የ COVID-19 ክትባት

የ COVID-19 ክትባት ነጻ እና 6 ወር ዓመት እና ከዚያ በላይ የሆናቸው ሰዎች ሁሉ የኢሚግሬሽን ሁኔታቸውን ሳያመላክት ማግኘት የሚችሉት ክትባት ነው።

ከቤት መውጣት አልቻሉም እና የ COVID-19 ክትባት ይፈልጋሉ? እባክዎ እዚህ ይመልከቱ (*ወደ መጽሔቱ የሚወስድ ሊንክ)

 

እነዚህ ለውጦች የሚያካትቱት፦

  • ዕድሜያቸው 6 ወራት እና ከዚያ በላይ የሆኑ የበሽታ መከላከል አቅማቸው ደካማ የሆነ 1 የባይቫለንት COVID-19 ክትባት ዶዝ የወሰዱ፦ ተጨማሪ የባይቫለንት COVID-19 ክትባት ዶዝ፣ ከባይቫለንት COVID-19 ክትባት ዶዝ ቢያንስ ከ2 ወራት በኋላ ሊሰጥ ይችላል።
  • ዕድሜያቸው 65 እና ከዚያ በላይ የሆኑ ሰዎች ለመጨረሻ ጊዜ ከወሰዱት የባይቫለንት ዶዝ ከ4 ወራት በኋላ የባይቫለንት ክትባት ተጨማሪ ዶዝ ለመውሰድ ብቁ ናቸው።
  • ሞኖቫለንት (ኦርጂናል) mRNA የ COVID-19 ክትባቶች በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ ከዚህ በኋላ በጥቅም ላይ እንዲውሉ አይመከሩም።
  • የሞኖቫለንት COVID-19 ክትባቶችን አንድ ወይም ሁለት ቀዳሚ ዶዞች የወሰዱ ግለሰቦች ከማንኛውም የሞኖቫለንት COVID-19 ክትባት ከወሰዱ ቢያንስ ከ2 ወራት በኋላ የባይቫለንት COVID-19 ክትባት ነጠላ ዶዝ መውሰድ አለባቸው።
  • የዘመነ የ mRNA ክትባት አስቀድመው የወሰዱ ዕድሜያቸው 6 እና ከዚያ በላይ የሆኑ ግለሰቦች ዕድሜያቸው 65 አመት ወይም ከዚያ በላይ ወይም ዝቅተኛ በሽታን የመከላከል አቅም ያላቸው ካልሆኑ በስተቀር ምንም አይነት እርምጃ መውሰድ አያስፈልጋቸውም።
  • ለታዳጊ ልጆች፣ በርካታ ዶዞች መታዘዛቸውን ይቀጥላሉ እና በዕድሜ፣ በክትባት፣ እና በመጀመሪያ የትኞቹ ክትባቶች ተወሰዱ በሚለው መሰረት ይለያያሉ።

mRNA ክትባቶች ተመራጮች ናቸው፣ ነገር ግን ሌላ ክትባት ማግኘት ካልቻሉ ወይም ለማግኘት ካልፈለጉ Novavax COVID-19 ክትባት አሁንም ድረስ ሊገኝ ይችላል።

የ COVID-19 ክትባትን ለማግኘት ምን ማወቅ ያስፈልገኛል?

ደህንነት እና ውጤታማነት

የክትባት መስፈርቶች

ትምህርት ቤት እና ህፃናት እንክብካቤ

ከክትባት በኋላ ያለው ሕይወት

Vaccine booster dose

የክትባት አጋዥዎች እና ተጨማሪ ዶዞች

የ COVID-19 ክትባትን ለማግኘት ምን ማወቅ ያስፈልገኛል?

ክትባቱን እንዴት ማግኘት እችላለሁ?

ቀጠሮ ለማግኘት እንዲሁም ቀጠሮ ለማስያዝ የክትባት መፈለጊያ ን ይጎብኙ።

በተጨማሪም በአቅራቢያዎ ለሚገኙ የክትባት ቦታዎች ዚፕ ኮድዎን ወደ 438-829 (GET VAX) መላክ ይችላሉ።

ክትባቱን ለመውሰድ የ U.S. ዜጋ መሆን አለብኝ?

አይ፣ ክትባቱን ለመውሰድ የ U.S. ዜጋ መሆን የለብዎትም። ክትባቱን ለማግኘት የማኅበራዊ ዋስትና ቁጥር፣ ወይም የስደት ሁኔታዎ ያላቸው ሌሎች ሰነዶች አያስፈልጉዎትም ማለት ነው። አንዳንድ የክትባት አቅራቢዎች የማኅበራዊ ዋስትና ቁጥርን ይጠይቁ ይሆናል፣ ግን መስጠት የለብዎትም።

ልጃችሁ ክትባቱን ለማግኘት የግድ የ U.S. ዜጋ መሆን የለበትም። የጤና እንክብካቤ አቅራቢዎች የማንንም የኢሚግሬሽን ሁኔታ አይጠይቁም። አብዛኛውን ጊዜ፣ ወላጆችና ሞግዚቶች ከ18 ዓመት በታች የሆኑ ወጣቶችን ክትባት ለመስጠት የእነሱን ፈቃድ መስጠት ያስፈልጋቸዋል።

የ Washington State Department of Health (የዋሽንግተን ግዛት የጤና መሥሪያ ቤት) 6 ወር  ዓመትና ከዚያ በላይ የሆናቸው ሰዎች በሙሉ ክትባት እንዲወስዱ ያሳስባል።

ለ COVID-19 ክትባቶች ወጪ አለ?

በ COVID-19 ወረርሽኝ ወቅት፣ የUS ፌደራል መንግስት ሁሉንም የ COVID-19 ክትባቶች ገዝቷል እናም ለሚፈልጋቸው ለእያንዳንዱ ሰው ነጻ እንዲሆኑ አድርጓቸዋል። አሁን COVID-19 የህዝብ ጤና ድንገተኛነት በማብቃቱ፣ የ COVID-19 ክትባቶች እንደ ሌሎች ክትባቶች ተመሳሳይ የሆነ መንገድን ይከተላሉ ተብሎ ይጠበቃል፣ ይህም ከክሊኒኮች እና ከሆስፒታሎች በቀጥታ ለአዋቂዎች ይገዛሉ ማለት ነው። የ COVID-19 ክትባቶች አሁንም ቢሆን ተደራሽ ይሆናሉ፣ ነገር ግን አንዳንድ አዋቂዎች እንዲያገኟቸው ገንዘብ የሚያስወጣ ሊሆን ይችላል። 

እንደ ሌሎች ክትባቶች፣ የ COVID-19 ክትባቶች በአብዛኛዎቹ የኢንሹራንስ እቅዶች ሊሸፈኑ ይችላሉ። የ COVID-19 ክትባቶች በዋሽንግተን ስቴት ለሚኖሩ ለሁሉም ልጆች እስከ 19 ዓመት የልደት በአላቸው ድረስ በ ክትባት ለልጆች (እንግሊዘኛ ብቻ) ፕሮግራም በኩል የሚገኝ መሆኑን ይቀጥላል። አዋቂዎች የጤና ኢንሹራንስ ከሌላቸው ወይም እቅዳቸው ክትባቱን የማይሸፍን ከሆነ የመከተብ ወጪዎቻቸውን ለመሸፈን ሊያግዝ የሚችሉ ፕሮግራሞች አሉ። በእነዚህ ፕሮግራሞች ላይ ተጨማሪ መረጃ ለማግኘት HHS.gov (እንግሊዘኛ ብቻ) ላይ ይጎብኙ።

በፌደራል ደረጃ የተገዙ ክትባቶች አቅርቦት እስካለ ድረስ የ COVID-19 ክትባቶች ለሁሉም ያለ ምንም ወጪ የሚሰጡ መሆናቸውን ይቀጥላሉ።

የጤና ኢንሹራንስ ከሌለኝስ?

እንደ ሌሎች ክትባቶች፣ የ COVID-19 ክትባቶች በአብዛኛዎቹ የኢንሹራንስ እቅዶች ሊሸፈኑ ይችላሉ። የ COVID-19 ክትባቶች በዋሽንግተን ስቴት ለሚኖሩ ለሁሉም ልጆች እስከ 19 ዓመት የልደት በአላቸው ድረስ በ ክትባት ለልጆች (እንግሊዘኛ ብቻ) ፕሮግራም በኩል የሚገኝ መሆኑን ይቀጥላል። አዋቂዎች የጤና ኢንሹራንስ ከሌላቸው ወይም እቅዳቸው ክትባቱን የማይሸፍን ከሆነ የመከተብ ወጪዎቻቸውን ለመሸፈን ሊያግዝ የሚችሉ ፕሮግራሞች አሉ። በእነዚህ ፕሮግራሞች ላይ ተጨማሪ መረጃ ለማግኘት HHS.gov (እንግሊዘኛ ብቻ) ላይ ይጎብኙ።

በአሁኑ ጊዜ የትኞቹ የ COVID-19 ክትባቶች ይገኛሉ?

