Hội Chứng COVID Kéo Dài là gì?
Hội chứng COVID kéo dài có thể xảy ra sau khi một người mắc COVID-19. Đây là căn bệnh mạn tính, nghĩa là hội chứng này sẽ kéo dài trong một thời gian dài và/hoặc có thể tái phát theo thời gian. Đôi khi hội chứng này được gọi là “hội chứng hậu COVID”, “tình trạng hậu COVID-19 (PCC)” hoặc “COVID kéo dài”.
Hội chứng COVID kéo dài là mối lo ngại nghiêm trọng về sức khỏe cộng đồng đã ảnh hưởng đến hàng triệu người lớn và trẻ nhỏ tại Hoa Kỳ. Các triệu chứng có thể từ nhẹ đến nặng và kéo dài ít nhất ba tháng. Trong một số trường hợp, hội chứng COVID kéo dài có thể gây ra tình trạng tàn tật.
Vẫn còn nhiều điều chưa biết về hội chứng COVID kéo dài vì đây là tình trạng bệnh mới. Vi-rút SARS-CoV-2 gây ra COVID-19 lần đầu tiên được phát hiện vào năm 2019. Chúng tôi sẽ tiếp tục tìm hiểu thêm vì nghiên cứu vẫn đang tiếp tục.
Các Triệu Chứng của Hội Chứng COVID Kéo Dài
Hội chứng COVID kéo dài có thể kéo dài trong nhiều tháng hoặc nhiều năm sau khi nhiễm COVID-19. Các triệu chứng có thể khác nhau ở mỗi người và khó nhận biết hoặc chẩn đoán.
Theo Centers for Disease Control and Prevention (CDC, Trung Tâm Phòng Ngừa và Kiểm Soát Dịch Bệnh), có hơn 200 triệu chứng của hội chứng COVID Kéo Dài. Các triệu chứng có thể trở nên tồi tệ hơn sau khi gắng sức về thể chất hoặc tinh thần. Các triệu chứng phổ biến nhất bao gồm:
- Mệt mỏi ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày
- Cảm thấy không khỏe chung chung (theo cách khó có thể diễn tả) sau nỗ lực về thể chất hoặc tinh thần
- Khó khăn trong việc suy nghĩ hoặc tập trung, còn được gọi là “chứng não sương mù”
- Sốt
- Khó thở
- Ho
- Đau ngực
- Tim đập nhanh (nhịp tim nhanh)
- Thay đổi khướu giác và/hoặc vị giác
- Đau đầu
- Vấn đề về giấc ngủ
- Lo lắng hoặc trầm cảm
- Chóng mặt khi đứng dậy
- Đau khớp hoặc đau cơ
- Cảm giác như kim châm
- Đau bụng
- Tiêu chảy
- Táo bón
- Phát ban
- Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt
Ai có thể phát triển Hội Chứng COVID Kéo Dài?
Bất cứ ai từng mắc COVID-19 đều có thể phát triển hội chứng COVID Kéo Dài, ngay cả khi họ không có triệu chứng khi mắc COVID-19. Những người mắc COVID-19 nhiều hơn một lần có nguy cơ mắc hội chứng COVID Kéo Dài với mỗi lần nhiễm bệnh.
Theo nghiên cứu được công bố vào tháng 6 năm 2024, tính đến tháng 10 năm 2023, ước tính có 6,4% người lớn ở Washington đang mắc hội chứng COVID Kéo Dài, trong đó có 117.000 người bị hạn chế hoạt động đáng kể. Nghiên cứu này cũng phát hiện ra rằng tỷ lệ mắc COVID Kéo Dài cao nhất là ở khu vực trung tâm và phía đông Washington vào thời điểm này. Tỷ lệ người lớn ở Washington mắc COVID Kéo Dài thường được ước tính bởi Household Pulse Survey (Khảo Sát Xung Động Hộ Gia Đình).
CDC chỉ ra rằng những người có khả năng mắc COVID Kéo Dài bao gồm:
- Phụ nữ.
- Người cao tuổi.
- Những người có bệnh lý nền.
