ክታበት ኣበርታዒ ዶዛት

ትሕዝቶ ንመወዳእታ ግዜ 9 ታሕሳስ 2022 ተሓዲሱብቁዕ ኣብ ዝኾንካሉ ምስ ቡስተር እዋናዊ ሙዃን ካብ ከቢድ ሕማምን ብ COVID-19 ካብ ምሟትን ዝከላከል ዝበለፀ መከላከሊ እዩ።

Center for Disease Control and Prevention (CDC) ናይ ዝተምሓየሸ ናይ ቡስተር ክታበት ናይ ምውሳድ መምርሒ ከምዚ ዝስዕብ እዩ፣

  • ቖልዑ ካብ 6 ኣዋርሕ - 5 ዓመት ዝዕድሚኦም ነቲ ቐንዲ ሞኖቫለንት Moderna ክታበት COVID-19 ዝወሰዱ ሕጂ ነቲ መባእታዊ ተኸታተሊ መድሃኒት ምዉድኦም ድሕሪ ክልተ ኣዋርሕ እተማሓየሸ ባይቫለንት ቡስተር ንኽወስዱ ብቑዓት እዮም። 
  • እቲ Pfizer ክታበት COVID-19 ን6 ኣዋርሕ - 4 ዓመት ዝዕድሚኦም ሕጂ ክልተ ሞኖቫለንት Pfizer ዶዛት ከምኡዉን ሓደ ባይቫለንት Pfizer መድሃኒት የጠቓልል።
    • ቖልዑ ካብ 6 ኣዋርሕ - 4 ዓመት ዝዕድሚኦም 3ይ-መድሃኒት Pfizer ናይ መባእታዊ ተኸታተሊ መድሃኒት ዘይጀመሩ ወይ ሳልሳይ ዶዝ ናቶም ናይ መባእታዊ ተኸታተሊ መድሃኒቶም ዘይወሰዱ ሕጂ ነቲ እተመሓየሸ Pfizer ተኸታተሊ መድሃኒቶም ክወስዱ እዮም
    • ቖልዑ ካብ 6 ኣዋርሕ - 4 ዓመት ዝዕድሚኦም 3ይ-መድሃኒት Pfizer ናይ መባእታዊ ተኸታተሊ መድሃኒቶም ዝወሰዱ ኣብዚ ግዜ እዚ ንተወሳኺ ዶዛት ወይ ቡስተራት ብቑዓት ኣይኮኑን
  • እንድሕር ድኣ ቀዳማይ ክታበት ወሲዶም ኮይኖም ግናኸ ናይ COVID-19 መጠናኸሪ ዘይወሰዱ ኮይኖም-ከምኡውን ዝተመሓየሸ ናይ mRNA መጠናኸሪ ዘይወስዱ ወይ ክወስዱ ዘይክእሉ ኾይኖም Novavax ናይ COVID-19 ቡስተር ንዓበይቲ ሰባት ድሉው እዩ። 
እንተ ተቐቢልካ… መን እዩ ኣበራተዒ ኪረክብ ዘለዎ ኣየናይ ኣበራተዒ ከም እትወስድ ኣበራተዒ መዓስ ከም እትረኽብ
Pfizer-BioNTech 5 ዓመትን ካብኡ ንላዕልን ዝኾኑ ሰባት

5 ዓመት ዝዕድሚኦም ቖልዑ Pfizer ዝወሰዱ ዝተመሓየሸ Pfizer ባይቫለንት ቡስተር ክወስዱ ኣለዎም።

6 ዓመት ወይ ልዕሊኡ ዝኾኑ ሰባት ናይ መባእታዊ ተኸታተሊ መድሃኒቶም ብዘየገድስ ዝተመሓየሸ ባይቫለንት Pfizer ወይ Moderna ቡስተር ክወስዱ ይምረጽ።

 ነቲ ናይ መጀመርያ ተኸታታሊ ክታበት ወይ ዝቀደመ መጠናከሪ ዓቀን ካብ ዝውድኡ እንተወሓደ 2 ወርሒ ዝገብሩ
እንተ ድኣ ዝተመሓየሸ ናይ mRNA መጠናኸሪ ዘይወስዱ ኮይኖም 18 ዓመትን ካብኡ ንላዕልን ዘለዉ ሰባት Novavax ቡስተር ክወስዱ ይኽእሉ እዮም። Novavax: ነቲ ናይ መጀመርያ ተኸታታሊ ክታበት ካብ ዝውድኡ እንተወሓደ 6 ወርሒ ዝገብሩ
Moderna 6 ወርሒን ልዕሊኡን ዝዕድሚኦም ሰባት

