Vacuna ja kani inka jichi

Tu’un ya’a ni ndujáá 12/09/2022

Nú ñama kani yo maa yo tatan ja kani inka jichi chindeé ja va’a ka koto yo maa yo nuu nda kue’e xeen COVID-19 ji ja ma kuu yo sa’a kue’e ya’a.

Tu’un ja ka’an Centers for Disease Control and Prevention (CDC) siki nda tatan ja kani inka jichi kuu ja ya’a:

• Nda suchí luli ja iyo ji 6 yoo nde 5 kuiya ja ni ni’in ji in vacuna monovalente tatan Moderna COVID-19 mita kuu ni’in ji inka tatan bivalente ja kani inka jichi nuu uu ichi nuu ja ni kani nda tatan xinañu’un ji.
• Vacuna Pfizer COVID-19 ja kuu nda suchí luli ja iyo 6 yoo nde 4 kuiya mita kuu ni’in ji uu tatan monovalente tatan Pfizer ji in tatan bivalente Pfizer.
  • Nda suchí luli ja iyo ji 6 yoo nde 4 kuiya ja ncha’a ni’in ji nda tatan xinañu’un ja kani 3 jichi tatan Pfizer axi ja nduu ni ni’in ji tatan ja uni jichi mita kuu ni’in ji in tatan Pfixer ja kani inka jichi
  • Nda sichí luli ja iyo ji 6 yoo nde 4 kuiya ja ni kani 3 jichi tatan Pfizer ji nduu kánuu ja kani ji maa ji inka ka tatan ja maa mita
• Tatan COVID-19 Novavax ja kani inka jichi kuu kani nda ñayiví ña’nu nú ja ni kani ji nda vacuna xinañu’un maa ji de ncha’a ni’in ji in vacuna COVID-19 ja kani inka jichi, ji nú ma kuu axi nduu kúni ji ni’in ji in tatan ARNm ja kani inka jichi. 

*Va’a ka tú kani ní maa ní nda vcuna ARNm, vese saa vacuna Johnson & Johnson iyo ji tú nduu iyo axi tú nduu kúni ní kani ní maa ní inka vacuna.

Joñan wā ñan ro Emọjno enbwinnier

Ñe ej diik ak lap an kajur enbwinnim, tōl ko renij oktak.

*Va’a ka tú kani ní maa ní nda vcuna ARNm, vese saa vacuna Johnson & Johnson iyo ji tú nduu iyo axi tú nduu kúni ní kani ní maa ní inka vacuna.

Nda tu’un ja jikatyu’un ka

A kanuu ja kani marca vacuna ja ni kani saán ja xinañu’un jichi

Nda suchí luli ja iyo ji 6 yoo nde 4 kuiya kánuu ja ni’in ji in tatan bivalente ja kani inka jichi tatan ja ni kani ja xinañu’un jichi ji.

Nda suchí luli ja iyo ji 5 kuiya ja ni ni’in ji tatan Pfizer vachi ni kuu ni’in ji in tatan bivalente tatan Pfizer ja kani inka jichi.

Nda suchí luli ja iyo ji 5 kuiya ja ni ni’in ji tatan Moderna kuu ni’in ji in tatan bivalente Moderna axi Pfizer ja kani inka jichi.

Nda ñayiví ja iyo ji vi’i ka 6 kuiya kánuu ja ni’in ji in tatan bivalente Pfizer axi Moderna ja kani inka jichi, vese sii tatan ni ni’in ji ja xinañu’un jichi.

Nda ñayiví ja iyo ji vi’i ka 18 kuiya suni kuu ni’in ji in tatan Novavax ja kani inka jichi nú ma kuu axi nduu kúni ji ni’in ji in tatan ARNm ja kani inka jichi.

Naku kanuu tuni ja kani inka jichi nda tatan ya’a.

Ja kani inka jichi tatan yo’o chindeé ja ma kuku’u xeen yo vi’i ka de tú kuu ní in ñayiví ja yika tuni nuu COVID-19. Kivi ichi yata, ni kachi ja tatan ja kani inka jichi kuu kani nda ñayiví ja yika ka ji ja kundo’o ji kue’e COVID-19, de mita chi jikan ja kuu kani nda ñayiví ja iyo ji vi’i ka 6 yoo tágua sukua koto ka ji maa ji nuu kue’e COVID-19.

Kánuu ja sukua kuu chi kaya tuni ke’e jéé ja ñama ka jikin ji ja kua’a ka ñayiví ndo’o ji kue’e COVID-19 ini ñuu Estados Unidos.

