vailaau o tui puipui?
-
Ina ia mautinoa e saogalemu tui puipui o le COVID-19, ua fa'alauteleina ma fa'amalosiina e le Centers for Disease Control and Prevention (CDC, Nofoaga ‘Autū o le Puleaina ma Puipuiga o Fa’ama’i) le agavaa o le atunuu e mata'ituina ai le saogalemu o tui puipui. O lea la, ua mafai ai e tagata e popoto i mataupu e fa'atatau i le saogalemu o tui puipui ona mata'ituina ma iloa ni fa'afitauli e ono le vaaia i taimi o suesuega fa'afoma'i o tui puipui o le COVID-19.
Pfizer:
Tamaiti e 6 masina i le 4 tausaga le matutua
- E tusa ma le 4,500 tamaiti e 6 masina i le 4 tausaga le matutua sa auai i suesuega fa'afoma'i mo tui puipui o le Pfizer COVID-19. O le tali mai o togafitiga i fa'asologa o tui puipui e 3 mo le immune i lenei vaitausaga e tutusa lona aoga ma le tali mai o tui puipui i tagata matutua sa auai. E leai ni aafiaga ogaoga ua maua i suesuega, o loo fa'aauau pea.
Tamaiti 5-11 tausaga le matutua
- E tusa ma le 3,100 tamaiti e 5 agai le 11 tausaga le matutua na faia tui puipui o le Pfizer mo le KOVITI-19 i suesuega faafomai. E leai ni aafiaga ogaoga ua maua i suesuega, o loo faaauau pea.
- O le tali o malosi puipuiga faalenatura o le tino a tamaiti e 5 agai le 11 tausaga le matutua sa tutusa lea ma tagata taitoatasi e 16 agai le 25 tausaga le matutua.
- O le tui puipui sa toeititi 91% le aoga i le puipuia o le KOVITI-19 i tamaiti 5 agai le 11 tausaga le matutua.
Tamaiti 12-15 tausaga le matutua
- 2,260 tagata auai e 12 agai le 15 tausaga le matutua na lesitala i se faataitaiga faasolosolo, fa'ata'ita'iga fa'apitoa i le vailaau e leai se aoga e faaaogaina e vaai ai pe iai se eseesega ma le tui puipui aoga i suesuega faafomai i le Iunaite Setete.
- Mai lenei, e 1,131 talavou na auai na mauaina le tui puipui ma e 1,129 na maua se le vailaau e leai se aoga e faaaoga e vaai ai pe iai se eseesega ma le tui puipui aoga. E silia atu i le afa o sui auai sa mulimulitaia mo le saogalemu mo le itiiti ifo o le lua masina ina ua maea tui lona lua.
Moderna
Tamaiti 6 masina i le 5 tausaga le matutua
- E tusa ma le 6,300 tamaiti e 6 masina i lalo ifo o le 6 tausaga le matutua sa auai i suesuega fa'afoma'i mo tui puipui o le Moderna COVID-19. E 50% le aoga o tui puipui i tamaiti o lenei vaitausaga sa maitauina i le puipuia ai mai le COVID-19. E leai ni aafiaga ogaoga ua maua i suesuega, o loo fa'aauau pea.
Tamaiti 6 i le 11 tausaga le matutua
- E tusa ma le 4,000 tagata auai e 6 i le 11 tausaga le matutua sa auai i suesuega fa'afoma'i mo tui puipui o le Moderna COVID-19. O le tali mai o togafitiga mo le immune i lenei vaitausaga sa fa'atusalia i le tali mai o togafitiga i tagata matutua. E leai ni aafiaga ogaoga ua maua i suesuega, o loo fa’aauau pea.
Tamaiti 12 i le17 tausaga le matutua
- E tusa ma le 3,700 tagata auai e 12 i le 17 tausaga le matutua sa auai i suesuega fa'afoma'i mo tui puipui o le Moderna COVID-19. E 93% le aoga o tui puipui i tamaiti o lenei vaitausaga sa maitauina i le puipuia ai mai le COVID-19. E leai ni aafiaga ogaoga ua maua i suesuega, o loo faaauau pea.
Novavax
Tamaiti 12 i le17 tausaga le matutua
- E tusa ma le 2,200 tagata auai e 12 i le 17 tausaga le matutua sa auai i suesuega fa'afoma'i mo tui puipui o le Novavax COVID-19. E 78% le aoga o tui puipui i tamaiti o lenei vaitausaga sa maitauina i le puipuia ai mai le COVID-19. E leai ni aafiaga ogaoga ua maua i suesuega, o loo faaauau pea.