ቖልዑ ካብ 6 ኣዋርሕ - 4 ዓመት ዝዕድሚኦም እተመሓየሸ ዶዝ ባይቫለንት ምስቲ መባእታዊ ተኸታተሊ መድሃኒቶም ተመሳሳሊ ዓይነት ክወስዱ ኣለዎም።

5 ዓመት ወይ ልዕሊኡ ዝኾኑ ሰባት ናይ መባእታዊ ተኸታተሊ መድሃኒቶም ብዘየገድስ ዝተመሓየሸ ባይቫለንት Pfizer ወይ Moderna ቡስተር ክወስዱ ይምረጽ።

 ነቲ ናይ መጀመርያ ተኸታታሊ ክታበት ወይ ዝቀደመ መጠናከሪ ዓቀን ካብ ዝውድኡ እንተወሓደ 2 ወርሒ ዝገብሩ
እንተ ድኣ ዝተመሓየሸ ናይ mRNA መጠናኸሪ ዘይወስዱ ኮይኖም 18 ዓመትን ካብኡ ንላዕልን ዘለዉ ሰባት Novavax ቡስተር ክወስዱ ይኽእሉ እዮም። Novavax: ነቲ ናይ መጀመርያ ተኸታታሊ ክታበት ካብ ዝውድኡ እንተወሓደ 6 ወርሒ ዝገብሩ
Novavax 12 ዓመትን ካብኡ ንላዕልን ዝኾኑ ሰባት 12 ዓመት ወይ ልዕሊኡ ዝኾኑ ሰባት ናይ መባእታዊ ተኸታተሊ መድሃኒቶም ብዘየገድስ ዝተመሓየሸ ባይቫለንት Pfizer ወይ Moderna ቡስተር ክወስዱ ይምረጽ። ነቲ ናይ መጀመርያ ተኸታታሊ ክታበት ወይ ዝቀደመ መጠናከሪ ዓቀን ካብ ዝውድኡ እንተወሓደ 2 ወርሒ ዝገብሩ
እንተ ድኣ ዝተመሓየሸ ናይ mRNA መጠናኸሪ ዘይወስዱ ኮይኖም 18 ዓመትን ካብኡ ንላዕልን ዘለዉ ሰባት Novavax ቡስተር ክወስዱ ይኽእሉ እዮም። Novavax: ነቲ ናይ መጀመርያ ተኸታታሊ ክታበት ካብ ዝውድኡ እንተወሓደ 6 ወርሒ ዝገብሩ
Johnson & Johnson* 18 ዓመትን ካብኡ ንላዕልን ዝኾኑ ሰባት ዕድሚኦም 18ን ካብኡ ንላዕልን ዝኾኑ ሰባት ዝተመሓየሸ ባይቫለንት Pfizer ወይ Moderna መጠናከሪ ክወስዱ ኣለዎም። ነቲ ናይ መጀመርያ ተኸታታሊ ክታበት ወይ ዝቀደመ መጠናከሪ ዓቀን ካብ ዝውድኡ እንተወሓደ 2 ወርሒ ዝገብሩ
እንተ ድኣ ዝተመሓየሸ ናይ mRNA መጠናኸሪ ዘይወስዱ ኮይኖም 18 ዓመትን ካብኡ ንላዕልን ዘለዉ ሰባት Novavax ቡስተር ክወስዱ ይኽእሉ እዮም። Novavax: ነቲ ናይ መጀመርያ ተኸታታሊ ክታበት ካብ ዝውድኡ እንተወሓደ 6 ወርሒ ዝገብሩ

ናይ *mRNA ክታበታት ተመራጺ እዮም፣ ግና ክትወስድ እንተ ዘይኪኢልካ ወይ ፍቓደኛ እንተ ዘይኮንካ ናይ Johnson & Johnson ኮቪድ-19 ክታበት ስለዝርከብ ክትወስድ ትኽእል ኢኻ።

