Maudhui yalisasishwa mara ya mwisho tarehe 9 Desemba 2022
Kupata dozi za nyongeza za hivi karibuni mara tu unapostahiki ndiyo ulinzi wako bora dhidi ya maradhi makali na kifo kutokana na COVID-19.
Center for Disease Control and Prevention (CDC) ilisasisha mapendekezo ya dozi ya busta inavyofuata:
- Watoto walio na umri wa miezi 6 hadi miaka 5 waliopokea chanjo asili ya COVID-19 ya valensi moja ya Moderna sasa wanastahiki kupokea busta ya valensi mbili miezi miwili baada ya kukamilisha misururu ya msingi.
- Chanjo ya COVID-19 ya Pfizer ya watoto walio na umri wa miezi 6 hadi miaka 4 sasa itajumuisha dozi mbili za Pfizer yenye valensi moja na dozi moja ya Pfizer yenye valensi mbili.
- Watoto walio na umri wa miezi 6 hadi miaka 4 ambao bado hawajaanza misururu ya msingi yenye dozi 3 za Pfizer au ambao hawajapokea dozi ya tatu ya misururu yao ya msingi sasa watapokea misururu ya Pfizer iliyosasishwa
- Watoto walio na umri wa miezi 6 hadi miaka 4 ambao tayari wamekamilisha misururu ya msingi yenye dozi 3 za Pfizer hawatastahiki kupata dozi za ziada au busta kwa wakati huu
- Busta za COVID-19 za Novavax zinapatikana kwa watu wazima iwapo wamekamilisha misururu ya msingi ya chanjo lakini awali hawakuwa wamepokea busta ya COVID-19--na iwapo hawawezi au hawatapokea busta ya mRNA iliyosasishwa.
| Iwapo ulipokea... | Anayefaa kupokea dozi ya kiongeza nguvu | Dozi ya kiongeza nguvu ya kupata | Wakati wa kupokea dozi ya kiongeza nguvu |
|---|---|---|---|
| Pfizer-BioNTech | Watu walio na umri wa miaka 5 na zaidi |
Watoto walio na umri wa miaka 5 waliopokea Pfizer wanaweza kupokea busta ya valensi mbili iliyosasishwa ya Pfizer pekee. Watu walio na umri wa miaka 6 na zaidi wanafaa kupokea dozi ya busta iliyosasishwa yenye valensi mbili ya Pfizer au Moderna licha ya misururu yao ya msingi. |
Angalau miezi 2 baada ya kukamilisha mifululizo ya msingi au kabla ya dozi ya nyongeza ya awali |
| Watu walio na umri wa miaka 18 na zaidi wanaweza pia kupokea busta ya Novavax wapo hawawezi au hawatapokea busta ya mRNA iliyosasishwa. | Novavax: Angalau miezi 6 baada ya kukamilisha misururu ya msingi | ||
| Moderna | Watu wenye umri wa miezi 6 na zaidi |
Watoto walio na umri wa miezi 6 hadi miaka 4 wanafaa kupokea busta ya valensi mbili iliyosasishwa ambayo ni sawa na chapa ya chanjo waliyopokea misururu ya msingi. Watu walio na umri wa miaka 5 na zaidi wanafaa kupokea dozi ya busta iliyosasishwa yenye valensi mbili ya Pfizer au Moderna licha ya misururu yao ya msingi. |
Angalau miezi 2 baada ya kukamilisha mifululizo ya msingi au kabla ya dozi ya nyongeza ya awali |
| Watu walio na umri wa miaka 18 na zaidi wanaweza pia kupokea busta ya Novavax wapo hawawezi au hawatapokea busta ya mRNA iliyosasishwa. | Novavax: Angalau miezi 6 baada ya kukamilisha misururu ya msingi | ||
| Novavax | Watu walio na umri wa miaka 12 na zaidi | Watu walio na umri wa miaka 12 na zaidi wanafaa kupokea dozi ya busta iliyosasishwa yenye valensi mbili ya Pfizer au Moderna licha ya misururu yao ya msingi. | Angalau miezi 2 baada ya kukamilisha mifululizo ya msingi au kabla ya dozi ya nyongeza ya awali |
| Watu walio na umri wa miaka 18 na zaidi wanaweza pia kupokea busta ya Novavax wapo hawawezi au hawatapokea busta ya mRNA iliyosasishwa. | Novavax: Angalau miezi 6 baada ya kukamilisha misururu ya msingi | ||
| Johnson & Johnson* | Watu walio na umri wa miaka 18 na zaidi | Watu wenye umri wa miaka 18 na zaidi wanapaswa kupokea dozi mpya ya nyongeza ya Pfizer au Moderna ya kirusi asilia na kirusi kipya. | Angalau miezi 2 baada ya kukamilisha mifululizo ya msingi au kabla ya dozi ya nyongeza ya awali |
| Watu walio na umri wa miaka 18 na zaidi wanaweza pia kupokea busta ya Novavax wapo hawawezi au hawatapokea busta ya mRNA iliyosasishwa. | Novavax: Angalau miezi 6 baada ya kukamilisha misururu ya msingi |
*Chanjo za mRNA zinapendelewa, lakini chanjo ya COVID-19 ya Johnson & Johnson bado inapatikana iwapo huwezi au hauko tayari kupata chanjo nyingine.