Nda vacuna COVID-19 ja iyo ja kuatiñu yo ini ñuu Estados Unidos iyo ji ja kuu chindeé ji ja ma kuku’u xeen yo, ja ki’in yo hospital ji ja ma kuu yo ja siki COVID-19, suni kundeé ji nuu nda kue’e jéé. Vese saa, nda vacuna ja iyo mita sanaa ma koto ka ji yo’o tú ja ni ya’a tuni tiempo ja ni kani ji. Nda tatan ja kani inka jichi sa’a ji koto ka yo maa yo nuu COVID-19 de chindeé ji ja ma kundo’o yo kue’e nuu kua’a ka tiempo.

A kani ii de nda vacuna ja kani ja xinañu’un jichi nda ñayiví

Saa. Ja kani vacuna nda ñayiví ja ni kaji ja kani ja xinañu’un jichi (1 in jichi jín vacuna COVID Johnson & Johnson axi uu jichi jín Pfizer axi Moderna) kuu in ja jiniñu’un sa’a. Nda ja je’e hospital kuu ñati vi’i ka 10 axi 22 jichi ka nda ñayiví ja nduu na vacuna ji ma sú nda ja yi’i vacuna. Nda ñayiví ja ni kani vacuna ma kundo’o xeen ji kue’e (axi kusa ma kuku’u ji) kue’e COVID-19, ma sú tanu kuu jín nda ñayiví ja nduu ni kani vacuna. Nda vacuna suni sa’a ja ma ke’en kue’e nda ñayiví de kundo’o ji nda kue’e ja na’an tuni sa’a ja ndo’o ñati 50% nda ñayiví ja ni ndo’o ji COVID-19.

Tú kani inka jichi tuku tatan ya’a yo’o , a kúni ka’a ja nduu satiñu va’a nda vacuna.

Nduu. Nda vacuna COVID-19 ja neva’a yo ini ñuu Estados Unidos mita iyo ji ja chindeé ji tágua ma kuku’u xeen yo, ma ki’in yo hospital ji ma kuu yo, tiñu nuu ndi’i nda kue’e jéé. Vese saa, nda ñayiví ja satatan nde’e de ja kua’a nda ñayiví yika tuni ndo’o ji sa’a kue’e COVID-19, vi’i ka nda ñayiví ja yika tuni ji.

Nda tatan ya’a ja kani tuku inka jichi ni jakoo ji tágua chindeé ji ja ma kundo’o yo kue’e Ómicron. Kánuu ja kani ndi’i nda tatan ya’a yo’o tágua sukua koo va’a ka yo.

Tú ma kani inka jichi vacuna sa’an, a kuu kachi yo ni kani ndi’i vacuna saán

Kuu kachi-yo ja ni kani ndi’i ní vacuna COVID-19 maa ní nú ja ni kani ní ndi’i nda vacuna COVID-19 xinañu’un maa ní ji ja ni kani ní maa ní tatan ja kani inka jichi ja jikan CDC ja kani ní maa ní mita.

Nasa ste’en sa ja ni kaji de saán ja kani tatan inka jichi.

Kuu kachi tu’un ni sukua ni ja ni kaji de ní ja kani tatan inka jichi. Nduu jiniñu’un ja ste’en ní in tutu nuu kachi ja sukua kuu.

Kundiso ní tarjeta vacuna ní tú kua’an ní ja kani tatan ní tágua sukua ñayiví ja taji tatan kuni de ni kani uu jichi tatan vacuna Pfizer maa ní. Tú nduu na tarjeta ní, ñayiví ja taji tatan kuu ñandukú de tutu ní.

Naku siín kuu ja kua’a ka tatan ji ja kani inka jichi vacuna

• In tatan ja kani inka jichi kuu kani vachi ni jaku ñayiví (kunde’e ní nuu tabla ichi yata) ja ni kani ji maa ji nda tatan xinañu’un de nduu ni kundakui va’a yiki kuñu ji nuu kue’e.
• Kani inka jichi nuu nda ñayiví ja sanaa nuu ini tatan nuu yiki kuñu ji tú ja ni ya’a kua’a tiempo.

Naguá kuni ka’an ja nduu satiñu va’a yiki kuñu

Nda ñayiví ja nduu satiñu va’a yiki kuñu ji ja ni ni’in ji uu jichi vacuna ARNm COVID-19 axi in tatan vacuna J&J.