ሦስት ክትባቶች ለአስቸኳይ ጊዜ አገልግሎት እንዲውሉ ወይም በ U.S. Food and Drug Administration (FDA፣ የ U.S. የምግብና መድሀኒት አስተዳደር) ሙሉ በሙሉ ፈቃድ አግኝተዋል። እነዚህ ክትባቶች በአሁኑ ጊዜ በ Washington ግዛት ይሰጣሉ። ከ 

Pfizer-BioNTech የ COVID-19 ክትባት (Comirnaty)፦

ከ 6 ወር እስከ 4 አመት ለሆኑ ህጻናት ሶስት ዶዝ መድሀኒት ተሰጥቷል። የመጀመሪያዎቹ ሁለት ዶዞች በ 21 ቀናት ልዩነት እና ሶስተኛው ዶዝ ከሁለተኛው ዶዝ ከ 8 ሳምንታት በኋላ መሰጠት አለባቸው።

ዕድሜያቸው 5 እና ከዚያ በላይ ለሆኑት ክትባት የ Pfizer-BioNTech የ COVID-19 ክትባት ባለአንድ ባይቫለንት ዶዝ ነው።

  • የሞኖቫለንት COVID-19 ክትባቶችን አንድ ወይም ሁለት ቀዳሚ ዶዞች የወሰዱ ግለሰቦች ከማንኛውም የሞኖቫለንት COVID-19 ክትባት ከወሰዱ ቢያንስ ከ2 ወራት በኋላ የባይቫለንት COVID-19 ክትባት ነጠላ ዶዝ መውሰድ አለባቸው።ባለ ሶስት-ዶዝ ዋና ሞኖቫለንት Pfizer የመጀመሪያ ተከታታዮችን የወሰዱ ከ6 ወር እስከ -4 አመት የሆኑ ልጆች የባለ ሶስት-ዶዝ የሞኖቫለንት የመጀመሪያ ተከታታዮችን ካጠናቀቁ ቢያንስ ከ2 ወራት በኋላ የዘመነ የባይቫለንት Pfizer ዶዝን መውሰድ አለባቸው። Pfizer ን የወሰዱ 5 አመት የሆናቸው ልጆች መውሰድ የሚችሉት የዘመነ Pfizer ባይቫለንት ዶዝ ብቻ ነው። 6 አመት እና ከዚያ በላይ የሆኑ ሰዎች ለመጀመሪያ ተከታታዮቻቸው ወይም ለቀድሞ የሞኖቫለንት ማበረታቻ ዶዝ የወሰዱት ምርት ምንም ይሁን ምንም መውሰድ የሚችሉት የዘመነ Pfizer ወይም Moderna ዶዝን ብቻ ነው። 
  • ዕድሜያቸው 6 ወራት እና ከዚያ በላይ የሆኑ የበሽታ መከላከል አቅማቸው ደካማ የሆነ 1 የባይቫለንት COVID-19 ክትባት ዶዝ የወሰዱ፦ ተጨማሪ የባይቫለንት COVID-19 ክትባት ዶዝ፣ ከባይቫለንት COVID-19 ክትባት ዶዝ ቢያንስ ከ2 ወራት በኋላ ሊሰጥ ይችላል። 
  • ዕድሜያቸው 65 እና ከዚያ በላይ የሆኑ ሰዎች ለመጨረሻ ጊዜ ከወሰዱት የባይቫለንት ዶዝ ከ4 ወራት በኋላ የባይቫለንት ክትባት ተጨማሪ ዶዝ ለመውሰድ ብቁ ናቸው።

በ CDC የታዘዘልዎትን የቅርብ ጊዜ ዶዝ የተቀበሉ ከሆነ በ COVID-19 ክትባትዎ የዘመኑ (እንግሊዝኛ ብቻ) ነዎት።
 

የ Moderna የ COVID-19 ክትባት (Spikevax)፦

ዕድሜያቸው ከ6 ወር-5 አመት ለሆናቸው ልጆች የ Moderna የ COVID-19 ክትባት ሁለት ባይቫለንት ዶዝ ተከታታዮች ሲሆን የሚሰጡትም በአንድ ወር ልዩነት ነው። ዕድሜያቸው 6 አመት እና ከዚያ በላይ ለሆናቸው የ Moderna የ COVID-19 ክትባት አንድ ባይቫለንት ዶዝ ነው።

•    የሞኖቫለንት COVID-19 ክትባቶችን አንድ ወይም ሁለት ቀዳሚ ዶዞች የወሰዱ ግለሰቦች ከማንኛውም የሞኖቫለንት COVID-19 ክትባት ከወሰዱ ቢያንስ ከ2 ወራት በኋላ የባይቫለንት COVID-19 ክትባት ነጠላ ዶዝ መውሰድ አለባቸው።ባለ ሁለት ዶዝ ዋና ሞኖቫለንት Moderna የመጀመሪያ ተከታታዮችን የወሰዱ ከ6 ወር እስከ 4 አመት የሆኑ ልጆች የባለ ሁለት-ዶዝ የሞኖቫለንት የመጀመሪያ ተከታታዮችን ካጠናቀቁ ቢያንስ ከ2 ወራት በኋላ የዘመነ የባይቫለንት Moderna ዶዝን መውሰድ አለባቸው።5 አመት እና ከዚያ በላይ የሆኑ ሰዎች ለመጀመሪያ ተከታታዮቻቸው ወይም ለቀድሞ የሞኖቫለንት ማበረታቻ ዶዝ የወሰዱት ምርት ምንም ይሁን ምንም መውሰድ የሚችሉት የዘመነ Pfizer ወይም Moderna ዶዝን ብቻ ነው።
•    ዕድሜያቸው 6 ወራት እና ከዚያ በላይ የሆኑ የበሽታ መከላከል አቅማቸው ደካማ የሆነ 1 የባይቫለንት COVID-19 ክትባት ዶዝ የወሰዱ፦ ተጨማሪ የባይቫለንት COVID-19 ክትባት ዶዝ፣ ከባይቫለንት COVID-19 ክትባት ዶዝ ቢያንስ ከ2 ወራት በኋላ ሊሰጥ ይችላል። 
•    ዕድሜያቸው 65 እና ከዚያ በላይ የሆኑ ሰዎች ለመጨረሻ ጊዜ ከወሰዱት የባይቫለንት ዶዝ ከ4 ወራት በኋላ የባይቫለንት ክትባት ተጨማሪ ዶዝ ለመውሰድ ብቁ ናቸው።

በ CDC የታዘዘልዎትን የቅርብ ጊዜ ዶዝ የተቀበሉ ከሆነ በ COVID-19 ክትባትዎ የዘመኑ (እንግሊዝኛ ብቻ) ነዎት።

የ Novavaxየ COVID-19 ክትባት :
ክትባቱ ዕድሜያቸው 12 ዓመትና ከዚያ በላይ ለሆኑ ግለሰቦች ለአስቸኳይ ጊዜ አገልግሎት እንዲውል የተፈቀደ ነው።ክሊኒካዊ ሙከራዎቹ ምንም ዓይነት ከባድ የደህንነት ስጋት አላሳዩም።  

  • 12 እና ከዚያ በላይ ለሆኑ ዕድሜዎች በ 21 ቀናት ልዩነት ሁለት መጠኖች ተሰጥተዋል።
  • የሞኖቫለንት COVID-19 ክትባቶችን አንድ ወይም ሁለት ቀዳሚ ዶዞች የወሰዱ ግለሰቦች ከማንኛውም የሞኖቫለንት COVID-19 ክትባት ከወሰዱ ቢያንስ ከ2 ወራት በኋላ የባይቫለንት COVID-19 ክትባት ነጠላ ዶዝ መውሰድ አለባቸው።
  • ዕድሜያቸው 6 ወራት እና ከዚያ በላይ የሆኑ የበሽታ መከላከል አቅማቸው ደካማ የሆነ 1 የባይቫለንት COVID-19 ክትባት ዶዝ የወሰዱ፦ ተጨማሪ የባይቫለንት COVID-19 ክትባት ዶዝ፣ ከባይቫለንት COVID-19 ክትባት ዶዝ ቢያንስ ከ2 ወራት በኋላ ሊሰጥ ይችላል። 
  • ዕድሜያቸው 65 እና ከዚያ በላይ የሆኑ ሰዎች ለመጨረሻ ጊዜ ከወሰዱት የባይቫለንት ዶዝ ከ4 ወራት በኋላ የባይቫለንት ክትባት ተጨማሪ ዶዝ ለመውሰድ ብቁ ናቸው።

mRNA ክትባቶች ተመራጮች ናቸው፣ ነገር ግን ሌላ ክትባት ማግኘት ካልቻሉ ወይም ለማግኘት ካልፈለጉ Novavax COVID-19 ክትባት አሁንም ድረስ ሊገኝ ይችላል።የዘመነውን የ mRNA ማጠናከሪያ መውሰድ የማይችሉ ወይም የማይወስዱ ከሆነ 18 ዓመት እና ከዚያ በላይ የሆናቸው ሰዎች የ Novavax ማጠናከሪያ ለመውሰድ መምረጥ ይችላሉ።

ለሁለተኛ ዙር ክትባቴ ዘግይቼ ከሆነ፣ የክትባቱን ተከታታይነት እንደገና በመከተብ ማስጀመር ያስፈልገኛል?

