Juntl Vacuna te Tz’aqsab’il

Jakulo tz'ok juntl vacuna ti'je te tz'aqsab'il twitz aju o tz'ok ti'je te tnejel. O b'aj kyximen CDC ti'j jlu tejxi kyb'aj kyke'yin qe xnaq'tzb'il i etz (aqeju tu'n kyok smo'n q'anb'il te tz'aqsab'il te Moderna ex Johnson & Johnson), ex otaq che b'ajxix yolin ti'jju toch' mo q'anb'il te tz'aqsab'il tu'n tok tx'iket.

Aqeju na'mx japun twi' 17 ab'q'i o'kx jaku tz'ok kyi'j aju vacuna te tz'aqsab'il Pfizer.

Aqeju vacuna te tz'aqsab'il in che onin ti'jju tu'n kukx kyxq'uqin kyib' qeju jakulo tzaj COVID-19 kyi'j tu'n mi'n kyyab'te kyuw. O'kx in noktoq vacuna te tz'aqsab'il kyi'j qeju jakulo che yab'te kyuw tu'n COVID-19, noqtzen tu'nj tej ch'ixtoq kub'aj ab'q'i 2021 ex tej t-xi tzyet ab'q'i 2022 in nok vacuna te tz'aqsab'il kyi'j kykyaqilju o che japun 12 ab'q'i kyu'n tu'n tok kyxq'uqinxix kyib' ti'j COVID-19. Nimxix toklen jlu tu'nju ate' junxitl wiq virus ex in nelxix kyiqen mastl xjal COVID-19 toj tnam Estados Unidos.

Tb'anelqe vacuna ti'j COVID-19 in che ajb'en toj tnam Estados Unidos tu'n mi'n kyyab'te xjal kyuw, tu'n mi'n kykyaj ten toj spital ex tu'n mi'n kykyim tu'n COVID-19 ex kyu'n qe junxitl wiq virus. Maske ikju, jakulo b'aj kyipumal mo kyb'alor vacuna toj qxmilal aj tb'et amb'il. Aqeju vacuna te tz'aqsab'il in nonin ti'jju tu'n kukx kyten kyipumal qe tnejel vacuna ti'j COVID-19 toj qxmilal toj nim amb'il.

Kukx. Kukx in qo ximen qa nim toklen tu'n kyok tnejel vacuna kyi'j kykyaqil xjal. Aju kyajlal xjal miti' ok vacuna kyi'j, mas te 10 a 22 maj in che kyaj ten toj spital twitzju kyajlal xjal otoq tz'ok b'aj vacuna kyi'j. Qa ma kyok mojb'an xjal o tz'ok vacuna kyi'j tuk'ilju na'mx tok vacuna kyi'j, in nel toj q'ancha'l qa miti'xix in che yab'te qeju o che ok vacunarin. Ax ikx in nonin vacuna kyi'j xjal tu'n mi'n kyyab'te ex tu'n mi'n ttzaj yek'b'il ti'j COVID-19 kyi'j qeju 50 ti'j 100 xjal o che yab'te.

Nya. Aqe vacuna ti'j COVID-19 toj tnam Estados Unidos tb'anel in che ela tu'n mi'n kyyab'te xjal, tu'n mi'n kykyaj ten toj spital ex tu'n mi'n kykyim, maske otoq tz'el kyiqen junxitl tten virus. Noqtzen tu'nj, o tz'el kynik' qeju in che xnaq'tzan ti'j qchwinqlal ti'jju qa in b'aj ch'in tipumal q'anb'il ti'j COVID-19 kyxol qeju in che anq'in jatumel in che yab'te xjal.