Dozi za Kingamaradhi Iliyoathiriwa.
Ikiwa kingamaradhi yako imeathiriwa kiasi au vibaya, miongozo itatofautiana.
| Iwapo ulipata... | Je, nafaa kupata dozi ya ziada? | Je, naweza kupata kiongeza nguvu? |
|---|---|---|
| Pfizer: Dozi mbili zinatumiwa siku 21 tofauti kwa walio na miaka 5 na zaidi | Ndiyo, watu walio na miaka 5 na zaidi ambao kingamaradhi imeathiriwa kiasi au vibaya wanapaswa kupata dozi ya ziada ya siku 28 baada ya chanjo yao ya pili. |
Ndiyo, busta ya mRNA yenye valensi mbili iliyosasishwa imependekezwa miezi 2 baada ya dozi ya mwisho ili kupokea dozi zote za walio na miezi 5 na zaidi. Watoto walio na umri wa miaka 5 waliopokea Pfizer wanaweza kupokea busta ya valensi mbili iliyosasishwa ya Pfizer pekee. Watu walio na umri wa miaka 18 na zaidi wanaweza pia kupokea busta ya Novavax miezi 6 baada ya kukamilisha misururu ya msingi iwapo hawawezi au hawatapokea busta ya mRNA iliyosasishwa. |
| Pfizer: Dozi tatu zilitolewa kwa watoto walio na umri wa miezi 6 hadi miaka 4. Dozi mbili za kwanza zinafaa kupeanwa siku 21 baada ya dozi ya kwanza na dozi ya tatu wiki 8 baada ya dozi ya pili. | La, watoto walio na umri wa miezi 6 hadi miaka 4 ambao wana kingamwili dhaifu kwa kiwango cha wastani au sana hawafai kupokea dozi ya ziada ya msingi wakati huu. | Hapana, nyongeza ya mRNA haipendekezwi kwa watoto wenye umri wa miezi 6 hadi 4 ambao tayari wamekamilisha mfululizo wa msingi wa Pfizer kwa wakati huu. |
| Moderna: Dozi mbili zinatumiwa siku 28 tofauti kwa walio na miezi 6 na zaidi | Ndiyo, watu walio na miezi 6 na zaidi ambao kingamaradhi imeathiriwa kiasi au vibaya wanapaswa kupata dozi ya ziada ya siku 28 baada ya chanjo yao ya pili. |
Ndiyo, busta ya mRNA yenye valensi mbili iliyosasishwa imependekezwa miezi 2 baada ya dozi ya mwisho ili kupokea dozi zote za walio na miezi 6 na zaidi. Watoto walio na umri wa miezi 6 hadi miaka 4 wanafaa kupokea busta ya valensi mbili iliyosasishwa ambayo ni sawa na chapa ya chanjo waliyopokea misururu ya msingi. Watoto walio na umri wa miaka 5 waliopokea Moderna wanaweza kupokea busta ya valensi mbili iliyosasishwa ya Moderna au Pfizer. Watu walio na umri wa miaka 18 na zaidi wanaweza pia kupokea busta ya Novavax miezi 6 baada ya kukamilisha misururu ya msingi iwapo hawawezi au hawatapokea busta ya mRNA iliyosasishwa. |
| Johnson & Johnson: Dozi moja, imeidhinishwa kwa wale walio na miaka 18 na zaidi* | Ndiyo, watu walio na umri wa miaka 18 na zaidi ambao kingamaradhi imeathiriwa kiasi au vibaya wanapaswa kupata dozi ya ziada ya chanjo ya mRNA siku 28 baada ya chanjo yao ya kwanza ya J&J. |