- Người gốc Tây Ban Nha và người La tinh.
- Những người từng bị bệnh nặng hoặc phải nhập viện vì COVID-19.
- Những người chưa tiêm vắc-xin ngừa COVID-19.
Những người chịu bất bình đẳng về sức khỏe có thể có nguy cơ cao hơn bị COVID Kéo Dài ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Bất bình đẳng về sức khỏe xảy ra khi một nhóm người có kết quả sức khỏe khác nhau vì những lý do về hệ thống (ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống), lý do có thể tránh được và lý do bất công.
Theo Office of the Assistant Secretary of Health (OASH, Văn Phòng Trợ Lý Bộ Trưởng Y Tế), những nhóm ít được tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe hoặc bị kỳ thị (xấu hổ hoặc tội lỗi) từ hệ thống chăm sóc sức khỏe có thể ít có khả năng được chẩn đoán mắc COVID Kéo Dài.
Quý vị có thể đọc thêm về cách OASH giải quyết sự chênh lệch về COVID Kéo Dài tại đây.
Ngăn Ngừa Hội Chứng COVID Kéo Dài
Quý vị có thể ngăn ngừa COVID Kéo Dài bằng cách không mắc COVID-19. Việc duy trì tiêm ngừa COVID-19 đầy đủ và kịp thời là biện pháp phòng ngừa tốt nhất chống lại COVID-19.
Những người đã tiêm vắc-xin nhưng vẫn mắc COVID-19 sẽ ít có khả năng mắc COVID Kéo Dài hơn những người chưa tiêm.
Các biện pháp khác mà quý vị có thể sử dụng để ngăn ngừa nhiễm COVID-19 bao gồm đeo khẩu trang, cải thiện luồng không khí và lọc khí, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước, vệ sinh các bề mặt thường xuyên chạm vào, giãn cách xã hội và xét nghiệm.
Nếu quý vị bị COVID-19, hãy bảo vệ người khác khỏi COVID-19 bằng cách làm theo các hướng dẫn này.
Bảo vệ bản thân khỏi Hội Chứng COVID Kéo Dài: Hãy tiêm vắc-xin (Tiếng Anh) (PDF)
Tìm hiểu về việc tiêm phòng COVID-19
Chẩn Đoán Hội Chứng COVID Kéo Dài
Có thể sẽ khó chẩn đoán được hội chứng COVID Kéo Dài. Một số triệu chứng có thể khó nhận biết. Hiện tại không có xét nghiệm trong phòng thí nghiệm hoặc nghiên cứu ảnh chụp nào để đưa ra chẩn đoán về COVID Kéo Dài. Các xét nghiệm y tế có thể cho thấy kết quả bình thường ngay cả khi bệnh nhân mắc hội chứng COVID Kéo Dài. Hội chứng COVID Kéo Dài có thể có chung triệu chứng hoặc đặc điểm với các bệnh mạn tính khác.
Một số người cho biết các triệu chứng của COVID Kéo Dài thực ra không biểu hiện triệu chứng của COVID-19. Họ đã không xét nghiệm COVID-19 khi mới phát bệnh. Điều này khiến việc xác nhận họ đã mắc COVID-19 trở nên khó khăn và có thể làm phức tạp thêm việc chẩn đoán. Việc xét nghiệm COVID-19 khi quý vị bắt đầu cảm thấy không khỏe có thể hữu ích để hỗ trợ quá trình chẩn đoán COVID Kéo Dài sau này, nếu cần.
Danh Sách Kiểm Tra Cuộc Hẹn Khám Sức Khỏe cho COVID Kéo Dài (CDC) (Tiếng Anh)
Tình Trạng Sức Khỏe Mới và Có Từ Trước
Hội chứng COVID Kéo Dài có thể ảnh hưởng bất kỳ hệ thống cơ quan nào. Bệnh nhân có thể biểu hiện một hoặc nhiều tình trạng có thể chẩn đoán được như: tình trạng tự miễn dịch và myalgic encephalomyelitis/chronic fatigue syndrome (ME/CFS).