መጠን (ዓቀን) ትሑት ሕማም ናይ ምክልካል ዓቕሚ ንዘለዎም

ማእከላይ ወይ ከቢድ ትሑት ሕማም ናይ ምክልካል ዓቕሚ እንተሃልይዎም፣ መምርሕታት ይፈላለዩ እዮም።

ዝስዕቡ እንተወሲዶም... ተወሳኺ ዶዝ ክወስድ የድልየኒ ድዩ፧ ቡስተር ክረክብ ይክእል ዶ?
Pfizer: ዕድሚኦም 5 ን ካብኡ ንላዕልን ንዝኮኑ ክልተ ዓቐናት 21 መዓልትታት ፍልልይ ብምግባር ዝወሃቡ እወ፡ ማእከላይ ወይ ከቢድ ትሑት ሕማም ናይ ምክልካል ዓቕሚ ዘለዎም ዕድሚኦም ካብ 5 ንላዕሊ ዝኮኑ ሰባት 2ይ ክታበቶም ምስወሰዱ ድሕሪ 28 መዓልቲ ተወሳኪ መጠን ክወስዱ ኣለዎም።

እወ፡ ዝተመሓየሸ ባይቫለንት mRNA ቡስተር ድሕሪ እታ ናይ መወዳእታ ዶዝ ነቶም 5 ከምኡዉን ልዕሊኡ ዝኾኑ ድሕሪ 2 ኣዋርሕ ክወስዱ ይምከር።

5 ዓመት ዝዕድሚኦም ቖልዑ Pfizer ዝወሰዱ ዝተመሓየሸ Pfizer ባይቫለንት ቡስተር ክወስዱ ኣለዎም።

18 ዓመትን ካብኡ ንላዕልን ዘለዉ ሰባት ድሕሪ 6 ኣዋርሕ እቲ ቀዳማይ ተኸታታሊ ክታበት ድሕሪ ምዉድኦም እንድሕር ድኣ ንመጻኢ ዝተምሓየሸ ናይ mRNA መጠናኸሪ ዘይወስዱ ኾይኖም ወይ ክወስዱ ዘክእሉ ምስ ዝኾኑ Novavax ካብ ምዉሳድ ክገድፍዎ ይኽእሉ እዮም።
Pfizer: ሰለስተ ዶዛት ይውሃቡ ንቆልዑ ካብ 6 ኣዋርሕ ክሳብ 4 ዓመት ዝዕድሚኦም። እቶም ቀዳሞት ክልተ ተኸታተልቲ ኣብ ናይ 21 መዓልታት ፍልልይ ክውሰዱ ኣለዎም ከምኡ’ውን እታ ሳልሰይቲ ዶዝ 8 ሰሙናት ድሕሪ’ታ ካልኣይቲ ዶዝ። ኣይፋል፡ ቆልዑ ዕድሜኦም 6 ኣዋርሕ ክሳብ 4 ዓመት ዝርከቡ ብማእከላይ ወይ ብርቱዕ ደረጃ ስርዓተ ምክልኻሎም ተዳኺሙ ዘሎ ተወሳኺ ቀዳሞት ዶዝ ክወስዱ የብሎምን ኣብዚ ግዜ’ዚ። ኣይፋልን፡ mRNA boosters ንህጻናት ካብ 6 ወርሒ ክሳብ 4 ዓመት ዝዕድሚኦም ድሮ ኣብዚ እዋን’ዚ ድሮ ናይ Pfizer primary series ዝዛዘሙ ኣይምከሩን።
Moderna ዕድሚኦም 6 ኣዋርሕ ን ካብኡ ንላዕልን ንዝኮኑ ክልተ ዓቐናት 28 መዓልትታት ፍልልይ ብምግባር ዝወሃቡ እወ፣ ማእከላይ ወይ ከቢድ ትሑት ሕማም ናይ ምክልካል ዓቕሚ ዘለዎም ዕድሚኦም ካብ 6 ኣዋርሕ  ንላዕሊ ዝኮኑ ሰባት 2ይ ክታበቶም ምስወሰዱ ድሕሪ 28 መዓልቲ ተወሳኪ መጠን ክወስዱ ኣለዎም።

እወ፡ ዝተመሓየሸ ባይቫለንት mRNA ቡስተር ድሕሪ እታ ናይ መወዳእታ ዶዝ ነቶም 6 ኣዋርሕ ከምኡዉን ልዕሊኡ ዝኾኑ ድሕሪ 2 ኣዋርሕ ክወስዱ ይምከር።