Ndiyo, dozi mpya ya nyongeza ya mRNA ya kirusi asilia na kirusi kipya inapendekezwa miezi 2 baada ya dozi mwisho ili kuwa sawa kwa wale walio na umri wa miaka 18 na zaidi. Watu walio na umri wa miaka 18 na zaidi wanaweza pia kupokea busta ya Novavax miezi 6 baada ya kukamilisha misururu ya msingi iwapo hawawezi au hawatapokea busta ya mRNA iliyosasishwa. |
| Novavax: Dozi mbili zinatumiwa siku 21 tofauti kwa walio na miaka 12 na zaidi | La, watu walio na kingamwili duni kwa kiwango wastani au kali hawafai kupokea dozi ya msingi ya ziada kwa wakati huu. |
Ndiyo, kibasi kipya cha mRNA kilichosasishwa kinapendekezwa miezi 2 baada ya kipimo cha mwisho ili kupokea dozi zote kwa wale walio na umri wa miaka 12 na zaidi. Watu walio na umri wa miaka 18 na zaidi wanaweza pia kupokea busta ya Novavax miezi 6 baada ya kukamilisha misururu ya msingi iwapo hawawezi au hawatapokea busta ya mRNA iliyosasishwa. |
*Chanjo za mRNA zinapendelewa, lakini chanjo ya COVID-19 ya Johnson & Johnson bado inapatikana iwapo huwezi au hauko tayari kupata chanjo nyingine.
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara
- Je, ni lazima nipate chapa sawa ya chanjo katika dozi ya ziada?
-
Watoto walio na umri wa miezi 6 hadi miaka 4 wanafaa kupokea busta ya valensi mbili iliyosasishwa ambayo ni sawa na chapa ya chanjo waliyopokea misururu ya msingi. atoto walio na umri wa miaka 5 waliopokea Pfizer wanaweza kupokea busta ya valensi mbili iliyosasishwa ya Pfizer pekee. Watoto walio na umri wa miaka 5 waliopokea Moderna wanaweza kupokea busta ya valensi mbili iliyosasishwa ya Moderna au Pfizer. Watu walio na umri wa miaka 6 na zaidi wanafaa kupokea dozi ya busta iliyosasishwa yenye valensi mbili ya Pfizer au Moderna licha ya misururu yao ya msingi. Busta za COVID-19 za Novavax zinapatikana kwa watu wazima iwapo wamekamilisha misururu ya msingi ya chanjo lakini awali hawakuwa wamepokea busta ya COVID-19--na iwapo hawawezi au hawatapokea busta ya mRNA iliyosasishwa.
- Kwa nini dozi za kuongeza nguvu ni muhimu?
-
Dozi za kuongeza nguvu husaidia kutoa kinga azaidi dhidi ya ugonjwa mkali kwa watu walio katika hatari ya COVID-19 kali. Hapo awali, matumizi ya dozi za kuongeza nguvu yalipendekezwa kwa baadhi ya watu ambao walikuwa kwenye hatari kubwa ya kupata maambukizi mabaya ya COVID-19, lakini mapendekezo yameongezwa na kujumuisha kila mtu mwenye miezi 6 na zaidi ili kuongeza uwezo wa kujikinga dhidi ya ugonjwa wa COVID-19.
Hii ni muhimu hasa kwa ongezeko la aina zinazosambaa zaidi na visa vya COVID-19 kuongezeka Marekani.