Điều này nghĩa là những người từng mắc COVID-19 có thể phát triển các vấn đề sức khỏe mới như bệnh tiểu đường hoặc bệnh tim. Các tình trạng sức khỏe có từ trước như bệnh tiểu đường và bệnh tim cũng có thể trở nên trầm trọng hơn sau khi mắc COVID-19.
Sống Chung với Hội Chứng COVID Kéo Dài
Vẫn còn nhiều điều chưa biết về cách chẩn đoán và điều trị COVID Kéo Dài. Việc bị hội chứng COVID Kéo Dài hoặc hỗ trợ người bị COVID Kéo Dài có thể khiến quý vị cảm thấy bối rối. COVID Kéo Dài có thể biểu hiện các triệu chứng khác nhau ở mỗi người. Một số người có thể kiểm soát được các triệu chứng nhưng một số người khác có thể bị khuyết tật.
Hãy nhớ rằng quý vị không đơn độc. Theo Centers for Disease Control and Prevention (CDC), khoảng 1/4 người lớn mắc COVID Kéo Dài báo cáo rằng hội chứng này hạn chế các hoạt động hàng ngày của họ. Tham gia nhóm hỗ trợ có thể giúp giảm bớt cảm giác cô lập.
Tìm hiểu thêm:
- Đọc câu chuyện về COVID Kéo Dài của những người khác (storycorps.org) (tiếng Anh)
- LongCovidKids.org
- LongCOVIDFamilies.org (Tiếng Anh)
Yêu cầu các điều chỉnh hỗ trợ. Điều chỉnh hỗ trợ là sự thay đổi dành cho ai đó hoặc thứ gì đó. Các triệu chứng có thể khiến mọi người khó hoặc không thể thực hiện những việc mà họ có thể làm trước khi bị bệnh. Có thể khó quản lý công việc và nhiệm vụ học tập. Chủ lao động và trường học có thể có trách nhiệm đưa ra những biện pháp điều chỉnh hợp lý cho các triệu chứng của quý vị.
Xem phần ‘Hội Chứng COVID Kéo Dài và Quyền của Người Khuyết Tật’ bên dưới.
Tìm hiểu thêm:
- Danh Sách các Nguồn Lực từ Cơ Quan Quản Lý Đời Sống Cộng Đồng (Tiếng Anh)
- Hỗ Trợ Người Lao Động Mắc COVID-19 hoặc Hội Chứng COVID Kéo Dài (askjan.org)
- Điều Chỉnh Hỗ Trợ tại Trường Học (Các Gia Đình Mắc Hội Chứng COVID Kéo Dài)
Giữ gìn sức lực. Một triệu chứng phổ biến là thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, đặc biệt là sau khi gắng sức về tinh thần hoặc thể chất. Hãy chú ý giữ gìn sức lực và nghỉ ngơi thường xuyên trong ngày.
Tìm hiểu thêm về 4 P’s để giữ gìn sức lực của quý vị với hội chứng COVID Kéo Dài tại đây: 120-066 - áp phích "4 P's" về Hội Chứng COVID Kéo Dài - 8.5x11 - Tháng 6 Năm 2023 (wa.gov) (Tiếng Anh)
Hội Chứng COVID Kéo Dài và Quyền của Người Khuyết Tật
Hội chứng COVID Kéo Dài có thể gây ra suy giảm về thể chất và tinh thần. Đây được xem là một dạng khuyết tật theo Americans with Disabilities Act (ADA, Đạo Luật Người Mỹ Khuyết Tật). Những người mắc COVID Kéo Dài có thể được pháp luật bảo vệ khỏi sự phân biệt đối xử với người khuyết tật. Họ có thể được hưởng các điều chỉnh hợp lý từ doanh nghiệp, chính quyền tiểu bang và địa phương.
