Tui puipui o Talavou

O lo'o fa'afouina le anotusi ia Aperila 19, 2023

Decorative

Saogalemu & Malosiaga o le Tui puipui

O le faia o tui puipui a lau fanau e faasaga i le KOVITI-19 e mafai ona:

  • Fesoasoani e tuuitiitia le lamatia o i latou mai le aafia i le KOVITI-19
  • Faaitiitia le avanoa e mai tigaina ai, pe a faapea ua latou aafia i le KOVITI-19
  • Faaitiitia ai le avanoa e te taofia ai i latou i le falemai ma e tuuitiitia ai le lamatia mai le maliu ai mai le KOVITI-19
  • Fesoasoani e puipuia i latou mai le maua i ituaiga liuga o vairasi Koviti-19
  • Faaopopo i le numera o tagata i totonu o nuu ma afioaga ua malupuipuia mai le maua i le KOVITI-19 — faafaigata ai ona pepesi le faamai
  • Faaitiitia le faalavelaveina o le auai i aoaoga ma gaioiga ma le fesoasoani lea e faaitiitia le pepesi i totonu o nuu o le KOVITI-19
Decorative

Fesili Masani mo Matua ma Matua tausi

Aisea ai e tatau ona ou popole mo lau fanau i maua i le KOVITI-19?

Talu ona amata lenei faama'i pepesi i le lalolagi, e ova ma le 15 miliona tamaiti i totonu o le Iunaite Setete ua maua i le KOVITI-19. Ua iai ituaiga vairasi fou o le KOVITI-19 ma e sili atu le matautia ma le pepesi gofie mo le autalavou nai lo isi ituaiga vairasi muamua ma o le mafuaaga lea sa vave oso i luga le fuainumera o le autalavou taofia i le falemai ona o le KOVITI-19.

E ui o le KOVITI-19 e masani ona vaivai i tamaiti nai lo tagata matutua, e mafai lava ona mamai tamaiti ma faasalalau atu i uo ma aiga o loo vaivai puipuiga faalenatura o le tino pe vaivai i isi auala.

O tamaiti ua aafia i le KOVITI-19 e mafai ona atiae le "tauave le KOVITI-19 mo se taimi umi" po o faailoga faifai pea e masani ona aofia ai le puaoa o le faiai, vaivai, tiga o le ulu, niniva ma le le lava o le manava. O le faia o tui puipui o le auala silisili lea e mafai ai ona soifua maloloina ma saogalemu fanau.

O tamaiti ua aafia i le KOVITI-19 e ono sili ona lamatia Faamai Fulafula o le Tino ma Totoga (MIS-C) (na o le Gagana Peretania). O le MIS-C ose tulaga e mafai ona fulafula ai vaega eseese o le tino, e aofia ai le fatu, mama, fatugao, faiai, pau, mata, po o totoga o le manava. E ui lava e le o iloa po o le a le mafuaaga o le MIS-C, o le tele o tamaiti e maua i le MIS-C na maua i le KOVITI-19, po o le faatasi ma se tasi e maua i le KOVITI-19. O le MIS-C e mafai ona ogaoga, e oo lava i le oti, ae o le tele o tamaiti ua maua i lenei mai ua toe lelei i togafitiga faafomai.

E fa'afefea ona tatou iloa e saogalemu ma aoga vailaau o tui puipui?

Ina ia mautinoa e saogalemu tui puipui o le COVID-19, ua fa'alauteleina ma fa'amalosiina e le Centers for Disease Control and Prevention (CDC, Nofoaga ‘Autū o le Puleaina ma Puipuiga o Fa’ama’i) le agavaa o le atunuu e mata'ituina ai le saogalemu o tui puipui. O lea la, ua mafai ai e tagata e popoto i mataupu e fa'atatau i le saogalemu o tui puipui ona mata'ituina ma iloa ni fa'afitauli e ono le vaaia i taimi o suesuega fa'afoma'i o tui puipui o le COVID-19.

O le a le Emergency Use Authorization (EUA, Fa'aaoga Fa'atagaina i taimi Fa'afuase'i)?

O se EUA e mafai ai e le Food and Drug Administration (FDA, Ofisa mo le Vaaiga o Meataumafa ma Fualaau) ona sauni e faaavanoa se oloa i se taimi ua poloai ai se tulaga o faalavelave tutupu faafuasei e ui e lei mauaina e lena oloa se laisene atoatoa. O le faamoemoega o le faatagana mo le faaaogaina i taimi o faalavelave tutupu faafuasei ina ia faamautinoa ai le maua e tagata o tui puipui faasaoola e ui e lei faia se iloiloga o faamaumauga ma sailiiliga i le faagasologa o se taimi umi. O loo manaomia pea e le EUA ia matuai iloga ona iloilo maeaea faamaumauga faafomai— i se taimi puupuu atu.