ቖልዑ ካብ 6 ኣዋርሕ - 4 ዓመት ዝዕድሚኦም እተመሓየሸ ዶዝ ባይቫለንት ምስቲ መባእታዊ ተኸታተሊ መድሃኒቶም ተመሳሳሊ ዓይነት ክወስዱ ኣለዎም።

5 ዓመት ወይ ልዕሊኡ ዝኾኑ ሰባት ናይ መባእታዊ ተኸታተሊ መድሃኒቶም ብዘየገድስ ዝተመሓየሸ ባይቫለንት Pfizer ወይ Moderna ቡስተር ክወስዱ ይምረጽ።

18 ዓመትን ካብኡ ንላዕልን ዘለዉ ሰባት ድሕሪ 6 ኣዋርሕ እቲ ቀዳማይ ተኸታታሊ ክታበት ድሕሪ ምዉድኦም እንድሕር ድኣ ንመጻኢ ዝተምሓየሸ ናይ mRNA መጠናኸሪ ዘይወስዱ ኾይኖም ወይ ክወስዱ ዘክእሉ ምስ ዝኾኑ Novavax ካብ ምዉሳድ ክገድፍዎ ይኽእሉ እዮም።
Johnson & Johnson ሓደ መጠን፣ ዕድሚኦም 18ን ካብኡ ንላዕልን ንዝኮኑ ዝተፈቀደ* እወ፣ ማእከላይ ወይ ከቢድ ትሑት ሕማም ናይ ምክልካል ዓቕሚ ዘለዎም ዕድሚኦም 18 ን ካብኡ ንላዕልን ዝኮኑ ሰባት 1ይ መጠን J&J ምስወሰዱ ድሕሪ 28 መዓልትታት ተወሳኪ መጠን mRNA ክታበት ክወስዱ ኣለዎም።

እወ፣ ዕድሚኦም 18 ን ልዕሊኡን ዝኾኑ ሰባት ናይ መወዳእታ ዓቐን ድሕሪ ምዉሳዶም ድሕሪ 2 ኣዋርሕ ወቅታዊ ንምኳን ዝተመሓየሸ ባይቫለንት mRNA መጠናከሪ ንክወስዱ ይምከሩ እዮም።

18 ዓመትን ካብኡ ንላዕልን ዘለዉ ሰባት ድሕሪ 6 ኣዋርሕ እቲ ቀዳማይ ተኸታታሊ ክታበት ድሕሪ ምዉድኦም እንድሕር ድኣ ንመጻኢ ዝተምሓየሸ ናይ mRNA መጠናኸሪ ዘይወስዱ ኾይኖም ወይ ክወስዱ ዘክእሉ ምስ ዝኾኑ Novavax ካብ ምዉሳድ ክገድፍዎ ይኽእሉ እዮም።
Novavax: ዕድሚኦም 12 ን ካብኡ ንላዕልን ንዝኮኑ ክልተ ዓቐናት 21 መዓልትታት ፍልልይ ብምግባር ዝወሃቡ ኣይፋሉን! ማእከላይ ወይ ብርቱዕ ዝተዳኸመ ናይ ሰውነት ስርዓት ምክልካል ሕማም ዘለዎም ሰባት ኣብዚ ግዜ እዚ ተወሳኺ ፈላማ ክታበት ክወስዱ የብሎምን።

እወ፡ ነቶም 12 ዓመትን ልዕሊኡን ዝዕድሚኦም እዋናዊ ንኽኸውን ድሕሪ 2 ወርሒ ድሕሪ ናይ መወዳእታ ዶዝ ዝተመሓየሸ ባይቫለንት mRNA ቡስተር ይምከር።

18 ዓመትን ካብኡ ንላዕልን ዘለዉ ሰባት ድሕሪ 6 ኣዋርሕ እቲ ቀዳማይ ተኸታታሊ ክታበት ድሕሪ ምዉድኦም እንድሕር ድኣ ንመጻኢ ዝተምሓየሸ ናይ mRNA መጠናኸሪ ዘይወስዱ ኾይኖም ወይ ክወስዱ ዘክእሉ ምስ ዝኾኑ Novavax ካብ ምዉሳድ ክገድፍዎ ይኽእሉ እዮም።

ናይ *mRNA ክታበታት ተመራጺ እዮም፣ ግና ክትወስድ እንተ ዘይኪኢልካ ወይ ፍቓደኛ እንተ ዘይኮንካ ናይ Johnson & Johnson ኮቪድ-19 ክታበት ስለዝርከብ ክትወስድ ትኽእል ኢኻ።