Hướng Dẫn về “Hội Chứng COVID Kéo Dài” như Một Dạng Khuyết Tật theo ADA (tiếng Anh)
Hội Chứng COVID Kéo Dài và Thai Kỳ
Những người đang mang thai hoặc mang thai gần đây có nhiều khả năng bị bệnh nặng do COVID-19. COVID-19 có thể gây ra các biến chứng ảnh hưởng đến thai kỳ và thai nhi đang phát triển. Việc tiêm vắc-xin ngừa COVID-19 là an toàn và được khuyến khích cho những người đang mang thai hoặc đang cho con bú.
Người đang mang thai cũng có thể mắc COVID Kéo Dài. Các nghiên cứu vẫn đang được tiến hành về tác động của COVID Kéo Dài trong và sau khi mang thai.
Hội Chứng COVID Kéo Dài và Thanh Thiếu Niên
Thanh thiếu niên cũng có thể bị bệnh từ Hội Chứng COVID Kéo Dài. Những thanh thiếu niên thường xuyên mệt mỏi hoặc khó tập trung có thể gặp khó khăn với việc học ở trường và các hoạt động khác. Trẻ nhỏ có thể không biết cách mô tả các triệu chứng của mình.
Trẻ nhỏ mắc COVID Kéo Dài có thể đủ điều kiện nhận dịch vụ giáo dục đặc biệt, các biện pháp bảo vệ hoặc dịch vụ liên quan theo hai Luật Liên Bang.
Cho thanh thiếu niên tiêm vắc-xin ngừa COVID-19 là cách tốt nhất để ngăn ngừa hội chứng COVID Kéo Dài ở thanh thiếu niên. Tìm hiểu thêm về việc tiêm phòng COVID-19 tại đây.
Nguồn Lực cho Cộng Động
- Kiến Thức Cơ Bản về Hội Chứng COVID Kéo Dài (CDC)
- Sống Chung với Hội Chứng COVID Kéo Dài (CDC)
- Bảo vệ bản thân khỏi Hội Chứng COVID Kéo Dài: Hãy tiêm vắc-xin (PDF) (Tiếng Anh)
- Phục Hồi Chức Năng Hậu COVID (UW Medicine) (Tiếng Anh)
Nguồn Lực cho Bác Sĩ và Sức Khỏe Cộng Đồng
- PHỤC HỒI: Nghiên Cứu COVID để Tăng Cường Phục Hồi (Tiếng Anh)
- Tổng Quan Lâm Sàng về Hội Chứng COVID Kéo Dài (CDC) (Tiếng Anh)
- Khoa Học và Cách Tiếp Cận Sức Khỏe Cộng Đồng của CDC đối với Hội Chứng COVID Kéo Dài (Tiếng Anh)
- Khảo Sát Xung Động Hộ Gia Đình về Hội Chứng COVID Kéo Dài (CDC) (Tiếng Anh)
- Hội Thảo Trực Tuyến về Power of Providers (POP, Sức Mạnh của Nhà Cung Cấp) (Tiếng Anh)
- Ước Tính Gánh Nặng và Sự Phân Bố Tình Trạng Hậu COVID-19 tại Tiểu Bang Washington, Tháng 3 Năm 2020–Tháng 10 Năm 2023 (CDC) (Tiếng Anh)
- Định Nghĩa về Hội Chứng COVID Kéo Dài (2024) (National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine) (Tiếng Anh)
- Hội Chứng COVID Kéo Dài và Sự Hạn Chế Hoạt Động Đáng Kể Liên Quan Đến COVID Kéo Dài ở Người Lớn, theo Khu Vực Pháp Lý — Hoa Kỳ, 2023 (CDC) (Tiếng Anh)
Nguồn Lực cho Phụ Huynh
- Bảo vệ bản thân khỏi Hội Chứng COVID Kéo Dài: Hãy tiêm vắc-xin (Tiếng Anh) (PDF)
- 120-066 - áp phích "4 P's" về Hội Chứng COVID Kéo Dài - 8.5x11 - Tháng 6 Năm 2023 (wa.gov) (Tiếng Anh)
- Bộ Công Cụ Giao Tiếp (Tiếng Anh và Tiếng Tây Ban Nha) từ California Department of Public Health (Sở Y Tế Công Cộng California). Bao gồm các hình ảnh từ mạng xã hội.