O soo se EUA e tuuina mai e le Food and Drug Administration (FDA, Pulega o Taumafa ma Vailaau mo Togafitiga) e toe su'esu'eina e le Centers for Disease Control and Prevention's Advisory Committee on Immunization Practices (Komiti Faufautua o Fa'atinoga o Tūiga i le Nofoaga 'Autū mo le Puleaina ma Puipuiga o Fa'ama'i).

O le a le uiga pe a faamaonia e le FDA se vailaau tui?

Mo le faamaoniga atoatoa, e iloilo e le FDA faamaumauga i le faagasologa o se taimi e umi atu nai lo o le taimi e alu mo se faatagana mo le faaaogaina i taimi o faalavelave tutupu faafuasei. Ina ia maua e se vailaau tui le faamaoniga atoatoa, e ao ona atagia mai i faamaumauga se tulaga maualuga o le saogalemu, aoga, ma le pulea lelei o gaosiga o vailaau tui. 

O le emergency use authorization (EUA) e mafai ai e le FDA ona sauni e faaavanoa se oloa i se taimi ua poloai ai se tulaga o faalavelave tutupu faafuasei e ui e lei mauaina e lena oloa se laisene atoatoa. O le faamoemoega o le EUA ina ia faamautinoa ai le maua e tagata o vailaau tui faasaoola e ui e lei faia se iloiloga o faamaumauga ma sailiiliga i le faagasologa o se taimi umi. Ae peitai, o loo manaomia pea e le EUA ia matuai iloga ona iloilo maeaea faamaumauga faafomai—ae pau lava le mea e ese o le puupuu atu o le taimi e fai ai.

E manaomia tui puipui mo le ulufale o le K-12 i aoga?

O le Washington State Board of Health (Komiti Faatino o le Soifua Maloloina a le Setete o Uosigitone), ae le o le Department of Health (Matagaluega o Soifua Maloloina) o loo iai le pule e tuufaatasia manaoga mo tui puipui o tamatiti o le aoga K-12 o loo i totonu o le Revised Code of Washigton (RCW, Tulafono Laiti Toe Iloiloina o Uosigitone) 28A.210.140. E leai se manaoga tau aoga poo le tausiga o tamaiti mo le tui puipui o le KOVITI-19 i lenei taimi.

E tatau ona ou totogia le tui puipui?

Leai. O lau fanau e maua le tui puipui e aunoa ma se tau ia te oe. E totogi e le malo feterale le tau aofai o le tui puipui.

Afai o iai sau inisiua faasoifua maloloina lautele pe tumaoti, e ono piliina i latou e lau auaunaga fai tui puipui ina ia toe maua ai le totogifuapau mo le faatinoina o le tui puipui. Afai e leai sau inisiua, o loo ofoina e le malo feterale se polokalame o le a totogiina ai le auaunaga mo le faatinoina o lou tui puipui.

E le tatau ona piliina oe mo tau e totogi mai lou lava taga pe maua e oe se pili mai lau auaunaga e uiga i le totogifuapau mo le faatinoina o le tui puipui mo le KOVITI-19. E aofia ai tagata e iai inisiua tumaoti, iai le Apple Health (Medicaid), i ai le Medicare, pe e leai se inisiua.

O a aafiaga masani o le tui puipui o le KOVITI-19 i tamaiti?

O le aafiaga o le soifua maloloina pe a aafia tamaiti i le KOVITI-19 e sili atu le maualuga nai lo aafiaga o le tui puipui.

E pei o isi tui puipui masani, o aafiaga taatele e masani ona aliae o le tiga o le ogalima, faapalupe, tiga le ulu, ma tiga maso o le tino. O nei auga e masani ona vaivai.

I suesuega faafomai (na o le Gagana Peretania) e tele atu tamaiti na lipotia aafiaga ina ua maea le tui lona lua nai loo le taimi o le tui muamua. O aafiaga e masani ona vaivai i le feololo le ogaoga ma e tupu i totonu o le lua aso talu ona uma le tui puipui, ma o le tele na mou atu i totonu o le tasi i le lua aso.

O a elemeni o i totonu o tui puipui o le mRNA?

O elemeni i totonu o tui puipui mRNA o elemeni masani a mo tui puipui. E iai i totonu le elemeni autu o le mRNA faatasi ai ma isi elemeni e pei o gao, masima, ma suka o loo puipuia le elemeni autu, ma fesoasoani ia galue lelei atili i totonu o le tino, ma puipuia le tui puipui a o teu ma felauai solo.

O tui puipui o le mRNA e le iai i totonu ni sela faaletagata (e aofia ai ma sela o alualutoto), le vairasi o le KOVITI-19, pa'u memei, mea faasao, po o soo se oloa manu tatiai e aofia ai oloa puaa po o le le polotini e maua pe a umi ona saka pa'u. E lē gaosia tui puipui i totonu o fuamoa ma e lē iai i totonu o tui puipui soo se oloa fuamoa.

Tagai i lenei Fesili&Tali; itulau mai le upega tafailagi a le Children's Hospital of Philadelphia (Falemai mo Tamaiti i Philadelphia) (na o le Gagana Peretania) mo nisi faamatalaga e uiga i elemeni.