ብብዝሒ ዝሕተቱ ሕቶታት

ነቲ ዝወስዶ ተወሳኺ ዓቐን ክታበት ተመሳሳሊ ዓይነት ዕላመት ክረክብ የድሊ ድዩ፧

ቖልዑ ካብ 6 ኣዋርሕ - 4 ዓመት ዝዕድሚኦም እተመሓየሸ ዶዝ ባይቫለንት ምስቲ መባእታዊ ተኸታተሊ መድሃኒቶም ተመሳሳሊ ዓይነት ክወስዱ ኣለዎም። 5 ዓመት ዝዕድሚኦም ቖልዑ Pfizer ዝወሰዱ ዝተመሓየሸ Pfizer ባይቫለንት ቡስተር ክወስዱ ኣለዎም። 5 ዓመት ዝዕድሚኦም ቖልዑ Moderna ዝወሰዱ ዝተመሓየሸ Moderna ወይ Pfizer ባይቫለንት ቡስተር ክወስዱ ይኽእሉ እዮም። 6 ዓመት ወይ ልዕሊኡ ዝኾኑ ሰባት ናይ መባእታዊ ተኸታተሊ መድሃኒቶም ብዘየገድስ ዝተመሓየሸ ባይቫለንት Pfizer ወይ Moderna ቡስተር ክወስዱ ይምረጽ። እንድሕር ድኣ ቀዳማይ ክታበት ወሲዶም ኮይኖም ግናኸ ናይ COVID-19 መጠናኸሪ ዘይወሰዱ ኮይኖም-ከምኡውን ዝተመሓየሸ ናይ mRNA መጠናኸሪ ዘይወስዱ ወይ ክወስዱ ዘይክእሉ ኾይኖም Novavax ናይ COVID-19 ቡስተር ንዓበይቲ ሰባት ድሉው እዩ። 

ስለምንታይ ኢዮም ኣበርታዕቲ ዶዛት ኣገደስቲ፧

ኣበርታዒ ዓቐናት ነቶም ልዑል ሓደጋ ናይ ኮቪድ-19 ዘለዎም ሰባት ቀጻሊ ምክልኻል ሕማም ንክህልዎም ይሕግዝ። ቅድሚ ሕጂ ንኸቢድ COVID-19 ልዑል ሓደጋ ንዘለዎም ህዝቢ ጥራይ ቡስተር ዶዝ ክውሰድ ይምከር ነይሩ፣ እንተኾነ ግን እቲ ለበዋ ኣብ ነፍሲ ወከፍ 6 ወርሒን ልዕሊኡን ዘጠቓልል ኮይኑ፣ ኣንጻር ሕማም COVID-19 ምክልኻል ንምዕባይ ዝሕግዝ እዩ።

ብፍላይ ኣብ መላእ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ዝያዳ ተመሓላላፊ ቫይረሳትን ናይ ኮቪድ-19 ሕማማትን እናወሰኸ ይኸይድ ስለ ዘሎ እዚ ኣዝዩ ኣገዳሲ ኢዩ።

እቲ ኣብ ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ ዝተፈቐደ ወይ ዝጸደቐ ናይ ኮቪድ-19 ክታበታት፣ ነቲ ከቢድ ሕማምን፣ ኣብ ሆስፒታል ምእታውን፣ ሞት ብሰንኪ ኮቪድ-19ን፣ ዋላ ውን ነዚ ሓድሽ ደልታ ዘምጽኦ ሳዕቤን ኣብ ምንካይን ጽቡቕ ተራ ይጻወት። እንተዀነ ግን፣ እዚ ሕጂ ዘሎ ክታበትውን ምስ ግዜ እናነከየ ምስ ከደ ዕቝባ ክግበረሉ ይኽእል ኢዩ። ኣበራታኢ ዓቐናት ካብ ኮቪድ-19 ክትከላኸለሉ እትኽእል ክታበት እናወሰኸ ምስ ኸይደ ስርዓተ ምክልኻል ሕማም ድማ ንነዊሕ እዋን ኪቕጽል ይሕግዝ እዩ።