Tú sanaa ndo’o ní su’va kuu ní in ñayiví ja nduu satiñu va’a yiki kuñu de kuu ni’in ka ní vacuna COVID-19. Ya’a kuu nda ñayiví ja ndo’o sukua:

• Nda ja kutatan ji nuu cancer ja kuu nda tumor axi cancer nuu niñi
• Ni sa’a ji in trasplante in órgano de ji’i ji tatan tágua ma nduxeen yiki kuñu ji
• Ni ni’in ji in trasplante nda célula madre nuu 2 kuiya ichi yata axi ji’i ji tatan tágua ma nduxeen yiki kuñi ji
• Ndo’o ji in kue’e ja sa’a ja nduu iyo va’a ji tanu kuu (síndrome de DiGeorge, síndrome de Wiskott-Aldrich)
• Xeen tuni ja ndo’o ji kue’e VIH
• Ji’i ji in tatan ja yi’i tuni corticosteroides axi inka ka tatan ja kuu sa’a ja ma satiñu va’a yiki kuñu ji.

Vese nda vacuna ja neva’a yo satiñu ji 90% nuu ndaka ka kue’e jee virus, ja jini kuu ja nda ñayiví ja nduu satiñu va’a yiki kuñu ji nduu níni iyo ndakui yiki kuñu ji. Ja kani uni jichi nduu kuni ka’an ja ni kani inka jichi ji, sa kuu kua’a ka tatan tágua suku satiñu va’a yiki kuñu ji ma sú tanu kuu ji ja uu jichi.

Nde in kuu nda kue’e ja sa’a yika

Nda ñayiví ja naani kuiya ji ja ndo’o ji in kue’e yoso ya’a (vachi ni nuu yu’u Inglés) kuu kundo’o xeen ka ji COVID-19. In kue’e xeen kuni ka’a ja in ñayiví ja ndo’o ji kue’e COVID-19 kuu:

• Ki’in ji hospital
• Kueneñu’un ji kua’a tuni tatan
• Jiniñu’un ji in ventilador ja chindeé ja kuu xtaa tachi ji
• Kuu ji

Nda vacuna COVID-19 (ja kani ja xinañu’un ji ja kani inka jichi) ji inka ka tiñu ja chituu COVID-19 kanuu tuni ji, vi’i ka tú ña’nu ji axi ndo’o ji nda kue’e ja sa’a yika, tanu nda ja ndee ya’a. Nduu ndee nuu lista ya’a ndi’i nda kue’e ja sa’a yika tú in ñayiví kundo’o ji COVID-19. Tú ndo’o ní in kue’e ja nduu ndee ya’a, ka’an ní jín ñayiví ja taji tatan nuu ní tágua kachi nasa koto ní maa ní nuu kue’e ní ji nuu COVID-19.

• Cáncer
• Kue’e xeen nduchi i’ni
• Kue’e xeen xtaa je’e
• Kue’e xeen ña’ma
• Jiko xini axi naa ini
• Diabetes (tipo 1 axi 2)
• Síndrome de Down
• Kue’e anu
• Kue’e VIH
• Kue’e ja nduu satiñu va’a yiki kuñu
• Kue’e ja nduu satiñu va’a minki
• Kue’e neñu
• Ja ñu’un se’e
• Kue’e nda célula falciformes axi talasemia
• Kue’e tee xenu, mita axi ichi yata
• Trasplante nda órganos axi nda célula madre niñi
• Kue’e cerebrovascular, ja sa’a ja nduu jinu va’a niñi nuu minki
• Kue’e siki ja jatiñu ndute axi yuku xeen
• Tuberculosis

Nda ñayiví ja nduu satiñu va’a yiki kuñu ji, a jiniñu’un ji in tutu nuu in médico axi inka ñayiví nuu kachi ji ja jiniñu’un ji nda tatan ya’a.

Nduu, nda ñayiví ya’a kuu ki’in ji de kachi ja jiniñu’un ji nda tatan ya’a nuu je’e nda vacuna. Ya’a chindeé ja ma jekituu ja kani tatan ndi’i nda ñayivi ini ñuu ja jiniñu’un ji tatan. Tú nda ñayiví ja nduu satiñu va’a yiki kuñu ji iyo tu’un jikatu’un ji siki nasa iyo ji, kuu ka’an ji jín ñayiví ja satatan ji tú iyo va’a ji de tú kuu ja ni’in ji in nda tatan ya’a ja kani inka jichi.