አይ። የሁለተኛ ዙር ክትባትዎን ለመውሰድ ዘግይተው ከሆነ ክትባቱን እንደገና መጀመር አያስፈልግዎትም።

የመጀመሪያውን ዶዝዎን ከወሰዱ ከሚመከሩት ቀናት  በኋላ በተቻሎት መጠን ሁለተኛ ዙር ዶዝዎን ይውሰዱ።  

ሁለተኛውን ክትባት የምንወስድበት ጊዜ የቱንም ያህል ቢርቅም፣ ሁለቱንም ክትባቶች ማግኘት አስፈላጊ ነው።

የበሽታ መከላከል ብቃት ማነስ ካለብዎትና ተጨማሪ ክትባት ለማግኘት ብቁ ከሆኑ ሁለተኛ ክትባት ከወሰዱ በኋላ ቢያንስ 28 ቀን መጠበቅ ይኖርብዎታል።

የ COVID-19 ክትባትን ነፍሰ ጡር ከሆንኩ፣ እያጠባው ከሆነ ወይም እርጉዝ ለመሆን ካቀድኩ መውሰድ እችላለሁን?

አዎን፣ የ COVID-19 ክትባቶች በእርግዝና ወቅት አስተማማኝ መሆናቸውን መረጃዎች ያሳያሉ። የ Centers for Disease Control and Prevention (CDC፣የበሽታ መቆጣጠር እና መከላከል ማዕከላት) (በእንግሊዝኛ ብቻ)፣ American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG፣ የአሜሪካ የጽንስ እና ማህጸን ስፔሻሊስቶች ኮሌጅ) (በእንግሊዝኛ ብቻ)፣ እና Society for Maternal-Fetal Medicine (SMFM፣ የእናት-ጨቅላ ህጻን ህክምና ማህበር) (በእንግሊዘኛ ብቻ) የ COVID-19 ክትባትን ነፍሰ ጡር ለሆኑ፣ ለሚያጠቡ ወይም እርጉዝ ለመሆን ላቀዱ ሰዎች እንዲወስዱት ይመክራል። አንዳንድ ጥናቶች እንደሚያሳዩት ክትባት ከወሰዱ ልጃችሁ በእርግዝናና በእርግዝና ወቅት COVID-19 ን የሚከላከል ፀረ-እንግዳ አካል ሊያገኝ ይችላል። በ COVID-19 የተያዙ ያልተከተቡ እርጉዝ ሰዎች ከጊዜ በፊት ወሊድ ወይም በፅንስ መሞት ለመሳሰሉ ከባድ የጤና እክሎች የመጠቃት እድላቸው ከፍ ያለ ነው። በተጨማሪም ነፍሰ ጡር እያሉ በ COVID-19 የሚያዙ ሰዎች ከሁለት እስከ ሶስት እጥፍ የበለጠ የህይወት ድጋፍ እና የመተንፈሻ ቱቦ ያስፈልጋቸዋል።

በእርግዝና እና በጡት ማጥባት ወቅት የ COVID-19 ን ከትባት ስለመዉሰድ ተጨማሪ መረጃዎች ለማግኘት እባክዎ አንድ ክትባት፣ ሁለት ህይወቶች የሚለው ድህረ ገፅ ላይ ወቅታዊ መረጃ ይመልከቱ።

የተለመዱ ክትባቶች እየወሰድኩ የ COVID-19ን ክትባት መውሰድ እችላለሁ?

አዎ። የ Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP፣ የክትባት ተግባራት አማካሪ ኮሚቴ) በሜይ 12፣ 2021 የምክር ሐሳባቸውን ቀይረዋል። አሁን ሌሎች ክትባቶችን በሚወስዱበት ጊዜ የ COVID-19 ክትባትን መውሰድ ይችላሉ።

ለልጅዎ አስፈላጊ የትምህርት ቤት ክትባቶች (እንግሊዝኛ ብቻ) ወይም ለሌሎች የሚመከሩ ክትባቶች ከ COVID-19 ክትባት የተለየ መርሃ-ግብር ማውጣት አያስፈልግዎትም። የ COVID-19 ክትባት ቀጠሮ ልጅዎ በሌሎች የሚያሰፈልጉት ክትባቶች ሁሉ እንዲከተብ ማድረግያ ሌላው አጋጣሚ ነው

የክትባት መረጃ ካርድ ምንድን ነው?

ለመጀመሪያ ጊዜ የ COVID-19 ክትባትን ስታገኝ የክትባት ካርድ ወረቀት መቀበል ይኖርብሃል። ይህ ካርድ ምን ዓይነት ክትባት እንዳገኘህ (Comirnaty/Pfizer-BioNTech፣ Spikevax/Moderna፣ ወይም Johnson & Johnson) እንዲሁም የወሰድክበትን ቀን ይነግርሃል።

ተጨማሪ ዶዝ ከወሰዱ፣ እንዲሁ የክትባት መዝገብ ካርድዎን ወደ ቀጠሮዎ መውሰድ አለብዎ። የክትባት አቅራቢዎ ዶዙን ይመዘግባል።

የክትባት ካርድዎን በሚይዙበት ጊዜ ልብ ሊሏቸው የሚገቡ አንዳንድ ጠቃሚ ምክሮች እዚህ አሉ፦

  • የክትባት ካርድዎን በየክትባት መጠንዎን በሚወስዱበት ጊዜ እና ከዚያ በኋላ ባለው ጊዜ ውስጥ ያስቀምጡ።
  • የዲጂታል ቅጅ በቅርቡ እንዲገኝ የካርድዎን የፊት እና የኋላ ፎቶ ያንሱ።
  • እንደገና በቀላሉ ለማግኘት እንዲችሉ ቅጂውን ለራስዎ በኢሜይል መላክ፣ አልበም መፍጠር ወይም በፎቶው ላይ መለያ ማከልን ያስቡበት።
  • አንድ መያዝ ከፈለጉ ፎቶ ኮፒ ያድርጉ።

የክትባት ካርድዎን ካጡ፣ የ COVID-19 የክትባት መረጃዎን ለማየት ወደ MyIR (My Immunization Registry (የእኔ ክትባት መዝገብ ቤት) ይግቡ) (በእንግሊዘኛ ብቻ) ይግቡ እና ከዚያም መረጃውን ስክሪንፎቶ ወይም ፎቶ ያንሱ። መለያ ከሌልዎት፣ በማንኛውም ጊዜ ወደ MyIR መመዝገብ ይችላሉ።

እባክዎ በ MyIR በኩል ወደ መዛግብትዎ ማረጋገጫ ለማለፍ በአፋጣኝ ላይሆን እንደሚችል ያስታውሱ፤ እና ግንኙነት በአሁኑ ጊዜ በእንግሊዝኛ ቋንቋ ብቻ የተገደበ ነው። ወደ Department of Health COVID-19 (የ COVID-19 ጤና ጥበቃ መምሪያ) ቀጥታ-መስመር በ 833-VAX-HELP በመደወል ወይም በኢሜይል በ waiisrecords@doh.wa.gov ጋር በመገናኘት በ MyIRmobile ወይም የክትባት መዝገብ ጥያቄዎችን ለማገዝ የቀጥታ የስልክ እርዳታ ማግኘት ይቻላሉ።

ደህንነት እና ውጤታማነት

የ COVID-19 ክትባትን ማግኘት ለምን ያስፈልገኛል?

የ COVID-19 ክትባትን መውሰድ የእርስዎ ፍፁም ምርጫ ነው፤ ግን ይህንን ወረርሽኝ ለመግታት በተቻለ መጠን ብዙ ሰዎች ይህንን ክትባት እንዲወስዱ ማድረግ ያስፈልገናል። በአንድ ማህበረሰብ ውስጥ ብዙ ሰዎች በሽታውን – በክትባትም ሆነ በቅርብ ኢንፌክሽን – መከላከል ሲችሉ ለ COVID-19 ቫይረስ መስፋፋት ከባድ ይሆናል። የክትባታችን መጠን ከፍ ባለ መጠን፣ የኢንፌክሽን መጠኑ ይቀንሳል።

የ COVID-19 ክትባቶች በብዙ መንገድ ይጠብቁዎታል፦

  • በ COVID-19 ከተያዙ በከባዱ የመታመም እድልን በእጅጉ ይቀንሳሉ
  • ሙሉ በሙሉ ክትባት ማግኘትዎ ሆስፒታል የመግባት እድልዎን የሚቀንስ ከመሆኑም በላይ ከ COVID-19 የመሞት አጋጣሚዎን ይቀንሳል።
  • ክትባት በማህበረሰቡ ውስጥ ጥበቃ የሚደረግላቸውነ ሰዎች ቁጥር እየጨመረ በመምጣቱ በሽታው እንዳይዛመት አስቸጋሪ ያደርገዋል
  • ባለሙያዎች ሰዎች ቫይረሱን ወደ ሌሎች እንዳያስተላልፉ የክትባቱን አቅም ማጥናታቸውን ቀጥለዋል።

ክትባት ያልወሰዱ ሰዎች አሁንም በቫይረሱ በመያዝ ወደ ሌሎች ሊያስተላልፉ ይችላሉ። አንዳንድ ሰዎች በሕክምና ምክንያቶች ክትባቱን መውሰድ አይችሉም፣ ይህ ደግሞ በተለይ ለ COVID-19 ተጋላጭ ያደርጋቸዋል። ክትባት ካልታከተቡ ሆስፒታል የመግባት ወይም ከCOVID-19 ዝርያዎች (በእንግሊዝኛ ብቻ) የመሞት ከፍተኛ ዕድል አልዎት።ክትባት ማግኘትዎ እርስዎንም ሆነ ቤተሰብዎን፣ ጎረቤቶችዎንና ማኅበረሰቡን ከአደጋ ለመጠበቅ ይረዳል።

አብዛኛዎቹ ሰዎች በበሽታው ተይዘው ከተረፉ ለምን የ COVID-19 ክትባትን መውሰድ ያስፈልገኛል?