Chanjo za COVID-19 zilizoidhinishwa au kukubaliwa Marekani bado zinafanya kazi vizuri sana katika kupunguza hatari yako ya ugonjwa mkali, kulazwa hospitalini, na kifo kutokana na COVID-19, hata dhidi ya aina. Bado, chanjo za sasa zinaweza kuhusishwa na kupungua katika kinga kwa muda. Dozi za kuongeza nguvu zitaongeza ulinzi unaoletwa na chanjo dhidi ya COVID-19 na kusaidia kingamaradhi kudumu.
- Je, bado mnatoa chanjo kwa watu walio na misururu ya msingi?
-
Ndiyo. Kutoa chanjo kwa kila mtu anayestahiki katika misururu ya msingi (dozi 1 ya Johnson & Johnson chanjo ya COVID au dozi 2 za Pfizer au Moderna) bado ni kipaumbele. Viwango vya kulazwa hospitalini ni juu kwa mara 10 hadi 22 katika watu wazima ambao hawajapokea chanjo ikilinganishwa na watu waliopokea chanjo. Watu ambao wamepokea chanjo kikubwa wana uwezekano wa chini zaidi wa kuwa wagonjwa sana (au kuwa wagonjwa hata kidogo) kutokana na COVID-19, ikilinganishwa na wale ambao hawajapewa chanjo. Chanjo pia zinaweza kusaidia kuzuia watu dhidi ya kuwa wagonjwa na kuwa na dalili za muda mrefu zilizoripotiwa kwa hadi 50% ya wanaokuwa wagonjwa kutokana na COVID-19.
- Ikiwa tunahitaji chanjo za kuongeza nguvu, je, hiyo inamaanisha kuwa chanjo hazifanyi kazi?
-
La. Chanjo za sasa za COVID-19 tulizo nazo Marekani zinafanya kazi vizuri sana katika kuzuia ugonjwa mkali, kulazwa hospitalini, na vifo, hata dhidi ya aina. Hata hivyo, wataalamu wa afya ya umma wanaona kupungua kwa ulinzi dhidi ya magonjwa kiasi na ya wastani ya COVID-19, haswa miongoni mwa watu walio katika hatari za juu.
Busta zilizosasishwa ziliundwa ili kusaidia kuboresha kingamwili na kuleta ulinzi bora dhidi ya aina ya Omicron. Ni muhimu kupata dozi zote zilizopendekezwa ambazo zinapatikana ili kupata kinga bora.
- Nisipopata dozi ya kuongeza nguvu, bado nimechanjwa kamili?
-
Umepokea chanjo zote za COVID-19 iwapo umekamilisha misururu ya msingi ya chanjo ya COVID-19 na kupokea busta ya hivi karibuni zaidi iliyopendekezwa na CDC.
- Nitaonyeshaje kuwa nastahiki kupata dozi ya kiongeza nguvu?
-
Unaweza kuripoti binafsi kuwa unastahiki kupata dozi ya kuongeza nguvu. Huhitaji kuonyesha pendekezo kutoka kwa mhudumu wa afya.
Tafadhali beba kadi yako ya chanjo unapoenda kwenye miadi yako ya dozi ya kiongeza nguvu ili mhudumu aweze kuthibitisha kuwa umepata dozi zote mbili za misururu ya chanjo ya Pfizer. Ikiwa huna kadi yako, mhudumu anaweza kutafuta rekodi yako.
- Kuna tofauti gani kati ya dozi ya ziada na kiongeza nguvu chanjo?
-
- Dozi ya ziada ni ya wagonjwa wengine (tazama jedwali lililo hapo juu) waliokamilisha misururu ya msingi ya chanjo lakini hawakuwa na kingamwili thabiti ya kutosha.
- Dozi ya kutia nguvu ni ya wagonjwa ikiwa huenda kingamwili yao baada ya misururu ya awali ya chanjo itapungua baada ya muda.
- Kuwa na kingamwili dhaifu kunamaanisha nini?
-
Watu ambao wana kinga dhaifu wanapata dozi mbili za chanjo ya mRNA na dozi moja ya chanjo ya J&J ya COVID-19.