ክሳብ ሕጂ ዲኹም ንሰባት በቲ ቀዳሞት ተኸታተልቲ ክታበት ትህቡ ዘለኹም፧

እወ። ንዅሉ እቲ ብቑዕ ዝዀነ ሰብ መባእታዊ ተኸታታሊ ክታበት ምርካብ ብ ፍልማዊ ተኸታታሊ)1 ዓቐን ናይ Johnson & Johnson ክታበት ኮቪድ ወይ 2 ዓቐናት ናይ Pfizer ወይ ከኣ ናይ Moderna) ቀዳምነት ዝወሃቦ ነገር ኢዩ። ገምጋም ኣብ ሆስፒታል ምእንጋድ ካብቶም ዘይተኸትቡ በጽሕታት ምስቶም እተኸትቡ በጽሕታት ክነጻጸር ከሎ ካብ 10 ክሳብ 22 ዕጽፊ ይዛይድ። እቶም ዝተኸትቡ ሰባት ምስቶም ዘይተኸትቡ ኽነጻጸሩ ኸለዉ ካብ ኮቪድ-19 ከቢድ ሕማም ናይ ምሕማም (ወይ ፈጺሞም ናይ ምሕማም) ኣጋጣሚ ኣጸቢቑ ዝውሕድ ኢዩ። ብተወሳኺ'ውን መርመራታት ንውልቀ-ሰባት ንኸይሓምሙ ከምኡ'ውን ክሳብ 50 ሚእታዊት ናይቶም ካብ ኮቪድ-19 ዝሓመሙ ንነዊሕ እዋን ዝጸንሕ ምልክታት ንኸየማዕብሉ ክሕግዞም ይኽእል ኢዩ።

ኣበርታዒ ክታበታት የድልየን እንተኾይኑ፡ እቲ ዝወሰድናዮ ክታበታት ኣይሰርሕን እዩ ዘሎ ማለት ድዩ፧

ኣይፋል። እቲ ኣብዚ እዋን እዚ ኣብ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ዘሎ ክትታበት COVID-19 ንከቢድ ሕማም፣ ሆስፒታል ምእታዉ፣ ከምኡውን ሞት፣ ዋላእዉን ኣንጻር ካልኦት ዓልየት ቫይረሳት ኣብ ምክልኻል ጽቡቕ እዓዩ ኣሎ። ይኹን እምበር፣ ክኢላታት ጥዕና ህዝቢ ብፍላይ ነቶም ኣብ ሓደገኛ ዅነታት ዘለዉ ሰባት፣ ምክልኻል ካብ ልኡምን ማእከላይን ሕማም COVID-19 ዝጎደለ ብቕዓት እዮም ዝርእዩ ዘለዉ።

እቶም ዝተመሓየሹ መጠናኸሪታት ዝተፈጠሩ ሕማም ናይ ምክልኻል ዓቅሚ ንምዉሳኽን ካብቶም ሓደሓደ ሓደስቲ ተለዋወጥቲ ዓይነታት (omicron variant) ዝበለፀ ንምክልኻል እዩ። ኩሎም ንክወስድዎም ዝተኣዘዝኩም ዓቀናት ብዝተረኽበ መጠን ምዉሳድ ኣገዳሲ እዩ።

ኣበርታዒ ዶዝ እንተዘይ ወሲደ፡ ምሉእ ብምሉእ ከም ዝተኸተብኩ ድየ፧

COVID-19 እንድሕር ድኣ ናይ COVID-19 ቀዳማይ ተኸታታሊ ክታበት ወሲድካ ከምኡውን ግዝያዊ ብ CDC ዝተኣዘዘልካ መጠናኸሪ ወሲድካ ንስኻ ኣብ ዝተምሓየሸ ኩነታት ኣለኻ።

ኣበርታዒ ዶዝ ንክወስድ ከም ዝፍቐደለይ ብኸመይ የርኢ፧

ብገዛእ-ርእስኻ ነዚ ኣበርታዒ ዶዝ ክትወስድ ብቑዕ ምዃንካ ክትሕብር ትኽእል ኢኻ። ካብ ኣቕራቢ ክንክን ጥዕና ናይ ምኽሪ ምስክር ምርኣይ ኣየድልየካን እዩ።

ብኽብረትኩም ናይ ክታበት ካርድኹም ውሰድዎ ናብቲ ናይ ኣበርታዒ ዶዝ መውሃቢ ቆጸራኹም፡ ምእንቲ እቲ ክልተ ተኸታታሊ ክታበታት ናይ Pfizer ከምዝወሰድኩም ከረጋግጽ። ካርድኻ እንተዘየለ፡ እቲ ኣቕራቢ ክታበት መዝገብካ ክደልዮ ይኽእል እዩ።