COVID-19 ሊያስከትል የሚችለው አደጋ ሞት ብቻ አይደለም። ብዙ በ COVID-19 የተጠቁ ሰዎች መለስተኛ ምልክቶች ብቻ ይታይባቸዋል። ሆኖም ግን፣ ቫይረሱ እጅግ ሊገመት የማይችል ነው፣ እና አንዳንድ የ COVID-19 ተለዋዋጭ ዝርያዎች (በእንግሊዝኛ ብቻ) የተለያዩ ምልክቶችን በማሳየት ሊያሳምሙዎት ይችላሉ። ሥር የሰደደ የጤና ችግር የሌለባቸውም ወጣቶች እንኳን ቢሆኑ፣ አንዳንድ ሰዎች በ COVID-19 በጣም ሊታመሙ ወይም ሊሞቱ ይችላሉ። ሌሎች ደግሞ፣ “የ COVID ረዥም-ተጓዥች” በመባል የሚታወቁት ለወራት የሚቆዩ ምልክቶችን በማሳየት የሕይወታቸውን ጥራት ሊያስተጓጉሉ ይችላሉ። አዲስ ቫይረስ እንደ መሆኑ መጠን የ COVID-19 የረጅም ጊዜ ጉዳቶችን ገና አላውቅንም። ክትባት መውሰድ ከቫይረሱ ለመከላከል ከሁሉ የተሻለው መከላከያችን ነው። ወጣት እና ጤነኛ ቢሆንም እንኳን የ COVID-19 ን ክትባት ማግኘት አለብዎት።

የ COVID-19 ልዩ ዘር ምንድን ነው?

ቫይረሶች ከሰው ወደ ሰው በሚዛመቱበት ጊዜ ይለዋወጣሉ (ይቀያየራሉ)። 'ልዩ ዘር' (variant) በሚውቴሽን አማካኝነት የሚገኝ ቫይረስ ነው። በጊዜ ሂደት አንዳንድ የተለያዩ ዝርያዎች ይጠፋሉ ፤ አንዳንዶቹ ደግሞ በማኅበረሰቡ ውስጥ መስፋፋታቸውን ቀጥለዋል ።

የ Centers for Disease Control and Prevention (CDC፣ የበሽታ መቆጣጠር እና መከላከል ማዕከል) (በእንግሊዝኛ ብቻ) አሳሳቢ የሆኑ የቫይረሱ ተለዋጮችን በተመለከተ ለይቶ ያሳውቃል። በአሁኑ ጊዜ ፤ በርካታ የተለያዩ የቫይረሱ ተለዋጮች አሳሳቢ ሆነዋል ምክንያቱም በፍጥነትና በቀላሉ ስለሚዛመቱ ፤ ተጨማሪ የ COVID-19 ኢንፌክሽኖችን ስለሚያስከትሉ ነው።

ክትባቶቹ አስተማማኝ መሆናቸውን እንዴት ልናውቅ እንችላለን?

የ COVID-19 ክትባቶች ደሕንነታቸዉ የተጠበቀ መሆኑን ለማረጋገጥ Centers for Disease Control & Prevention (CDC፣ የበሽታ ቁጥጥር እና መከላከል ማዕከል) የሀገሪቱን የክትባት ደሕንነት የመቆጣጠር አቅምን አስፋፍቷል፣ አጠናክሯል። በዚህ ምክንያት፣ የክትባት ደሕንነት ባለሙያዎች የ COVID-19 ክሊኒካል ሙከራ ግዜ ላይ ላይታዩ የሚችሉ ጉዳዮችን ሊቆጣጠር እና ሊያዉቁ ይችላሉ።

አንድ ክትባት የ FDA ፈቃድ አለው ሲባል ምን ማለት ነው?

ሙሉ ተቀባይነት ለማግኘት፣ FDAው ድንገተኛ የአጠቃቀም ፈቃድ ከማግኘት ይልቅ ረዘም ላለ ጊዜ መረጃዎችን ይገመግማል። አንድ ክትባት ሙሉ በሙሉ ፈቃድ እንዲያገኝ፣ መረጃው በክትባት ምርት ላይ ከፍተኛ የሆነ የደህንነት፣ ውጤታማነት እና የጥራት ቁጥጥር ማሳየት አለበት።

የአስቸኳይ ጊዜ አጠቃቀም ፈቃድ (EUA) ሙሉ ፈቃድ ከማግኘት በፊት FDA ውን በታወጀው የአስቸኳይ ጊዜ ውስጥ አንድን ምርት ለማቅረብ ይፈቅድለታል። የ EUA ዓላማ ለረጅም ጊዜ መረጃዎችን ከመመርመር በፊት የሰዎችን ሕይወት ለማዳን ክትባቶችን ማግኘት እንዲችሉ ማድረግ ነው። ይሁን እንጂ EUA አሁንም ቢሆን በጥቂት ጊዜ ውስጥ በክሊኒካዊ መረጃዎች ላይ ጥልቅ ምርምር ማድረግ ያስፈልጋል። በ FDA የተሰጠ ማንኛውም EUA በ Western States Pact (የምዕራብ ግዛቶች ስምምነት) (እንግሊዘኛ ብቻ) ውስጥ በ Scientific Safety Review Workgroup (የሳይንሳዊ ደህንነት ፍተሻ ቡድን) ተጨማሪ ምርመራ ይደረግበታል።

የምዕራብ ግዛቶች ስምምነት ምንድን ነው?

ይህ የቡድን ስራ በክትባት ደህንነት ዙሪያ ሌላ የባለሙያ ግምገማ ደረጃን አቅርቧል። የፓኔል ውይይቱ በሁሉም አባል የሆኑ ግዛቶች የተመረጡ ባለሙያዎችን እና በክትባት እና በህዝብ ጤና ላይ የሰለጠኑ በብሄራዊ ደረጃ እውቅና ያላቸው ሳይንቲስቶችን ያካተተ ነበር። COVID-19 የጤና ድንገተኛ አደጋ ተብሎ ሲታወጅ ከምዕራባዊ ግዛቶች ጋር በቅርበት ለመቀናጀት እና ትብብር ለማድረግ፣ ይህ የፓኔል ውይይት በአሁኑ ጊዜ በዋሽንግተን ግዛት ውስጥ ስላሉን አራት ክትባቶች ከፌደራል ግምገማዎች ጋር ሁሉንም በግልጽ የሚገኙ ውሂቦችን በአንድ ጊዜ ገምግሟል። ወደ ወረርሺኙ አዲስ የማገገሚያ ምዕራፍ ስንሸጋገር፣ የ Western States Pact (የምዕራብ ግዛት ስምምነት) ፈርሷል፣ እና በምዕራባዊ ግዛቶች ያሉ ሁሉም የክትባት አጠቃቀም ፈቃድ በ Food & Drug Administration (FDA፣ የምግብ እና መድሃኒት አስተዳደር) የሚወሰን ሲሆን የክትባት ምክሮች ከ Center for Disease Control and Prevention (CDC፣ የበሽታ ቁጥጥር እና መከላከል ማዕከል) ይመጣሉ።

የ Western States Scientific Safety Review Workgroup ግኝቶችን ያንብቡ፡-

የ COVID-19 ክትባት በሰውነቴ ውስጥ እንዴት ይሠራል?