Ikiwa una yoyote kati ya hali zifuatazo za kimatibabu unazingatiwa kuwa na kingamwili hafifu kwa wastani hadi hatari na unaweza kufaidika kutokana na dozi ya ziada ya chanjo ya COVID-19. Hii inajumuisha watu:
- Ambao wanapokea matibabu mazito ya saratani au wasiwasi wa damu
- Waliopokea ubadilishaji wa kiungo cha mwili na anatumia dawa ili kusaidia kingamwili kushinda mfumo wa kinga
- Waliopokea ubadilishaji wa seli ya shina ndani ya miaka 2 iliyopita au unatumia dawa ili kusaidia kingamwili kushinda mfumo wa kinga
- Walio na ukosefu wa kingamwili ya kutosha kwa kiwango cha wastani au zaidi (kama vile DiGeorge syndrome, Wiskott-Aldrich syndrome)
- Wana maambukizo ya HIV ya kina au yasiyotibiwa
- Wanapokea matibabu amilifu na dozi ya juu ya corticosteroids au dawa nyingine ambazo huenda zikarudisha chini mwitikio wao wa kingamwili.
Huku chanjo tulizo nazo zina ufaafu wa 90% dhidi aina mbalimbaili za virusi, utafiti unaonysha kuwa watu walio na kingamwili hafifu katika kiwango cha wastani hadi makali kila mara huwa hawajengi jumuiya imara. Dozi ya tatu haizingatiwi kama busta, lakini dozi ya ziada kwa wale ambao hawakujenga kingamwili ya kutosha na misururu hiyo miwili ya chanjo.
- Hali za kimatibabu zilizopo ni gani?
-
Watu wa umri wowote walio na hali zilizoorodheshwa hapa chini (Kiingereza pekee) wana uwezekano mkubwa zaidi wa kuwa mgonjwa sana kwa sababu ya COVID-19. Ugonjwa mkali unamaanisha kuwa mtu aliye na COVID-19 anaweza:
- Kulazwa hospitalini
- Kuhitaji utunzaji
- Kuhitaji kipumuzi ili kuwasaidia kupumua
- Kufa
Chanjo za COVID-19 (dozi za kwanza na dozi za ziada) na njia nyingine za kinga za COVID-19 ni muhimu, hasa ikiwa wewe ni mzee au una hali hkadhaa au hatari za kiafya ikiwa pamoja na zilizopo kwenye orodha hii. Orodha hii haijumuishi hali zote zinazoweza kutokea zinazokuweka katika hatari ya juu ya maradhi makali ya COVID-19. Ikiwa una hali ambayo haijajumuishwa hapa, ongea na mhudumu wako wa afya kuhusu njia bora ya kudhibiti hali yako na kujilinda dhidi ya COVID-19.
- Saratani
- Ugonjwa wa figo wa muda mrefu
- Ugonjwa wa ini wa muda mrefu
- Ugonjwa wa pafu wa muda mrefu
- Dementia au hali nyingine za nyurolojia
- Kisukari (aina ya 1 au 2)
- Down syndrome
- Hali za moyo
- Maambukizo ya VVU
- Hali ya kingamwili dhaifu (mfumo wa kingamwili duni)
- Hali za afya ya kiakili
- Watu wenye uzani na walionenepa kupita kiasi
- Ujauzito
- Ugonjwa wa seli mundu
- Kuvuta sigara, sasa au kabla
- Kiungo kigumu au uhamishaji wa seli ya shina la damu
- Kiharusi au ugonjwa wa neva za ubongo, unaoathiri mtiririko wa damu kwenye ubongo
- Matumizi mabaya ya dawa za kulevya
- Kifua kikuu
- Je, watu ambao wana kingamwili dhaifu kwa kiwango wastani au kali wanahitaji dokezo/pendekezo la daktari au waraka wowote wa kupokea dozi hizi?
-
La, watu wanaweza kujitambua na kupokea dozi zote mahali popote ambapo chanjo zinatolewa., Hii itasaidia kuhakikisha kuwa hakuna vizuizi zaidi vya kufikia watu hawa. Wapo watu walio na kingamwili dhaifu wana maswali kuhusu hali yao maalum ya kimatibabu, wanaweza kujadiliana kama kupata dozi ya ziada inafaa kwao kutoka kwa mhudumu wao wa afya.