ኣብ መንጎ ተወሳኺ ክታበትን ናይ ሓይሊ ክታበትን እንታይ ፍልልይ ኣሎ፧
  • ተወሳኺ ዶዝ ንገሊኦም ሕሙማት (ኣብ ላዕሊ ዘሎ ሰደቓ ተመልከት) ናይ መባእታዊ ተኸታተሊ ክታበቶም ዝዛዘሙ ይኹን እምበር እኹል ዝኾነ ናይ ሕማም ምጽዋር ግብረ-መልሲ ዘይሃቡ እዩ።
  • እቲ ናይ መጀመርታ ተኸታታሊ ክታበት ድሕሪ ግዜ እናሃሰሰ ምስ ከደ እቲ ናይ ምክልኻል ዓቕሚ እናሃሰሰ ክኸይድ ከሎ እቲ ክታበት ንሕሙማት ኢዩ።
ስርዓተ ምክልኻል ሕማም ኣብ ሓደጋ ምውዳቕ ክበሃል ከሎ እንታይ ማለት እዩ፧

ክልተ ዓቀን ናይ mRNA COVID-19 ክታበት ወይ ሓደ ዓቀን J&J ክታበት ዝወሰዱ ትሑት ናይ ምክልኻል ዓቕሚ ዘለዎም ሰባት።

ካብ ዞም ዝስዕቡ ጥዕናዊ ኩነታት እንተ ኣለካ ፡ናይ ምክልኻል ዓቅምኻ ተተንኪፉ ኣሎ ክንብል ንኽእል።ስለዚ ድማ ተወሳኺ ክታበት ኮቪድ19 የድልየካ። ከምዚ ዝበለ ጸገም ዘለም ሰባት፡

  • ብሰንኪ ጥረ ናይ መንሽሮ ወይ ናይ ደም መንሽሮ መድሃኒት መንሽርሮ ዝወስዱ ዘለው ሰባት
  • ናይ ህዋሳት ምስግጋር ተጌሩሎም ፡ ነቲ ናይ ስርዓተ ምክልኻል ዝቃወም ኣፋውስ ዝወስዱ ሰባት
  • ኣብ ዝሓለፋ ክልተ ዓመት ትሕስቶ ዋህዮ ናይ ምስግጋር ሕክምና ተገሩሎም፡ ናይ ስርዓተ ምክልኻ ዝቃወም ኣፋውስ ዝወስዱ ሰባት
  • ምጡንን ሓያል ድኻም ኣብ ቀንዲ ሰርዓተ ምክልኻል ኣካላት [ንኣብነት DiGeorge syndrome, Wiskott-Aldrich syndrome]
  • ሓያል ወይ መድሃኒት ዘይተወስዶ HIV ዘለዎም
  • ንናይ ምክልኻል ሰርዓት ኣካላት ዝቃወም ከም corticosteroids ዝኣመሰለ መድሃኒታት ብብዙሕ ዓቀን ዝወስድ ሰብ

እቲ ዘለና ክፍሊት ኣንጻር መብዛሕትኡ ቫይረሳት 90 ሚእታዊት ውጽኢታዊ እኳ እንተዀነ፣ መጽናዕትታት ከም ዝሕብሮ ግን ማእከላይን ከቢድ ሕማም ናይ ምክልኻል ዓቕሚ ዘለዎምን ውልቀ-ሰባት ወትሩ ሓያል ስርዓተ-ምክልኻል ኣይህልዎምን ኢዩ። እታ ሳልሳይቲ ክታበት ክም መበራበሪ ኣይኮነትን ትሕሰብ፡ ተወሳኺት ኢያ፡ እንታይ ደኣ ተወሳኺት ዶዝ ነቶም በቲ ክልተ ዶዝ ምሉእ ምክልኻል ዘየማዕበሉ ሰባት እዩ።

መሰረታዊ ዝዀኑ ሕክምናዊ ኩነታት እንታይ እየን፧

እቶም ኣብ ታሕቲ ተዘርዚሩ ዘሎ ኩነታት ዘለዎም ኣብ ዝዀነ ይኹን ዕድመ ዝርከቡ ሰባት (እንግሊዘኛ ጥራይ) ካብ ኮቪድ-19 ከቢድ ሕማም ናይ ምሕማም ኣጋጣሚ ኣለዎም። ከቢድ ሕማም ክበሃል ከሎ ሓደ ኮቪድ-19 ዘለዎ ሰብ ከምዚ ዝስዕብ ክኸውን ይኽእል ማለት ኢዩ፦