በ በሰውነትዎ ውስጥ ክትባቱ እንዴት እንደሚሰራ ይህንን ቪዲዮ ይመልከቱ።

የ mRNA ክትባቶች (የ Pfizer እና Moderna የ COVID-19 ክትባቶች)

ከተገኙት ክትባቶች መካከል ሁለቱ መልእክተኛ RNA (mRNA) ክትባቶች ይባላሉ።

mRNA ክትባት ህዋሳትዎ ምንም ጉዳት የሌለው የኮሮና ቫይረስ የፕሮቲን ቁራጭ እንዴት እንደሚሠሩ ያስተምራል። የሰውነትዎ በሽታን የመከላከል ስርዓት ፕሮቲኑ እንግዳ እንደሆነ ያያል፣ እናም ሰውነትዎ ፀረ እንግዳ አካላትን መስራት ይጀምራል። እነዚህ ፀረ እንግዳ አካላት ወደፊት በበሽታው ከተያዙ COVID-19 ን እንዴት እንደሚዋጉ ያስታውሳሉ። ክትባት ሲወስዱ በሽታውን ሳይዙ ለ COVID-19 መከላከያ ይገነባሉ። mRNA ሥራውን ካከናወነ በኋላ በፍጥነት ይሰባበራል፤ እንዲሁም በጥቂት ቀናት ውስጥ ሰውነቱ ያጸዳዋል።

ንዑስ የፕሮቲን ክትባቶች (የ Novavax COVID-19 ክትባት)

በ Food & Drug Administration (FDA፣ የምግብ እና መድሃኒት አስተዳደር) ከተፈቀዱት የ COVID-19 ክትባቶች አንዱ ንዑስ የፕሮቲን ክትባት ነው። ንዑስ የፕሮቲን ክትባቶች COVID-19 የሚያስከትለውን (በህይወት ያለ ቫይረስን ሳይጠቀም) አነስተኛ ቫይረሶችን (ፕሮቲኖች) ክትባቱ በሰውነት ውስጥ በተሻለ ሁኔታ እንዲሰራ ለመርዳት የታሰበ ተጨማሪ ይዘዋል። አንድ ጊዜ የሰውነት በሽስታ ተከላካይ ስርዓትዎ ለፕሮቲን ዘለላው እንዴት ምላሽ እንደሚሰጥ ካወቀ፣ ከዚያ ለእውነተኛው ቫይረስ በፍጥትነት ምላሽ መስጠት ይችላል እና ከ COVID-19 ይጠብቅዎታል። ንዑስ ክትባቶች COVID-19 በሚያስከትለው ቫይረስ መጠቃት አይችሉም እና ከእኛ DNA ጋር መስተጋብር አይፈጥሩም።

የቫይረሱ ንዑስ ክትባት የሚገኘው በሁለት-ዶዝ ክትባት ነው። አብዛኛውን ጊዜ ሙሉ በሙሉ ለመጠበቅ ከሁለተኛው ዶዝ በኋላ ሁለት ሳምንቶች ገደማ ይወስዳል።

አንዳንድ ጊዜ ክትባት መለስተኛ ትኩሳት ወይም እንደ ጉንፋን የመሰለ ምልክቶችን ያስከትላል፣ ግን እነዚህ ጎጂ አይደሉም።

ለበለጠ መረጃ፣ እነዚህን ምንጮች ይመልከቱ፡- የ COVID-19 ክትባቶች አጭር ገለጻ (PDF) እና የ COVID-19 ክትባቶች፦ ማወቅ ያለብዎት ነገሮች (PDF)።

በማኅበረሰቡ ውስጥ ያሉ በርካታ ሰዎች ኮሮናቫይረስን መዋጋት ከቻሉ፣ ቫይረሱ የሚሄድበት ቦታ አይኖረውም። ይህ ማለት የበሽታውን ስርጭት በፍጥነት መግታት እና ይህን ዓለም አቀፍ በሽታ ለማስቆም ወደ መጨረሻው ደረጃ እንቃረባለን ማለት ነው።

የ COVID-19 ክትባቶች እንዴት ይሰራሉ?

ይህ አጭር ቪዲዮ የ COVID ክትባቶች እንዴት እንደሚሰሩ ያብራራል።

የ mRNA ክትባት ምንድን ነው?

ተላላኪ RNA ወይም mRNA ክትባት አዲስ ዓይነት ክትባት ነው። mRNA የተባለው ክትባት ሴሎቻችንን ምንም ጉዳት የሌለውን የ"ስፓይክ ፕሮቲን"ን እንዴት መሥራት እንደሚቻል ያስተምራሉ። ስፓይክ ፕሮቲን በኮሮናቫይረስ ከላይ የምናየው ነገር ነው። የእናንተ በሽታ ተከላካይ ሕዋሳት ፕሮቲኑ እዚያ ቦታ ላይ መኖር እንደማይገባው እና ሰውነታችሁ በሽታ የመከላከል አቅም መገንባት እና የፀረ እንግዳ አካላትን መሥራት እንደሚጀምር ያደርጋል። ይህም "በተፈጥሮ" የ COVID-19 ኢንፌክሽን ሲያጋጥመን ከሚከሰቱ ነገሮች ጋር ተመሳሳይ ነው። mRNA ሥራውን ካከናወነ በኋላ በፍጥነት ይሰባበራል፤ እንዲሁም በጥቂት ቀናት ውስጥ ሰውነቱ ያጸዳዋል።

ምንም እንኳ ባለፉት ጊዜያት ለሌሎች የህክምና እና የእንስሳት ህክምና ዓይነቶች mRNAን የተጠቀምን ቢሆንም ይህን ዘዴ በመጠቀም ክትባቶችን መፍጠር በሳይንስ ውስጥ ትልቅ ሽቅብ ከመሆኑም በላይ ወደፊት ክትባቶችን በቀላሉ ለመፍጠር ያስችላል ማለት ሊሆን ይችላል።

ስለ mRNA ክትባቶች እንዴት እንደሚሰሩ በ CDC ድረ-ገፅ ላይ ተጨማሪ ያንብቡ (ድረ ገጹ ላይ በእንግሊዘኛ ብቻ)።

ንዑስ የፕሮቲን ክትባት ምንድን ነው?

በ Food & Drug Adminstration (FDA፣ የምግብ እና መድሃኒት አስተዳደር) ከተፈቀዱት የ COVID-19 ክትባቶች አንዱ ንዑስ የፕሮቲን ክትባት ነው። ንዑስ የፕሮቲን ክትባቶች COVID-19 የሚያስከትለውን (በህይወት ያለ ቫይረስን ሳይጠቀም) አነስተኛ ቫይረሶችን (ፕሮቲኖች) ክትባቱ በሰውነት ውስጥ በተሻለ ሁኔታ እንዲሰራ ለመርዳት የታሰበ ተጨማሪ ይዘዋል። አንድ ጊዜ የሰውነት በሽስታ ተከላካይ ስርዓትዎ ለፕሮቲን ዘለላው እንዴት ምላሽ እንደሚሰጥ ካወቀ፣ ከዚያ ለእውነተኛው ቫይረስ በፍጥትነት ምላሽ መስጠት ይችላል እና ከ COVID-19 ይጠብቅዎታል። ንዑስ ክትባቶች COVID-19 በሚያስከትለው ቫይረስ መጠቃት አይችሉም እና ከእኛ DNA ጋር መስተጋብር አይፈጥሩም።

ደጋፊ ምንድን ነው?

በ Novavax ውስጥ ያለው ደጋፊ የሰውነትን በሽታ የመከላከል ምላሽ በተጨማሪ እንዲጠነክር ለመደገፍ የሚረዳ ተጨማሪ ነው።

ክትባቶቹ ውስጥ ምን አይነት ግብዓቶች አሉ?

በ COVID-19 ክትባቶች ውስጥ የሚገኙት ንጥረ ነገሮች ለክትባት በጣም የተለመዱ ናቸው። እነሱ የ mRNA ንቁውን ንጥረ ነገር የሚከላከሉ፣ በሰውነት ውስጥ በተሻለ ሁኔታ እንዲሠሩ የሚያግዙ እና በማከማቸት እና በማጓጓዝ ጊዜ ክትባቱን የሚከላከሉ የተቀየረ አድኖቫይረስ ንቁ ንጥረ ነገርን ቅባት፣ ጨዎች እና ስኳሮች ከመሳሰሉ ሌሎች ንጥረ ነገሮች ጋር ይዘዋል።

Novavax የ COVID-19 ክትባት ተጨማሪን፣ ከስቦች እና ስኳር ጋር አብሮ የያዘ የፕሮቲን ንዑስ ላይ የተመሰረተ ክትባት ነው። ይህ ክትባት mRNA አይጠቀምም።

የ Pfizer፣ Moderna, Novavax እና Johnson and Johnson ክትባቶች የማያካትቷቸው ነገሮች የሰው ህዋሳት (የፅንስ ሴሎችን ጨምሮ)፣ የ COVID-19 ቫይረስ፣ ላቴክስ፣ተጠባቂዎች ወይም የአሳማ ምርቶች ወይንም ጄልቲን ጨምሮ ማንኛውም የእንስሳ ምርቶች በውስጣቸው አይይዙም። ክትባቶቹ በእንቁላል ውስጥ አያድጉም እና ምንም አይነት የእንቁላል ውጤቶችን አይዙም።

ስለ ንጥረ ነገሮች ተጨማሪ መረጃ ለማግኘት ይህንን የጥያቄ እና መልስ ድረ-ገጽ ከፊላዴልፊያ የልጆች ሆስፒታል (በእንግሊዝኛ ብቻ) ይመልከቱ። በተጨማሪም የ Pfizer ((ድረ ገጹ ውስጥ በእንግሊዘኛ ብቻ)፣ Moderna (ድረ ገጹ ውስጥ በእንግሊዘኛ ብቻ)፣ Novavax (ድረ ገጹ ውስጥ በእንግሊዘኛ ብቻ) እና Johnson & Johnson (ድረ ገጹ ውስጥ በእንግሊዘኛ ብቻ) የመረጃ ገጾች ውስጥ የሙሉ ንጥረ-ነገሮቹን ዝርዝር ከፈለጉ ማግኘት ይችላሉ።

የ COVID-19 ክትባት መካንነት ያስከትላል?