• Qa o tz'ok kab'e vacuna ti'je aju (Pfizer ex qa Moderna), jaku txi qq'ama'n qa otoq b'aj vacunarine qa o tzik' kabe seman toklen tkab'in vacuna ti'je. Qa o tz'ok o'kx junx vacuna ti'je aju (Johnson & Johnson), jaku txi qq'ama'n qa otoq b'aj vacunarine qa o tzik' kabe seman toklen vacuna ti'je.
• At toklen jlu kyuk'e kykyaqil xjal, axpe ikx kyuk'e qeju o tz'ok juntl vacuna tu'nju at ch'in ex qa miti' tipumal kyxmilal (O'kx toj yol inglés), ex kyuk'e qeju otaq tz'ok juntl vacuna kyi'j te tz'aqsab'il.
• Il ti'j tu'n tok jun vacuna ti'j COVID-19 aju otoq tzaj q'o'n amb'il tu'n tok q'et qi'j tu'n Food and Drugs Administration (FDA, K'loj xjal ke'yil ti'j Wab'j ex Q'anb'il); mo tu'n World Health Organization (WHO, K'loj xjal Ke'yil Chwinqlal toj tkyaqil twitz Tx'otx' ), tu'n t-xi qq'ama'n qa jun xjal ya otoq b'aj vacunarin.
• Qa na'mx tik' 2 seman atxix tej tok tkab'in vacuna ti'je mo qa na'mx tok, NYA xq'uqin ta'ya. Kukx b'inchama tkyaqilju at toklen tu'n tok t-xq'uqin tib'a ajxi tok b'aj vacuna ti'je.

Q'inxa tu'ja jatumel o kyaj tz'ib'en toj alkye q'ij ok vacuna ti'je, tu'n tok tke'yin ajq'anel qa ya otoq tz'ok b'aj vacuna ti'je na'mxtoq tok aju juntl vacuna te tz'aqsab'il. Qa miti' tu'ja, jakulo kanet tqanil ti'ja tu'n q'ol vacuna.

• Aju juntl vacuna o'kx in nok kyi'j qeju otoq tz'ok b'aj kab'e vacuna kyi'j, aju in najb'en ARNm tu'n (Pfizer ex qa Moderna) naq tu'nj miti'xix in che onin ti'j kyxmilal.
• Atzun juntl vacuna te tz'aqsab'il in nok kyi'j qeju xjal jakulo tz'el b'aj tipumal kykab'il tnejel kyvacuna aj tb'et amb'il.

Ja'lo tb'anel tu'n tok aju junxitl vacuna te tz'aqsab'il ti'j COVID-19 kyi'j qe xjal lu.

Aju U.S. Food and Drug Administration (FDA), Advisory Committee on Immunizations Practices (ACIP, K'loj xjal q'ol Nab'il ti'jju tu'n tok Q'anb'il qi'j tu'n mi'n Qyab'te), ex Western States Scientific Safety Review Workgroup (K'loj xjal in che Aq'unan tu'n tokxix Kyke'yin tze'n Ate'qe Tnam te Elnix) in tzaj kyq'ama'n qa tb'anel tu'n tok juntl toxin vacuna kye qeju at ch'in ex qa miti'xix tipumal kyxmilal (O'kx toj yol inglés).

Jaku txi qq'ama'n qa at ch'in mo qa miti'xix tipumal t-xmilala qa at jun yab'il kyuw ti'ja, qa ikju jaku tz'ok juntl vacuna ti'je ti'j COVID-19. Ak ikx kyi'j qeju xjal lu:

• Aqeju in nok q'anb'il kyi'j, aju tu'n tq'anet q'ayni yab'il mo cáncer toj t-xmilal ex qa toj kychik'el
• Aqeju o tz'okx q'o'n toj kyxmilal jun piẍ toj tk'u'j juntl xjal ex in xi kyk'a'n q'anb'il tu'n tel q'i'n tipumal kyxmilal
• Aqeju o tz'ok txuylal nitx'il mo célula madre toj kychik'el kyoj 2 ab'q'i o tzik' ex qa in xi tk'a'n q'anb'il tu'n tel q'i'n tipumal t-xmilal
• Aqeju e ul itz'ji tuk'il jun kyxmilal miti'xix tipumal tu'n kyq'anit kyu'nx kyib' (ik tze'n yab'il DiGeorge, yab'il Wiskott-Aldrich)
• Aqeju otoq tz'el kyiqen VIH ex miti' xi kyk'a'n q'anb'il
• Aqeju in xi kyk'a'n nim q'anb'il corticosteroides ex qa in nok kyi'j mo junjuntl q'anb'il aju jakulo tz'el tipumal kyxmilal kyu'n.

Tb'anel qe vacuna kye 90 xjal ti'j 100 tu'n mi'n kyyab'te kyu'n ch'ixme tkyaqil wiq virus, noqtzen tu'nj o che etz xnaq'tzb'il in tzaj kyyek'un qa aqeju noq ch'in tipumal kyxmilal at, miti'xix in nonin vacuna kyi'j tu'n kyq'anit kyu'nx kyib'. Aj tok toxin vacuna kyi'j, miti' in nok te tz'aqsab'il ti'j q'anb'il, qalaj in nok te juntl vacuna kye qeju miti'xix in che onin qeju kykab'il tnejel vacuna kyi'j tu'n tten tipumal kyxmilal.