  • ኣብ ሆስፒታል ክንክን ርኸብ
  • ጽዑቕ ክንክን የድሊ
  • ንኽስተንፍሱ ዝሕግዞም መሳርሒ የድልዮም
  • ሞት

ብፍላይ ብዕድመ ዝደፋእካ እንተ ኮይንካ ወይ ከኣ ነዚ ዝርዝር እዚ ሓዊስካ ብዙሕ ወይ ከቢድ ናይ ጥዕና ኩነታት እንተ ኣልዩካ እቲ ኮቪድ-19 ዚብሃል ክታበት (መጀመርታ እተወስደ ዓቐንን ደጋፊ ክታበትን) ካልእ ንኮቪድ-19 ንምክልኻል ዝሕግዝ ስጕምትታት ኣገዳሲ እዩ። እዚ ዝርዝር እዚ ንኩሉ እቲ ካብ ኮቪድ-19 ከቢድ ሕማም ከጋጥመካ ዝኽእል ኵነታት ኣየጠቓልልን እዩ። ኣብዚ ዘይተጠቓለለ ኩነታት እንተ ኣልዩካ ንዅነታትካ ብኸመይ ብዝበለጸ መገዲ ከም እትቈጻጸሮን ንርእስኻ ካብ ኮቪድ-19 ብኸመይ ከም እተዕቍባን ንኣላዪ ክንክን ጥዕናኻ ኣዘራርቦ።

  • መንሽሮ
  • ሕዱር ሕማም ኵሊት
  • ሕዱር ሕማም ጸላም ከብዲ
  • ሕዱር ሕማም ሳንቡእ
  • ኣእምሮኣዊ ምዝንባል ወይ ካልእ ስነ-ኣእምሮኣዊ ኩነታት
  • ሽኮርያ (ዓይነት 1 ወይ 2)
  • ዳውን ሲንድሮም
  • ኵነታት ልቢ
  • ረኽሲ ኤች.ኣይ.ቪ
  • ኩነት ስርዓተ ምክልኻል ሕማም (ድኹም ስርዓተ ምክልኻል ሕማም)
  • ኩነታት ኣእምሮኣዊ ጥዕና
  • መጠኑ ዝሓለፈ ክብደትን ምኽራሸን
  • ጥንሲ
  • ሕማም ዋህዮታት ወይ ታላሰሚያ
  • ሽጋራ ምትካኽ፣ እዋናዊ ወይ ናይ ቀደም
  • ተሪር ክፍሊ ኣካላት ወይ ሱር ዋህዮ ደም ምትካል
  • ወቕዒ ልቢ ወይ ሰራውር ደም ናብ ሓንጎል ንዝፈስስ ደም ዝጸሉ ሕማም
  • ኣጠቓቕማ ንጥረ ነገራት ምምዝባል
  • ዓባይ ሰዓል
እቶም ብመጠኑ ወይ ከቢድ ትሑት ሕማም ናይ ምክልኻል ዓቕሚ ዘለዎም ሰባት ናይ ሓኪም ወረቐት/ ናይ መድሃኒት ትእዛዝ ወይ ካልእ ሰነድ ነዚ ዓቐን ንምዉሳድ የድልዮም ድዩ?

ኣይፋልን፣ ውልቀ-ሰባት ብዛዕባ ገዛእ ርእሶም ፈሊጦም ኣብ ዝዀነ ቦታ እዞም ክታበታት ዝወሃብሉ ኩሎም ዓቐን መድሃኒታት ክወስዱ ይኽእሉ እዩም። እዚ ነዞም ህዝቢ እዚኣቶም ንምርካብ ተወሳኺ ዕንቅፋታት ከም ዘይህሉ የረጋግጽ። ትሑት ሕማም ናይ ምክልኻል ዓቕሚ ዘለዎም ውልቀ-ሰባት ብዛዕባ እተወሰነ ሕማሞም ሕቶታት እንተ ኣልይዎም፣ ተወሳኺ ዓቐን መድሃኒት ምዉሳድ ግቡእ ምዃኑን ዘይምዃኑን ምስ ኣላዪ ክንክን ጥዕናኦም ክመያየጡ ይኽእሉ።