ክትባቶቹ የመውለድ ወይም የስንፈተ ወሲብ ችግር እንደሚያስከትሉ የሚያሳይ ሳይንሳዊ ማስረጃ የለም። ክትባቱ ወደ ሰውነትዎ ሲገባ፣ የኮሮና ቫይረስን ለመከላከል ጸረ እንግዳ አካሎችን ለመስራት ከበሽታ የመከላከል ስርአትዎ ጋር ይሰራል። ይህ ሂደት የመራቢያ አካላትዎ ላይ ጣልቃ አይገባም።

የ የበሽታ መከላከል እና መቆጣጠር ማእከል (CDC) (በእንግሊዘኛ ብቻ)፣ American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) (በእንግሊዘኛ ብቻ)፣ እና Society for Maternal-Fetal Medicine (SMFM) (PDF) (በእንግሊዝኛ ብቻ) ለነፍሰ ጡር፣ አጥቢ ወይም ለማርገዝ ዕቅድ ላላቸው ሰዎች የ COVID-19 ክትባት እንዲወስዱ ይመክራሉ። የ COVID-19 ክትባትን የወሰዱ ብዙ ሰዎች ከዚያ በኋላ እርጉዝ ሆነዋል ወይም ጤናማ ሕፃናትን ወልደዋል።

በአሁኑ ጊዜ ማንኛውም ክትባቶች የ COVID-19 ክትባቶችን ጨምሮ የወንድ የመራባት ችግር እንደሚያስከትሉ የሚያሳይ ምንም ማስረጃ የለም። በ 45 ጤናማ ወንዶች ላይ በቅርቡ በተደረገ አነስተኛ ጥናት (እንግሊዝኛ) የ mRNA COVID-19 ክትባት በወሰዱ (ማለትም Pfizer-BioNTech ወይም Moderna) ላይ ከክትባት በፊት እና በኋላ የወንድ ዘር ባህሪያትን እንደ ብዛት እና እንቅስቃሴ ተመልክቷል። ተመራማሪዎቹ ከክትባት በኋላ በእነዚህ የወንዴ ዘር ባሕርያት ላይ የጎላ ለውጥ አላገኙም።

በህመም ምክንያት የሚመጣ ትኩሳት ከጤናማ ወንዶች የወንዴ ዘር ምርት የአጭር ጊዜ ዘር መቀነስ ምክንያት ጋር ሊገናኝ ይችላል። ትኩሳት የ COVID-19 ክትባት ጊዜያዊ የጎንዮሽ ጉዳት ሊሆን ቢችልም ከ COVID ክትባት በኋላ ትኩሳት በዘሩ ምርት ላይ ተጽዕኖ እንደሚያሳድር የሚያሳይ ምንም ማስረጃ የለም።

ለበለጠ መረጃ የ CDC ን ልጅ መውለድ ለሚፈልጉ ሰዎች የ COVID-19 ክትባቶች መረጃ (ድረገጹ በእንግሊዘኛ ብቻ) ይመልከቱ። በተጨማሪም ስለ ክትባቶቹ የ CDC የ COVID-19 ክትባቶችን ድረ-ገፅ (ድረገጹ በእንግሊዘኛ ብቻ) መመልከት ይችላሉ።

ክትባቱን ከተቀበሉ በኋላ ምን ዓይነት ምልክቶች የተለመዱ ናቸው?

እንደ ሌሎቹ የተለመዱ ክትባቶች ሁሉ በጣም የተለመዱት የጎንዮሽ ጉዳቶችም የክንድ ህመም፣ ድካም፣ ራስ ምታትና የጡንቻ ሕመም ናቸው።

እነዚህ ምልክቶች ክትባቱ እየሠራ እንዳለ የሚጠቁሙ ምልክቶች ናቸው።

ለሦስቱም ክትባቶች ከ 55 ዓመት በላይ የሆኑ ሰዎች የጎንዮሽ ጉዳቶችን ሪፖርት የማድረግ አጋጣሚያቸው ከወጣቶች ያነሰ ነው።

በኢንተርኔት ወይም በማኅበራዊ ድረ ገጾች ላይ ስለሚደርሰው የጎንዮሽ ጉዳት አንዳንድ ወሬዎች ይመለከቱ ይሆናል። የጎንዮሽ ጉዳት እንዳለ በሚያስቡበት ጊዜ ሁሉ የዚያ ወሬ ምንጭ ምን እንደሆነ ለማወቅ ጥረት ያድርጉ።

የ COVID-19 ክትባትን ከወሰድኩ በኋላ ብታመም ምን ይከሰታል?

እንደ ሌሎቹ የተለመዱ ክትባቶች ሁሉ፤ የ COVID-19 ክትባት አብዛኛውን ጊዜ የጎንዮሽ ጉዳት ያስከትላል። ለምሳሌ ያህል፡- የክንድ ህመም፣ ትኩሳት፣ ራስ ምታት ወይም ከክትባት በኋላ የድካም ስሜት እና የመሳሰሉትን ሊያስከትል ይችላል። እነዚህ ክትባቱ በትክክል እየሠራ ለመሆኑ የሚያሳዩ ምልክቶች ናቸው። የ COVID-19 ክትባት ከወሰዱ በኋላ ሊኖሩ ስለሚችሉ የጎንዮሽ ጉዳቶች የበለጠ ይማሩ።

ክትባቱን ካገኙ በኋላ ከታመሙ ፤ ይህንን አሉታዊ ሁኔታ ለ Vaccine Adverse Event Reporting System (VAERS፣ የክትባት አሉታዊ ክስተት ሪፖርቲንግ ሲስተም) (በእንግሊዘኛ ብቻ) ሪፖርት ማድረግ ይኖርብዎታል። "አሉታዊ ክስተት" ከክትባት በኋላ የሚከሰት ማንኛውም የጤና ችግር ወይም የጎንዮሽ ጉዳት ነው። ስለ VAERS ተጨማሪ መረጃ ለማግኘት "VAERS ምንድን ነው?" የሚለውን ከታች ይመልከቱ

VAERS ምንድን ነው?

VAERS የበሽታ መቆጣጠሪያና መከላከያ ማዕከል (CDC) እና የምግብና የመድሀኒት አስተዳደር (FDA) የሚመሩበት የቅድመ ማስጠንቀቂያ ዘዴ ነው። VAERS ከክትባት ጋር ግንኙነት ያላቸውን ችግሮች ለመለየት ሊረዱ ይችላሉ።

ማንኛውም ሰው (የጤና አገልግሎት አቅራቢ፣ ታካሚ፣ ተንከባካቢ) ሊፈጠሩ የሚችሉ አሉታዊ ምላሾችን በ VAERS ላይ ሪፖርት ማድረግ ይችላል (በእንግሊዘኛ ብቻ)።

ስርዓቱ ገደቦች አሉት። የ VAERS ሪፖርት ክትባቱ ምላሻውን ወይም ውጤቱን አስከትሏል ማለት አይደለም። ይህ ማለት በመጀመሪያ ክትባቱ ተከስቷል ማለት ብቻ ነው።

ሳይንቲስቶች አንድን ችግር መመርመር ያለባቸው አዝማሚያዎችን ወይም ምክንያቶችን እንዲያስተውሉ ለመርዳት ነው። በክትባቱ የተነሳ በዝርዝር የተረጋገጡ ውጤቶች አይደሉም።

ለ VAERS ሪፖርት በሚያደርጉበት ጊዜ፣ CDC እንዲሁም FDA የጤና ችግሮችን ለይተው እንዲያውቁና ክትባቶቹ አስተማማኝ መሆናቸውን እንዲያረጋግጡ ይረዷቸዋል። ማንኛውም ጉዳይ ቢነሳ እርምጃ ይወስዳሉ እንዲሁም ሊነሱ ስለሚችሉ ጉዳዮች ለጤና ተቋማት ያሳውቃሉ።

በ COVID-19 ከተያዝኩ የ COVID-19 ክትባት ማግኘት እችላለሁ?