O le a le ituaiga tui puipui e tatau ona maua e lau fanau?

I le taimi nei, o tui puipui o le Pfizer-BioNTech (Pfizer) ma tui fa'amaketi o le Moderna COVID-19 ua fa'atagaina mo tamaiti e 6 masina le matutua ma sili atu. O loo maua tui puipui o le Novavax mo tamaiti 12+ tausaga i lalo o le Emergency Use Authorization (EUA, Fa’atagana e Fa’aaoga i Taimi o Fa’alavelave Fa’afuase’i).

Fa'amata e mana’omia e la’u tama se tui puipui fa’afou pe a mae’a  ana tui i le ulua’i fa’asologa?

O tamaiti uma e 6 masina ma matutua atu ua mae'a tui e 2 pe 3 o le fa'asologa muamua o tui puipui e fa'atasi ona fai ua tatau ona maua se tui puipui fa'afou e faia ta'ilua.

E fia ni tui e manaomia e lau tama?

•    O tamaiti e 6 masina i le 4 tausaga le matutua e tatau ona faia ni tui puipui se 3 o tui fa'asolo o le bivalent Pfizer poo ni tui se 2 o tui fa'asolo o le bivalent Moderna 
•    O tamaiti e 5 tausaga le matutua e tatau ona faia se tui se tasi o tui puipui o le Pfizer e faia ta'ilua poo ni tui se 2 o tui fa'asolo o le bivalent Moderna 
•    O tamaiti e 6 tausaga ma matutua atu e tatau ona faia se tui se tasi mai se vailaau mo tui puipui e faia ta'ilua

O tamaiti e 6 masina fa'apea ma i latou e feololo pe matuā vaivai puipuiga fa'alenatura o le tino e ono mafai ona maua se tui fa'aopoopo o tui e faia ta'ilua pe tusa ma le 2 masina talu ona mae'a a latou tui puipui fa'afou mulimuli.  Faamolemole faitau Ta'iala a le Centers for Disease Control and Prevention (CDC, Nofoaga mo le Puleaina ma le Puipuia o Fa’ama'i) (na'o le Igilisi ma le fa’a Sipaniolo) mo tagata e vaivai puipuiga fa'alenatura o latou tino. 

Aisea e tatau ai ona ou talanoa pe a i ai ni fesili e uiga i le tui puipui?

Talanoa ma le fomai a lau fanau po o isi auaunaga faafomai talitonuina, talanoa i se auaunaga faafomai o nuu ma afioaga, po o le faitau i faamatalaga nei i le www.CovidVaccineWA.org.

O fea e mafai ona ou avea ai lau fanau e fai ai tui puipui?

E tuuina atu e le Setete o Uosigitone vailaau o tui puipui e aunoa ma se totogi mo tamaiti seia oo i le tausaga 18. Fesili i lou fomai faapitoa mo tamaiti poo se falemai masani pe o iai se latou vailaau tui puipui o le KOVITI-19.

O aiga e leai se latou auaunaga tau tausiga faasoifua maloloina e mafai ona valaau mai i le laina fesoasoani o le Help Me Grow WA i le 1-800-322-2588 pe asiasi i le ParentHelp123.org (na'o le Gagana Peretania ma le Sipaniolo) e saili ai se auaunaga tau tausiga faasoifua maloloina, falemai poo se iai punaoa o soifua maloloina. E ofo fua atu e aunoa ma le totogi lea auaunaga ma e maua foi le fesoasoani tau gagana.

E mafai foi ona e asiasi ane i le VaccineLocator.doh.wa.gov ma faaaoga le faailoga faavasega e iloa ai le lisi o nofoaga lata ane ia te oe o loo maua ai le vailaau tui puipui patino mo tamaiti.

E mafai ona maua e lau fanau le tui puipui o le KOVITI-19 pe a maua isi tui puipui e pei ole fulū?

Ioe. O lea ua mafai ona maua e lau fanau tui puipui mo le KOVITI-19 faatasi ma isi tui puipui i le taimi e tasi.

E lē manaomia ona e faatulaga le taimi e fai ai tui puipui e tatau ona fai mo le aoga (na o le Gagana Peretania) po o isi tui puipui fautuaina ese mai le taimi e fai ai tui puipui mo le KOVITI-19. O se taimi ua faatulagaina e fai ai le tui puipui mo le KOVITI-19 o se isi avanoa lea e fai uma ai loa tui puipui fautuaina mo se tasi o lau fanau.

E manaomia ea le tui ole KOVITI-19 mo lau fanau e auai ai i le tausiga o tamaiti po o tolauapiga i le aso?

E fuafuaina e le Washington State Board of Health (na o le Gagana peretania) po o a tui puipui e faamalosi ona faia mo aoga ma i nofoaga mo le tausiga o tamaiti. E leai se manaoga mo aoga ma tausiga o tamaiti mo le tui puipui o le KOVITI-19 i le taimi nei.

Mo tolauapiga i le aso, siaki ma le faalapotopotoga o loo faatinoina le tolauapiga e saili po o a mea manaomia.