Qa o tz'ok vacuna tzajni ti'j ARNm (Moderna mo Pfizer) ex qa noq ch'in ex qa miti' tipumal t-xmilala:

• Il ti'j tu'n tok aju juntl vacuna ti'je aj tik' 28 q'ij tej toklen tkab'in t-vacunaye.
• Qa jaku b'ant, q'onka aju juntl vacuna ikx tb'i ik tze'n kyb'i qeju o kyok ti'ja te tnejel. Qa miti' kanet tu'ne, jaku tz'ok q'o'n ti'ja juntl vacuna tzajni ti'j ARNm.
• Ax ikx il ti'j tu'n tok jun vacuna te tz'aqsab'il kyi'j ti'j COVID-19 (Pfizer-BioNTech, Moderna ex qa Janssen) aj tik' 5 xjaw toklen toxin vacuna in najb'en ARNm tu'n. Qa ikju, aqeju at noq ch'in ex qa miti' tipumal kyxmilal jaku kyok kyaje vacuna ti'j COVID-19 kyi'j.

Qa o tz'ok vacuna Johnson & Johnson (Janssen) ex qa noq ch'in ex qa miti' tipumal t-xmilala:

• Il ti'j tu'n tok aju juntl vacuna ti'ja te tz'aqsab'il ti'j COVID-19 (Pfizer-BioNTech, Moderna mo Janssen) aj tik' 2 xjaw (8 seman) tejxi toklen ti'ja aju tnejel vacuna Janssen.
• Aju xjal o tz'ok aju o'kx jun vacuna ti'j COVID-19 Janssen tb'i, mlay tz'ok jun toxin vacuna ti'j COVID-19.

Aqe xjal lu noq jte'xku ab'q'i q'i'n kyu'n (O'kx toj yol inglés) mas jakulo che yab'texix kyuw tu'n COVID-19. Aj tyab'texix jun xjal tu'n COVID-19 jakulo b'aj jlu ti'j:

• Jaku kyaj ten toj spital
• Il ti'j tu'n tok kwentinxix kyu'n ajq'anel
• Il ti'j jun xupb'il tu'n tb'ant tjuk'u'n kyq'iq'
• Jaku kyim

Tb'anel qe vacuna ti'j COVID-19 (aqeju tnejel ex aju juntl te tz'aqsab'il) ax ikx aju tu'n tok qxq'uqin qib' ti'j COVID-19, mas nim toklen jlu qa at jun yab'il qi'j atxix ojtxe ex qa jun yab'il kyuw ik tze'n qe jlu. Toj u'j lu o'kx in yolin kyi'j junjun yab'il in che onin ti'j COVID-19 tu'n tyab'texixa tu'n. Qa at jun yab'il ti'ja aju miti' tku'x toj u'j lu, yolina tuk'e ajq'anel ti'jju tu'n tok t-xq'uqin tib'a ex tu'n mi'n tyab'tiya kyuw tu'n COVID-19.

• Q'ayne yab'il
• Yab'il kyuw ti'j qchjab' mo q-riñón
• Yab'il kyuw ti'j qsaseb' mo q-hígado
• Yab'il kyuw ti'j qtzpo'y mo q-pulmón
• Aju qa o tz'el naj qnab'il mo junjuntl yab'il toj qwi'
• Diabetes (wiq 1 mo wiq 2)
• Yab'il Dawn
• Yab'il ti'j qanmi
• Aju qa o tz'el qiqen VIH
• Aju qa miti'xix tipumal qxmilal (mo noq ch'in tipumal at)
• Aju qa miti' in naq'unan t-sesil qwi' toj tumel
• Nim talil qxmilal ex qa nimxix talil
• Yab'winaq xu'j
• Yab'il toj chik' mo talasemia
• Aju qa in qo sich'in mo in qo sich'intoq
• Aju qa o tz'okx q'o'n toj qxmilal jun piẍ toj tk'u'j juntl xjal ex qa celulas madre
• Yab'il ti'j chik' at toj t-sesil qwi' mo aju qa ya miti'tl in b'et chik' toj
• Yab'il in tzaj tu'n tpaj drow
• Tzqijqulb'aj mo tuberculosis