አዎ፣ የ Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP፣ የክትባት ተግባራት አማካሪ ኮሚቴ) ከዚህ ቀደም በ COVID-19 ለተያዘ ማንኛውም ሰው ክትባቱን እንዲወስድ ይመክራል።

መረጃው በበሽታው ከተያዙ በኋላ ባሉት 90 ቀናት ውስጥ በ COVID-19 እንደገና መያዝ ያልተለመደ መሆኑን ያሳያል፣ ስለዚህ የተወሰነ ጥበቃ (ተፈጥሯዊ የበሽታ መከላከያ ይባላል) ሊኖርዎት ይችላል። ሆኖም የተፈጥሮ በሽታ መከላከያ ምን ያህል ጊዜ እንደሚቆይ አናውቅም።

በአሁኑ ጊዜ COVID-19 ያለባቸው ሰዎች የተሻለ ስሜት እስኪሰማቸውና የብቸኝነት ጊዜያቸው እስኪጠናቀቅ ድረስ ክትባት እስኪያገኙ መጠበቅ ይኖርባቸዋል።

በቅርቡ ለ COVID-19 የተጋለጡ ሰዎች ከሌሎች ሰዎች ርቀው በገለልተኝነት መቆየት ከቻሉ ራስን የማግለል ጊዜያቸው እስኪያልቅ ድረስ ክትባቱን ለማግኘት መጠበቅ አለባቸው። ሌሎችን የመበከል ከፍተኛ አደጋ ካለ፣ በሽታውን ከማሰራጨት ለመከላከል በገለልተኛነታቸው ወቅት ሊከተቡ ይችላሉ።

ለለይቶ ማቆያ እና ለኳራንታይን መመርያዎች እባክዎ የ COVID-19 ለይቶ ማቆያ እና ኳራንታይን ገጻችንን ይመልከቱ።

ባለፉት ጊዜያት ለክትባት አለርጂ ካለብኝ የ COVID-19 ክትባትን ማግኘት እችላለሁ?

ክትባቱ ከባድ የአለርጂ ምላሽ የታወቀ ታሪክ ላለባቸው ሰዎች መሰጠት የለበትም፤ ለምሳሌ፡- አናፊላክሲስ፣ ቀደም ሲል ለነበረ የ mRNA ዶዝ ወይም የቫይራል ቬክተር ክትባት ወይንም ለማንኛውም የ Pfizer-BioNTech/comirnaty (እንግሊዝኛ ብቻ)፣ Moderna/Spikevax (እንግሊዝኛ ብቻ) ፣Novavax (ድረ ገጹ ውስጥ በእንግሊዘኛ ብቻ) ወይም የ COVID-19 ክትባቶች ንጥረ-ነገሮች ።

ለሌሎች ክትባቶች ወይም በመርፌ ለሚሰጡ ሕክምናዎች ከባድ አለርጂ ያለባቸው ሰዎች ክትባቱን ማግኘት ይችሉ ይሆናል። ይሁን እንጂ፣ አቅራቢዎች የአደጋ ምዘናዎችን በማድረግ እና ሊከተሉ ስለሚችሉ አደጋዎች ምክር መስጠት ይኖርባቸዋል። በሽተኛው ክትባቱን ለመውሰድ ከወሰነ፣ አቅራቢው ለ 30 ደቂቃ ያህል ለአፋጣኝ ምላሾች ክትትል ማድረግ ይኖርበታል።

የ Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) ሌሎች ታካሚዎችን በሙሉ ክትባቱን ከወሰዱ በኋላ ቢያንስ ለ15 ደቂቃ ያህል ለአለርጂ ምላሽ እንዲመለከቱ ሐሳብ አቅርቧል። ለተጨማሪ መረጃ የ ACIP ን የ mRNA ክትባቶች ጊዜያዊ ክሊኒካዊ ጉዳዮች (በእንግሊዘኛ ብቻ) ይመልከቱ።

የክትባት መስፈርቶች

የ COVID-19 ክትባት አስፈላጊ ነው?

የ COVID-19 ክትባትን ማግኘት የእርስዎ ምርጫ ይሆናል ፤ ነገር ግን አንዳንድ አሠሪዎች, ኮሌጆች እና ዩኒቨርሲቲዎች የግድ ያስፈልጋቸዋል።

ዋሽንግተን በአሁኑ ጊዜ የ COVID-19 ክትባት የሚያስፈልገው ለ፡-

እነዚህ ሠራተኞች እስከ ኦክቶበር 18፣ 2021 ድረስ የ COVID-19 ን (ተከታታዩን ክትባት ከጨረሱ ቢያንስ ከሁለት ሳምንታት በኋላ) ክትባት ሙሉ በሙሉ ማግኘት ይጠበቅባቸዋል። ይህ መስፈርት ኮንትራክተሮችን፣ ፈቃደኛ ሠራተኞችንና በእነዚህ ቦታዎች የሚሠሩ ሌሎች የሥራ ቦታዎችን ይጨምራል።

ከእነዚህ ቡድኖች በአንዱ ወይም በአሠሪዎ ወይም በትምህርት ቤት ውስጥ ከሆኑ የ COVID-19 ክትባት ያስፈልግዎታል። ምን ማድረግ እንዳለብዎ ለማወቅ ከመሥሪያ ቤትዎ የሰው ሀብት ክፍል፣ ከአሠሪዎ ወይም ከትምህርት ቤትዎ ጋር ይነጋገሩ። የጤና ጥበቃ ሚኒስቴር በአሠሪው ወይም በኮሌጁ/በዩኒቨርሲቲው ፖሊሲ ውስጥ አይሳተፍም።

ክትባቱ እርስዎን እና በዙሪያዎ ያሉ ሌሎች ሰዎችን በ COVID-19 ከመያዝ ይጠብቅዎታል ፤ እንዲሁም ስለ ጥቅሞቹ ከሐኪምዎ ወይም ከክሊኒክዎ ጋር እንድትነጋገሩ እናበረታታዎታለን

ለ K-12 ሠራተኞች የ COVID-19 ክትባት መስፈርቱ ምንድን ነው?

በ ኦገስት18፣ 2021፣ የግዛቱ አስተዳዳሪ Inslee ሁሉም የህዝብና የግል K–12 የትምህርት ቤት ሠራተኞች የ COVID-19 ክትባትን ሙሉ በሙሉ እንዲያገኙ፣ ወይም እስከ ኦክቶበር 18፣ 2021 ድረስ ከሃይማኖታዊ ወይም ከሕክምና ነጻነትን እንዲያገኙ የሚያስገድድ መመሪያ አስታወቁ።

መመሪያው ለሁሉም በትምህርት አሰጣጡ ውስጥ ለሚገኙ ሰራተኞች (በእንግሊዘኛ ብቻ) ይሠራል፣ የሚከተሉትን ጨምሮ:-

  • የግል K-12 ትምህርት ቤቶች፣ የህዝብ K-12 ትምህርት ቤት አውራጃዎች፣ የቻርተር ትምህርት ቤቶች እና የትምህርት አገልግሎት አውራጃዎች ውስጥ የሚሠሩ ሠራተኞች እና ተቋራጮች (ትዕዛዙ በመንግሥት-ጎሳ ትምህርት ኮምፓክት ትምህርት ቤቶች ወይም ተማሪዎች ላይ አይሰራም)፣
  • ከተለያዩ ቤተሰቦች ለተውጣጡ ልጆች አገልግሎት የሚሰጡ የሕፃናት እንክብካቤና የቅድመ ትምህርት ሰጪዎችን፣ እና
  • በከፍተኛ ትምህርት ውስጥ ያሉ ሠራተኞችን።

ለበለጠ መረጃ፣ ለ K -12 ትምህርት ቤት ሰራተኞች የ COVID-19 የክትባት ግዴታ ይመልከቱ፦ በተደጋጋሚ የሚጠየቁ ጥያቄዎች (PDF) (እንግሊዝኛ) (የህዝብ መመሪያ ተቆጣጣሪ ቢሮ) ይመልከቱ።

ከክትባት መስፈርቶች ነጻ መሆን የምችለው እንዴት ነው?

የእርስዎ አሠሪ ወይም ኮሌጅ/ዩኒቨርሲቲ የ COVID-19 ክትባት የሚጠይቅ ከሆነ ወይም በእያንዳንዱ አስተዳደር ክትባቱን ማግኘት ይጠበቅብዎታል። የ Jay Inslee ኦገስት 9 አዋጅ (እንግሊዘኛ) ወይም የኦገስት 18 አዋጅ (እንግሊዘኛ)፣ የክትባት ማስረጃ እንዴት እንደሚሰበስቡ፣ የፈቃደኛ ያለመሆን ፖሊሲ ያላቸው ከሆነ፣ እንዲሁም እርስዎም ላለመምረጥ ምን ማድረግ እንደሚያስፈልግዎት ለማወቅ አሠሪዎን ወይም ኮሌጅ/ዩኒቨርሲቲዎን ማነጋገር አለብዎት። የጤና ጥበቃ ሚኒስቴር በአሠሪው ወይም በኮሌጁ/በዩኒቨርሲቲው ፖሊሲ ውስጥ አይሳተፍም።

ለ COVID-19 ክትባት ከ Department of Health (DOH፣ የጤና ጥበቃ መምሪያ) የነጻነት ቅጽ ማግኘት አያስፈልግዎትም። DOH ለ COVID-19 ክትባት የነጻነት ቅጾች የሉትም። የ Washington ግዛት Certificate of Exemption (COE፣ የነጻነት ሰርተፊኬት) በ K-12 ትምህርት ቤቶች፣ ቅድመ ትምህርት ቤቶች ወይም በህፃናት እንክብካቤ ውስጥ ለሚገኙ ህፃናት ከሚፈለገው በሽታ ነጻ ለማድረግ ለሚፈልጉ ወላጆች/ሞግዚቶች ብቻ ነው። በአሁኑ ጊዜ Washington ልጆች በትምህርት ቤት ወይም በልጆች እንክብካቤ እንዲማሩ COVID-19 ክትባት አይጠይቅም፤ ስለዚህ Certificate of Exemption (COE፣ የነጻነት ሰርተፊኬት) ላይ አይካተትም።

ትምህርት ቤት እና ህፃናት እንክብካቤ

ዕድሜያቸው ከ 18 ዓመት በታች የሆኑ ሰዎች ክትባቱን ማግኘት ይችላሉን?

በዚህ ጊዜ፣ የ Pfizer-BioNTech (Pfizer) ክትባት እና የ Moderna የ COVID-19 ክትባት ስሪቶች እድሜያቸው 6 ወር እና ከዚያ በላይ ለሆኑ ህጻናት ተፈቅዷል። በ Emergency Use Authorization (EUA፣ የድንገተኛ አጠቃቀም ፍቃድ) ስር ዕድሜያቸው ከ 12 ዓመት በላይ ለሆኑ የ Novavax ክትባት አለ።

ከ17 ዓመት በታች የሆኑ ወጣቶች በህጋዊ መንገድ ከቤት ካልወጡ በስተቀር፣ ክትባቱን ለመውሰድ ከወላጅ ወይም ከአሳዳጊ ፈቃድ ሊያስፈልጋቸው ይችላል (በእንግሊዘኛ ብቻ)። ለበለጠ መረጃ በ Vaccinating Youth (የወጣቶች ክትባት) ላይ ድረ-ገፃችንን ይጎብኙ።

የወላጅ ፈቃድ ያላቸው ወይም ሕጋዊ በሆነ መንገድ መመረቅ የሚጠበቅባቸውን ለማወቅ ከክትባቱ ክሊኒክ ጋር ያረጋግጡ።

መንግሥት ለ K-12 ትምህርት ቤት መግቢያ የ COVID-19 ክትባት ያስፈልገዋል?

Department of Health (የጤና መምሪያ) ሳይሆን የ  Washington State Board of Health (የዋሽንግተን ግዛት የጤና ቦርድ) ከ K-12 ትምህርት ቤቶች ውስጥ ላሉ ልጆች የክትባት መስፈርቶችን የማውጣት ስልጣን አለው Revised Code of Washington (RCW፣ የተሻሻለው የዋሽግተን ኮድ) 28A.210.140 ። በአሁኑ ሰዓት ለትምህርት ቤት ወይም ለህጻናት እንክብካቤ የ COVID-19 የክትባት መስፈርት አልተቀመጠም።

ልጄ COVID-19 ክትባታቸውን ሲያገኙ ሌሎች በሽታ ተከላካይ ሕዋሳትን ማግኘት ይችላልን?

በአሁኑ ጊዜ ሰዎች የ COVID-19 ክትባቱን በተመሳሳይ ቀን ጨምሮ ሌሎች ክትባቶች በ 14 ቀናት ውስጥ ማግኘት ይችላሉ።

በ COVID-19 ወረርሽኝ ምክንያት በ 2022-2023 የትምህርት ዓመት የትምህርት ቤት በሽታ የመከላከል መስፈርቶች ላይ እንደ ተለዋዋጭ ሁኔታ ይኖር ይሆን?

የግዛት የጤና ቦርድ በትምህርት ቤት በሽታ የመከላከል አቅም ላይ ለውጥ ማድረግ ይኖርበት እንደሆነና እንዳልሆነ ይወስናል። በዚህ ጊዜ በትምህርት ቤት በሽታየመከላከል የሚጠበቅባቸው ብቃቶችም ተመሳሳይ ይሆናሉ ። ልጆች በትምህርት ቤት የመጀመሪያ ቀን ላይ ከመገኘታቸው በፊት ክትባት የሚያስፈልጋቸውን ማሟላት ያስፈልጋቸዋል ።

ከክትባት በኋላ ያለው ሕይወት

በ COVID-19 የዘመንኩ እንደሆንኩ የሚታሰበው መቼ ነው?

በ CDC የታዘዘልዎትን የቅርብ ጊዜ ዶዝ የተቀበሉ ከሆነ በ COVID-19 ክትባትዎ የዘመኑ (እንግሊዝኛ ብቻ) ነዎት።

የክትባት ማስረጃ ማሳየት አለብኝ?

በተወሰኑ አካባቢዎቸ፣ የንግድ ቦታዎች ወይም በተወሰኑ ዝግጅቶች ላይ የ COVID-19 ን ክትባት እንደወሰዱ ማረጋገጥ ሊኖርብዎ ይችላል።

ስለዚህ የክትባት ወረቀት ካርድዎን እንደ የልደት የምስክር ወረቀት ወይም ሌላ ኦፊሴላዊ ሰነድ አድርገው ይያዙት! ፎቶ ካነሱ በኋላ በቤት ውስጥ ያስቀምጡት። ስለ ክትባት ካርዶች እና የክትባት መዛግብት ተጨማሪ ያንብቡ።

በ COVID-19 ክትባቶቼ ላይ ወቅታዊ ካለሆነኩስ?

በ COVID-19 ክትባቶችዎ እስካሁን ላይ ወቅታዊ ካለሆኑ፡-

  • በአቅራቢያዎ ያለ ክፍያ የሌለበት የ COVID-19 ክትባትን ይፈልጉ።
  • በተጨናነቀ ህዝባዊ የቤት ዉስጥ ቦታዎች በደንብ የሚገጥም ጭንብል ማድረጉን ያስቡበት።
  • ምልክቶች እያጋጠሙዎት ከሆነ የ COVID-19 ን ምርመራ ያድርጉ።
  • የሚጓዙ ከሆነ ከመጓዝዎ በፊተ እና በኋላ የ COVID-19 ን ምርመራ ያድርጉ።
ክትባት ከወሰድኩ በኋላ አሁንም ከ COVID-19 መታመም እችላለሁን?

በተለዋጮችም ቢሆን፣ ኢንፌክሽኖች የሚከሰቱት ሙሉ በሙሉ በተከተቡ ትንሽ የሰዎች ክፍል ውስጥ ብቻ ነው። ሆኖም፣ ቀደምት ማስረጃዎች እንደሚያመለክቱት  (በእንግሊዘኛ ብቻ) በ COVID-19 የተያዙ ሰዎችን ሙሉ በሙሉ ክትባት ቢከተቡም ቫይረሱን ለሌሎች ሊያሰራጭ ይችላል።

ለ COVID-19 ምርመራ መረጃ፣ እባክዎ  ን ይመልከቱ።

ለ COVID-19 ተጋልጬ ከነበረ ምን ማድረግ አለብኝ?

ለለይቶ ማቆያ እና ለኳራንታይን መመርያዎች እባክዎ የ COVID-19 ለይቶ ማቆያ እና ኳራንታይን ገጻችንን ይመልከቱ።

በ COVID-19 ዙሪያ ውጥረትን እና ጭንቀትን እንዴት መቆጣጠር እችላለሁ?

ወረርሽኙ በሁለቱም አካላዊ እና አእምሯዊ ጤንነትዎ ላይ ተጽዕኖ ሊያሳድር እንደሚችል እንረዳለን። ብቻዎትን አይደሉም። በ Washington ውስጥ ያሉ ብዙ ሰዎች ከገንዘብ እና ከሥራ ጭንቀት፣ ከትምህርት ቤት መዘጋት፣ ከማኅበራዊ መገለል፣ ከጤና አጠባበቅ፣ ከሐዘን እና ከኪሳራ፣ ወዘተ ጋር የሚዛመዱ ውጥረቶችን እና ጭንቀቶችን እያጋጠሟቸው ነው። ይህ ወደ ህዝባዊ ተግባራት በመመለስ ሊመጣ የሚችል ተጨማሪ ጭንቀትን ይጨምራል።

ጭንቀትን እና ጭንቀትን ለመቆጣጠር የሚያግዙ ጥቂት ሀብቶች እዚህ አሉ

ተጨማሪ ማጣቀሻ እና መረጃዎች

ለተወሰኑ ቡድኖች የ COVID-19 መርጃዎች

ልጆች እና ወጣቶች

ጡት ሚያጠቡ ወይም እርጉዝ ግለሰቦች

ስደተኛ እና ስደተኞች

የቤት ለቤት እንክብካቤ

የክትባት እኩልነት እና ተሳትፎ ገጽ ላይ ተጨማሪ የህብረተሰብ ልዩ ሀብቶችን እዚህ ማግኘት ይችላሉ (እንግሊዝኛ ብቻ)

ጥያቄዬ አልተመለሰም። የበለጠ ማወቅ የምችለው እንዴት ነው?

አጠቃላይ ጥያቄዎች ወደ covid.vaccine@doh.wa.gov ሊላኩ ይችላሉ።